Biện pháp thúc đẩy thiết kế sinh thái sản phẩm hướng đến phát triển bền vững

Thiết kế sinh thái ngày càng trở thành xu hướng không thể thiếu trong sản xuất và tiêu dùng toàn cầu. Các quốc gia tiên phong như Liên minh châu Âu (EU) và Hoa Kỳ đã áp dụng nhiều biện pháp để khuyến khích và thúc đẩy việc thiết kế các sản phẩm thân thiện với môi trường, đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tối ưu hóa lợi ích kinh tế.

Thiết kế sản phẩm dễ sử dụng, dễ thoái rời, dễ tái chế, thân thiện với môi trường.

Nghiên cứu của Bà Nilgun Tas - Phó Vụ trưởng Vụ Môi trường kiêm Trưởng phòng Hiệu quả tài nguyên công nghiệp, Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) và ThS Nguyễn Xuân Thúy - Giảng viên Khoa Kinh tế Chính trị, Trường Kinh tế (UEB), Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU) cho thấy, tại châu Âu, các sản phẩm phải tuân thủ các tiêu chuẩn về thiết kế sinh thái và cung cấp thông tin rõ ràng để người tiêu dùng có thể đưa ra lựa chọn bền vững. Ví dụ, nhãn năng lượng của EU dành cho máy rửa bát cung cấp chi tiết về hiệu suất năng lượng, mức tiêu thụ nước và thời gian vận hành, giúp khách hàng dễ dàng so sánh và lựa chọn sản phẩm hiệu quả nhất. Ở Hoa Kỳ, tiêu chuẩn sản phẩm cũng được áp dụng nghiêm ngặt. Máy rửa chén từ năm 2027 sẽ phải đáp ứng các giới hạn về mức tiêu thụ nước tối đa 3,3 gallon (12,5 lít) mỗi chu kỳ và mức điện năng tiêu thụ không quá 223 kWh mỗi năm.

Đặc biệt, quy định về sản phẩm bền vững trong thiết kế sinh thái (ESPR) của EU, có hiệu lực từ tháng 7/2024, đánh dấu bước tiến lớn khi áp dụng rộng rãi cho nhiều ngành hàng, từ thiết bị gia dụng đến hàng dệt may. ESPR tập trung vào các tiêu chí quan trọng như độ bền, khả năng sửa chữa, tái chế, tái sử dụng, và tính sẵn có của phụ tùng thay thế. Những yêu cầu mới này nhằm tăng tuổi thọ sản phẩm, giảm thiểu chất thải và hỗ trợ nền kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, ESPR còn mang đến những sáng kiến đáng chú ý như hộ chiếu kỹ thuật số để cung cấp thông tin chi tiết về sản phẩm, từ khả năng tái chế đến phương pháp sửa chữa. Quy định này cũng giới hạn việc tiêu hủy hàng tồn kho, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, để giảm thiểu lãng phí. Đây là những bước đi tiên phong nhằm kết nối trách nhiệm doanh nghiệp với lợi ích của người tiêu dùng và môi trường.

Các khía cạnh chính của thiết kế sinh thái tập trung vào độ bền, khả năng tái sử dụng, sửa chữa và tái chế sản phẩm. Sản phẩm được thiết kế để dễ tháo rời, sử dụng linh kiện tiêu chuẩn và không chứa hóa chất độc hại. Những yếu tố này giúp tối ưu hóa quy trình tái chế và kéo dài vòng đời sản phẩm. Đồng thời, việc cung cấp thông tin chi tiết về quy trình bảo trì và tái sử dụng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng tham gia vào chuỗi tuần hoàn này.

Để thúc đẩy thiết kế sinh thái, cần có sự phối hợp giữa khu vực công và tư. Các biện pháp như hỗ trợ tài chính, chuyển giao công nghệ, và xây dựng nhận thức cho người tiêu dùng sẽ là nền tảng quan trọng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần tuân thủ tiêu chuẩn thiết kế bền vững, áp dụng công nghệ mới và cung cấp sản phẩm minh bạch thông qua các nhãn sinh thái và hệ thống thông tin kỹ thuật số.

Việc áp dụng thiết kế sinh thái không chỉ giúp giảm tác động môi trường mà còn tạo cơ hội thúc đẩy kinh tế bền vững. Đây chính là hướng đi tất yếu để kết nối lợi ích giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và hành tinh của chúng ta.

Duy Trinh