Bảo vệ dữ liệu cá nhân bằng cách dọn dẹp không gian số

Theo đó, digital clutter là kết quả của sự số hóa, xuất hiện khi người dùng tạo ra tài liệu và tập tin số với tốc độ không kiểm soát được. Người dùng thường cài đặt quá nhiều ứng dụng, ít khi cập nhật chúng, và thường không quan tâm đến cài đặt bảo mật/quyền riêng tư đầy đủ cho những ứng dụng này. Hậu quả là sự bừa bộn trên không gian số, khiến rác thải số lưu trữ mãi mãi trên thiết bị hoặc đám mây.

Ví dụ, người dùng thường cài đặt 12 ứng dụng Android/tháng nhưng chỉ xoá 10 ứng dụng, nên suy cho cùng, họ đã thêm 2 ứng dụng vào thiết bị của mình mỗi tháng nhưng lại không thường xuyên sử dụng chúng. Điều này tạo ra "sự bừa bộn trên không gian số". Kaspersky đã chỉ ra rằng việc duy trì nội dung thiết bị kém cũng làm tăng sự bừa bộn. Dữ liệu của Kaspersky cho thấy trong 55% người dùng thường xuyên sửa đổi nội dung trên thiết bị của họ và xóa các tài liệu và ứng dụng không sử dụng. Trong 32% trường hợp người dùng thỉnh thoảng sắp xếp đống dữ liệu số của họ và 13% người dùng không xóa bất kỳ tài liệu và ứng dụng nào.

Báo cáo của họ cũng cho thấy rằng 5 loại dữ liệu chủ yếu được lưu trữ trên thiết bị là ảnh và video thông thường (90%), ảnh và video về du lịch và email cá nhân (mỗi dữ liệu có tỷ lệ 89%), thông tin địa chỉ/thông tin liên hệ (84%) và tin nhắn cá nhân qua SMS/IM (79%).

Ông Yeo Siang Tiong, Tổng Giám đốc khu vực Đông Nam Á của Kaspersky nhấn mạnh: “Trong lĩnh vực an ninh mạng, giáo dục là hình thức phòng thủ mạnh mẽ nhất. Chúng ta càng tự trang bị kiến thức và chuẩn bị kỹ càng thì khả năng giảm thiểu rủi ro đối với dữ liệu cá nhân và tiền bạc càng cao. Chỉ có khoảng 8% số người đạt được mục tiêu trong năm mới do thiếu kiểm soát cá nhân, căng thẳng quá mức và cảm xúc tiêu cực" và nói thêm: "Tôi cho rằng chúng ta nên bắt đầu từ những việc nhỏ cho đến khi nó trở thành thói quen. Một vài thay đổi đơn giản lúc đầu sẽ giúp ích rất nhiều trong việc bảo vệ bản thân và dữ liệu cá nhân".

Giải pháp đảm bảo an toàn trên không gian số 

Vệ sinh mạng: Sử dụng phần mềm bảo mật trên tất cả máy tính và điện thoại. Với mỗi trang web còn yêu cầu mật khẩu, hãy tạo một mật khẩu duy nhất. Thường xuyên cập nhật tất cả ứng dụng và hệ điều hành. Những mẹo này tuy không có gì mới mẻ, nhưng hàng triệu người vẫn tiếp tục phớt lờ, một số vì không biết, một số khác vì lười biếng.

Bỏ mật khẩu: Theo Kaspersky, đã có một cải tiến lớn trong tình hình an ninh mạng vào năm 2022, khi Apple, Google và Microsoft đồng loạt giới thiệu tính năng đăng nhập không cần mật khẩu. Thay vì mật khẩu, thiết bị sẽ được lưu trữ một khóa mật mã duy nhất cho mỗi trang web, vì thế nên người dùng sẽ không cần phải gõ mật khẩu và rất khó bị đánh cắp thông tin. Nếu có thể, việc chuyển sang sử dụng tính năng này sẽ giảm nguy cơ người dùng bị chiếm đoạt tài khoản.

Ngoài ra, tính năng này cũng vô cùng thuận tiện vì bạn không còn cần phải nghĩ ra một mật khẩu, ghi nhớ và nhập sau này. Chrome, Edge và Safari hỗ trợ công nghệ này trên cả nền tảng máy tính để bàn và thiết bị di động.

Sử dụng thông tin liên hệ không chính thức: Rò rỉ thông tin vẫn là một trong những nguy cơ lớn nhất đối với người dùng trong không gian số. Dữ liệu người dùng bị đánh cắp từ nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP), công ty bảo hiểm, dịch vụ giao hàng, mạng xã hội (MXH) và thậm chí cả cơ sở dữ liệu (CSDL) của trường học, sau đó được sử dụng để thực hiện nhiều vụ lừa đảo khác nhau.

Người dùng chúng ta có rất ít cách để ngăn chặn việc rò rỉ thông tin nhưng chúng ta có thể đảm bảo thông tin cá nhân bị rò rỉ trên mạng ở mức độ thấp nhất và khó đối chiếu nhất. Điều này có nghĩa là việc so sánh tên và số điện thoại trong hai CSDL đã bị đánh cắp không thể cung cấp thêm thông tin nào về chúng ta cho kẻ tấn công.

Khuyến nghị được đưa ra là chỉ cung cấp thông tin tối thiểu cho các dịch vụ không quan trọng (chủ yếu là các cửa hàng trực tuyến và dịch vụ số thương mại) bằng cách không cung cấp họ hoặc tài khoản mạng xã hội của bạn và bỏ qua các mục tùy chọn.

Đồng thời, hãy sử dụng địa chỉ e-mail và số điện thoại tạm thời cho phần thông tin liên hệ. Chỉ cần tìm kiếm “số điện thoại/email tạm thời” trên Internet, người dùng có thể thấy có rất nhiều dịch vụ cung cấp số điện thoại tạm thời cũng như địa chỉ email cho 1 lần sử dụng để người dùng nhận các tin nhắn xác nhận từ những trang web, dịch vụ mà họ đăng ký. Một số dịch vụ trả phí kiểu này thậm chí còn cung cấp số thẻ tín dụng dùng 1 lần, giúp việc mua sắm trực tuyến trở nên an toàn hơn.

Tránh xa MXH độc hại: Mỗi năm, chúng ta gặp quá nhiều sự kiện tiêu cực trên MXH. Nếu MXH là một trong những nguyên nhân khiến bạn trở nên lo lắng hơn trong năm 2023, thì năm nay là thời điểm để giảm bớt. Có thể xem xét chuyển đổi sang nền tảng khác, chẳng hạn như Telegram hoặc Mastodon.

Giảm thời gian lướt MXH: MXH và các trang tin tức có thể tiêu tốn hàng giờ đồng hồ và rất nhiều năng lượng của chúng ta. Để tránh việc tiêu tốn thời gian để kiểm tra tin tức và bài đăng liên tục, hãy đặt giới hạn thời gian trên điện thoại cho các mạng xã hội và ứng dụng tin tức. Bắt đầu với một giờ mỗi ngày và cố gắng duy trì nó. Có rất nhiều nhà cung cấp cung cấp tính năng quản lý thời gian sử dụng điện thoại như Screen Time của Apple, Digital Wellbeing của Google, và Digital Balance của Huawei.

Và nếu con bạn dành quá nhiều thời gian trên MXH thì Kaspersky Safe Kids sẽ là một công cụ hữu ích. Những người có xu hướng tự lừa dối bản thân bằng cách bù đắp thời gian còn thiếu trên thiết bị của mình nên kích hoạt các công cụ tự kiểm soát bổ sung trong chính cài đặt của mạng xã hội. Take a Break cũng là một tính năng như vậy trên YouTube.

Tách biệt cuộc sống cá nhân và công việc: Đảm bảo thời gian dành cho công việc không ảnh hưởng đến thời gian bên gia đình, bạn bè và ngược lại có thể mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, giúp cải thiện cả sức khỏe về mặt thể chất và tinh thần.

Bên cạnh đó, việc tách bạch công việc và cuộc sống còn có thể giúp các doanh nghiệp tăng cường năng lực an ninh mạng bởi nó hạn chế nguy cơ nhân viên kết hợp những dữ liệu, ứng dụng và thông tin cá nhân vào công việc. Lý tưởng nhất là tách biệt về mặt vật lý, có nghĩa là sử dụng điện thoại và máy tính khác nhau cho công việc và cuộc sống cá nhân. Chỉ cần nhớ là không sử dụng trang web cá nhân, email và mạng xã hội trên thiết bị làm việc và ngược lại.

Các giải pháp trên có thể giúp người dùng ngăn chặn rủi ro và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong không gian số đang ngày càng phức tạp.

Duy Trinh (t/h)