Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng và cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, năng suất chất lượng đã trở thành “thước đo” quan trọng phản ánh năng lực cạnh tranh, mức độ hội nhập và khả năng phát triển bền vững của mỗi nền kinh tế.

Việt Nam là quốc gia đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, hợp tác quốc tế được xem là một trong những con đường hiệu quả nhằm tiếp cận tri thức tiên tiến, chuẩn mực quốc tế và các mô hình quản trị hiện đại về năng suất chất lượng.

Thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam không chỉ học hỏi kinh nghiệm, tranh thủ nguồn lực hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và đào tạo, mà còn từng bước nâng cao năng lực nội tại của doanh nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững.

Nhận thức rõ vai trò đó, Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1322) xác định đẩy mạnh hợp tác quốc tế về năng suất chất lượng là một trong những nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Để cụ thể hoá nhiệm vụ đó, trong 5 năm đầu (2021-2025), Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động, tích cực triển khai nhiều hoạt động hợp tác quốc tế thiết thực, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình 1322 và hỗ trợ trực tiếp cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Một trong những điểm nhấn nổi bật trong hoạt động hợp tác quốc tế thời gian qua là việc tích cực thúc đẩy hợp tác với các nước Hồi giáo tạo nền tảng và khuôn khổ cho xây dựng hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), hỗ trợ cho hoạt động xuất nhập khẩu sản phẩm Halal.

Thị trường Halal được đánh giá là thị trường có quy mô lớn, tiềm năng tăng trưởng cao, với yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn, chất lượng và chứng nhận. Thông qua hợp tác quốc tế, Việt Nam đã từng bước tiếp cận các chuẩn mực Halal quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện quy trình sản xuất, đánh giá sự phù hợp và chứng nhận, từ đó nâng cao khả năng thâm nhập thị trường và gia tăng giá trị xuất khẩu.

Bên cạnh đó, nhiều chương trình và thỏa thuận hợp tác đã được triển khai nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ, thu hút đầu tư, mở rộng kết nối thị trường và tăng cường hội nhập trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các hoạt động thường bao gồm tổ chức hội thảo quốc tế, trao đổi đoàn công tác, xúc tiến thương mại - đầu tư và kết nối với các tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài.

Thông qua các hoạt động này, doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tiếp cận các giải pháp công nghệ mới, mô hình quản trị tiên tiến, đồng thời mở rộng mạng lưới đối tác, tìm kiếm cơ hội hợp tác sản xuất - kinh doanh trên thị trường quốc tế.

Một nội dung quan trọng khác trong hợp tác quốc tế về năng suất chất lượng là hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn quốc tế (ISO, BRC, IFS, Halal...), đáp ứng quy định kỹ thuật của nước nhập khẩu, xây dựng mã vùng trồng, hoàn thiện hồ sơ chứng nhận hợp chuẩn/hợp quy và tham gia các chương trình quảng bá sản phẩm. Những hoạt động này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm rủi ro trong thương mại quốc tế, mà còn góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao uy tín thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế.

Hoạt động hợp tác quốc tế về năng suất chất lượng cũng được triển khai hiệu quả thông qua việc tăng cường kết nối và phối hợp với các tổ chức quốc tế uy tín. Điển hình là sự hợp tác với Tổ chức Năng suất Châu Á (APO). 

Qua thời gian hoạt động, Việt Nam đã dần khẳng định vai trò trong APO và chuyển dần từ vai trò tham gia sang vai trò dẫn dắt trong một số lĩnh vực đặc biệt như sản xuất thông minh, năng suất xanh, chứng nhận chuyên gia năng suất và đổi mới sáng tạo. Một số các chương trình, dự án APO do Uỷ ban TCĐLCL Quốc gia triển khai thực hiện ở Việt Nam đã được xem là hình mẫu trong APO như: “Dự án Năng suất xanh tại cộng đồng” được triển khai tại hơn 80 làng thuộc 21 tỉnh/thành trong cả nước; “Dự án áp dụng hệ thống quản lý quan hệ khách hàng - CRM trong các doanh nghiệp dịch vụ; Hội chợ triển lãm quốc tế về sản phẩm sinh thái - EPIF 2008 thu hút gần 100.000 khách tham quan…

Đặc biệt hơn nữa, Việt Nam là một trong số ít các nền kinh tế thành viên được lựa chọn tham gia sâu vào các nghiên cứu mang tính chiến lược của APO như Ban chỉ đạo và nhóm chuyên gia kỹ thuật xây dựng tầm nhìn và chiến lược mới đến năm 2025 của APO, chương trình xây dựng quy trình chuẩn trong công nhận và chứng nhận lĩnh vực năng suất của APO, nghiên cứu đánh giá thực trạng và nhu cầu về sản xuất thông minh cho các nền kinh tế thành viên, nghiên cứu xây dựng sách dữ liệu về năng suất, nghiên cứu về chuyển đổi nông nghiệp thông minh…

Việc tham gia đầy đủ và có hiệu quả vào các chương trình, dự án của APO đã giúp Việt Nam nói chung, Tổ chức Năng suất quốc gia nói riêng tăng cường năng lực chuyên gia lĩnh vực năng suất chất lượng, nhất là năng lực tiếp cận với các công cụ, giải pháp mới nâng cao năng suất chất lượng trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0; đẩy mạnh hợp tác quốc tế và nâng cao vai trò của Tổ chức Năng suất quốc gia trong APO; nghiên cứu để xây dựng các cơ sở pháp lý cho hoạt động năng suất chất lượng và hoạt động APO tại Việt Nam.

Đồng thời, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng làm việc và phối hợp chặt chẽ với nhiều tổ chức quốc tế như Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Văn phòng Dịch vụ Dự án của Liên hợp quốc (UNOPS)… nhằm triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, cải thiện điều kiện lao động và phát triển bền vững. Thông qua các chương trình hợp tác này, doanh nghiệp Việt Nam được tiếp cận các công cụ, phương pháp cải tiến năng suất gắn với yếu tố con người, an toàn, sức khỏe nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội - những yêu cầu ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi xanh và phát triển bền vững trở thành xu hướng tất yếu, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và đánh giá phát thải cũng được chú trọng. Việc phối hợp với Tổ chức Tiêu chuẩn Anh (BSI) tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ kỹ thuật về kiểm kê khí nhà kính, dấu vết carbon, ESG,… đã góp phần nâng cao nhận thức và năng lực cho các cơ quan quản lý, tổ chức hỗ trợ và doanh nghiệp Việt Nam. Đây là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp từng bước đáp ứng yêu cầu mới của thị trường quốc tế liên quan đến giảm phát thải, minh bạch thông tin và phát triển bền vững.

Nhìn chung, việc đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế về năng suất chất lượng trong khuôn khổ Chương trình 1322 đã góp phần nâng cao năng lực hệ thống, từ hạ tầng chất lượng quốc gia đến năng lực của doanh nghiệp và nguồn nhân lực. Trong giai đoạn tới, việc tiếp tục đẩy mạnh, mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế sẽ là yếu tố then chốt, giúp Việt Nam tận dụng tốt hơn các nguồn lực và nâng cao vị thế của sản phẩm hàng hóa cũng như của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Nội dung: Thanh Tùng

Thiết kế: Ngọc Xen