Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về vai trò của hoạt động báo chí, truyền thông đồng hành cùng ngành khoa học công nghệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng thời gian qua?

Trước hết, cần khẳng định, hoạt động báo chí, truyền thông đã và đang đóng vai trò cầu nối thiết yếu giữa cơ quan quản lý, giới nghiên cứu khoa học với doanh nghiệp và người dân. Trong giai đoạn khoa học công nghệ được xác định là động lực trung tâm cho phát triển kinh tế – xã hội, việc truyền tải đúng và đủ những nội dung về ứng dụng công nghệ, tiêu chuẩn hóa sản xuất, đảm bảo chất lượng và năng suất là vô cùng cần thiết.

Đáng chú ý, báo chí góp phần xây dựng và lan tỏa tiêu chuẩn, chất lượng- điều mà các nước phát triển đã làm rất bài bản từ nhiều năm qua. Tại Việt Nam, nhờ sự vào cuộc tích cực của các cơ quan báo chí, ngày càng nhiều doanh nghiệp hiểu được rằng, tiêu chuẩn không phải là rào cản mà chính là công cụ để nâng cao năng lực cạnh tranh và thâm nhập thị trường quốc tế. Báo chí, truyền thông giúp cộng đồng tiêu dùng hình thành thói quen lựa chọn sản phẩm có chứng nhận, nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, từ đó tạo sức ép tích cực buộc doanh nghiệp phải cải tiến quy trình, ứng dụng công nghệ, đầu tư vào đo lường, kiểm định, đánh giá sự phù hợp.

Tiêu chuẩn đo lường chất lượng vốn là lĩnh vực tương đối đặc thù, thường bị xem là khô khan và khó “gây tiếng vang” trên truyền thông đại chúng. Vậy làm sao để truyền thông có thể tiếp cận hiệu quả mà vẫn đảm bảo truyền tải chính xác đến công chúng và cộng đồng doanh nghiệp?

Theo tôi, cần truyền tải những nội dung liên quan trực tiếp quyền lợi và sự an toàn của xã hội và người tiêu dùng. Việc xây dựng và tổ chức triển khai chính sách về tiêu chuẩn đo lường chất lượng là việc của Ủy ban TCĐLCL Quốc gia, Bộ KH&CN và các bộ ngành, địa phương, nhưng việc truyền tải những thông tin liên quan trực tiếp đến quyền lợi và sự an toàn của xã hội và người tiêu dùng là việc của truyền thông báo chí. Tạp chí Chất lượng Việt Nam thời gian qua có rất nhiều thành công và ưu thế trong thực hiện nhiệm vụ này. Hiểu về lĩnh vực, sát sao với thị trường và người tiêu dùng, đó là những thế mạnh mà Tạp chí Chất lượng Việt Nam có và cần tiếp tục phát huy.

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn đo lường chất lượng là lĩnh vực có tính kỹ thuật cao, thường bị cho là khó tiếp cận với công chúng. Tuy nhiên, tôi cho rằng, vấn đề không nằm ở nội dung, mà ở cách chúng ta truyền tải. Muốn truyền thông hiệu quả, trước hết phải hiểu rằng, tiêu chuẩn đo lường chất lượng không phải là khái niệm xa vời, chúng gắn bó mật thiết với đời sống hằng ngày của người dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Do đó, nhiệm vụ của chúng ta là chuyển hóa nội dung chuyên môn thành những thông điệp gần gũi, dễ hiểu và mang tính ứng dụng. Thay vì nói về các tiêu chuẩn theo cách hàn lâm, chúng ta nên kể những câu chuyện thực tiễn: Một sản phẩm nhờ tuân thủ tiêu chuẩn mà nâng cao chất lượng ra sao? Một doanh nghiệp nhờ áp dụng hệ thống đo lường chính xác đã tiết kiệm chi phí và xây dựng niềm tin thị trường như thế nào? Những nội dung như vậy vừa dễ tiếp cận, vừa thể hiện rõ giá trị của ngành.

Bên cạnh đó, việc tổ chức truyền thông gắn với các sự kiện, gắn với chất lượng sản phẩm, hàng hóa cũng là dịp để lan tỏa rộng rãi hơn thông điệp của ngành đến cộng đồng. Tôi tin rằng, nếu chúng ta biết đặt mình vào góc nhìn của người dân và doanh nghiệp, biết lựa chọn ngôn ngữ truyền thông phù hợp mà vẫn giữ được tính chính xác về chuyên môn thì lĩnh vực này hoàn toàn có thể trở nên gần gũi, thiết thực và tạo được sức ảnh hưởng tích cực trong xã hội.

Theo ông, bên cạnh những mặt tích cực thì đâu là hạn chế hiện nay trong hoạt động báo chí, truyền thông về TCĐLCL? Liệu có cần thêm những cơ chế phối hợp, hỗ trợ giữa cơ quan chuyên môn và báo chí, truyền thông để nâng cao hiệu quả hay không?

Theo tôi, hiện nay, chúng ta chưa tận dụng tốt nền tảng số, truyền thông đa phương tiện, trong khi đây lại là những công cụ rất hiệu quả để phổ biến kiến thức khoa học và lan tỏa giá trị TĐLCL tới giới trẻ và cộng đồng doanh nghiệp số.

Bên cạnh đó, theo các thống kê, trung bình mỗi ngày, một người Việt Nam dành khoảng 2 giờ 50 phút để sử dụng mạng xã hội. Do đó, cần có phương án để tăng thời lượng về tiêu chuẩn, chất lượng trên mặt trận này.

Một điểm nữa, tôi cho rằng còn hạn chế đó là hoạt động truyền thông hiện nay mới chỉ dừng lại ở bề nổi, chưa thực sự đi sâu vào các vấn đề kỹ thuật hay phân tích chuyên môn. Bên cạnh đó, đội ngũ phóng viên, biên tập viên chưa có nhiều nền tảng khoa học kỹ thuật để có thể khai thác sâu các chủ đề về tiêu chuẩn, đo lường, công nghệ mới.

Cùng với đó, chưa có sự đầu tư bài bản, chiến lược truyền thông dài hạn từ phía các cơ quan quản lý chuyên ngành dẫn tới nội dung truyền thông bị phân mảnh, dàn trải, thiếu chiều sâu.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và báo chí đa nền tảng, ông nhận định như thế nào về cơ hội, thách thức mới đối với hoạt động báo chí, truyền thông trong lĩnh vực TCĐLCL?

Như tôi đã đề cập ở trên, báo chí đa nền tảng thì phương thức truyền thông, cách thức truyền thông của chúng ta cũng phải thực hiện đa nền tảng, đa phương thức. Bên cạnh các bài báo chuyên đề phân tích sâu, cần những bài viết và video ngắn gọn, súc tích về các nội dung quan trọng của lĩnh vực.

Ví dụ như việc ban hành hai Luật quan trọng là Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, trong đó, đẩy mạnh phân cấp, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tạo môi trường thông thoáng hơn cho doanh nghiệp, nhưng cần sự chung tay giám sát nhiều hơn của người dân và xã hội; hoặc việc bắt buộc công bố tiêu chuẩn cơ sở trên nền tảng số cũng là một biện pháp hiệu quả để kiểm soát chất lượng thực phẩm chức năng. Đấy là những nội dung chúng ta cần truyền tải đa kênh, đa phương tiện.

Nhân dịp 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, ông có chia sẻ hoặc thông điệp gì gửi đến các nhà báo, phóng viên đã và đang đồng hành cùng lĩnh vực TCĐLCL?

Tôi rất trân trọng và cảm ơn các nhà báo, phóng viên đã và đang đồng hành cùng lĩnh vực TCĐLCL. Các bạn chính là cầu nối giữa người dân, thị trường và cơ quan quản lý. Báo chí, truyền thông đóng vai trò rất quan trọng trong việc phản ánh các hiện tượng, sự việc, đảm bảo quyền lợi người dân và doanh nghiệp, phản biện chính sách, giải thích chính sách.

Báo chí, truyền thông đóng vai trò to lớn cho thành công của lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng hôm nay và trong tương lai. Xin chúc tất cả các nhà báo, phóng viên thật nhiều sức khoẻ, tươi mới và tư duy sắc bén để cùng đồng hành với TĐC trong thời gian tới.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nội dung: Hà My

Thiết kế: Thanh Tùng