Áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa: Bước đi hướng tới tiêu dùng xanh

Điều hòa nhiệt độ: Mặt hàng mới chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 2026

Theo quy định vừa được thông qua, từ ngày 1/1/2026, các sản phẩm điều hòa nhiệt độ có công suất trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU sẽ chính thức chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Ngược lại, điều hòa công suất dưới 24.000 BTU (phổ biến trong các hộ gia đình) và trên 90.000 BTU (chủ yếu phục vụ nhu cầu sản xuất, văn phòng quy mô lớn) sẽ không thuộc diện áp thuế.

Quy định này cho thấy cơ quan quản lý đã cân nhắc đến yếu tố công bằng xã hội, tránh việc đánh thuế tràn lan ảnh hưởng đến nhóm thu nhập trung bình – những người sử dụng chủ yếu các dòng điều hòa phổ thông trong gia đình. Đồng thời, việc không áp thuế với thiết bị công suất lớn phục vụ sản xuất cũng nhằm hạn chế tác động tiêu cực đến doanh nghiệp.

Theo Bộ Tài chính, nhu cầu sử dụng điều hòa tại Việt Nam tăng nhanh trong những năm qua, đi kèm là hệ quả về tiêu thụ điện năng lớn và tác động không nhỏ đến môi trường. Đáng lo ngại, nhiều dòng điều hòa vẫn còn sử dụng các chất làm lạnh gây hại tầng ozon. Trước thực trạng đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều quyết định nhằm hạn chế sử dụng các chất làm giảm tầng ozon, đồng bộ với xu hướng của nhiều quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Ấn Độ, Na Uy hay nhiều nước châu Âu, nơi mặt hàng điều hòa cũng đang bị áp dụng các chính sách thuế hoặc hạn chế sử dụng.

Việc đưa điều hòa vào danh mục chịu thuế tiêu thụ đặc biệt không chỉ nhằm mục đích điều tiết hành vi tiêu dùng mà còn tạo động lực buộc các doanh nghiệp phải đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm tiết kiệm điện, sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường hơn. Đây cũng là một phần trong lộ trình thực hiện cam kết của Việt Nam đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Thông tin về việc áp thuế đã ngay lập tức tác động đến tâm lý thị trường. Anh Nguyễn Minh Long (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) chia sẻ: “Vừa nghe tin điều hòa sẽ bị đánh thuế từ 2026, tôi đã tranh thủ mua ngay hai chiếc 28.000 BTU để lắp cho cửa hàng, vì sợ giá sẽ tăng mạnh về sau”.

Trong khi đó, nhiều người tiêu dùng bày tỏ mong muốn chính sách thuế cần có sự phân loại kỹ hơn. Chị Nguyễn Trần Việt Hà (quận 2, TP.HCM) cho rằng: “Nếu sản phẩm tiết kiệm điện, đạt chuẩn môi trường thì không nên đánh thuế cao. Thuế chỉ nên nhắm vào những sản phẩm lạc hậu, tiêu tốn điện năng. Người tiêu dùng nên được khuyến khích lựa chọn sản phẩm xanh, chứ không bị đánh đồng”.

Cần chính sách đồng bộ để hỗ trợ chuyển đổi tiêu dùng xanh

Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa là bước đi đúng đắn trong bối cảnh Việt Nam chuyển mình theo mô hình kinh tế xanh. Tuy nhiên, chính sách thuế chỉ là một trong nhiều công cụ cần triển khai song song để đạt hiệu quả cao hơn.

PGS. TS Nguyễn Thị Thu Hương (Học viện Tài chính) nhận định: “Thuế tiêu thụ đặc biệt là biện pháp hiệu quả để điều tiết thói quen tiêu dùng, song đi kèm đó cần có cơ chế miễn, giảm thuế cho những sản phẩm đạt tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng cao, giảm phát thải thực chất. Điều này vừa khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất Nhà nước nên đẩy mạnh chính sách hỗ trợ như: trợ giá cho thiết bị tiết kiệm điện, hỗ trợ chương trình đổi máy cũ lấy máy mới, kiểm soát chất lượng chặt chẽ đối với điều hòa nhập khẩu và phổ biến rộng rãi các quy định về dán nhãn năng lượng để người dân dễ dàng nhận biết và lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường.

Với định hướng tổng thể, chính sách áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa được kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng trong quá trình chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững, đặt sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường lên hàng đầu.

An Nguyên