Bốn tiêu chuẩn mới về trang sức, kim loại quý: Chìa khóa nâng tầm doanh nghiệp Việt

Trang sức và kim loại quý từ lâu không chỉ đơn thuần là vật phẩm thẩm mỹ mà còn mang giá trị tích lũy, đầu tư và là biểu tượng văn hóa. Được chế tác tinh xảo từ vàng, bạc, bạch kim hoặc hợp kim kim loại quý, nhiều sản phẩm còn gắn thêm đá quý, đá bán quý để gia tăng giá trị. Giá trị ấy không chỉ đến từ thiết kế, tay nghề chế tác mà còn phụ thuộc vào độ tinh khiết kim loại, màu sắc hợp kim, độ bền và sự đồng nhất giữa các lô sản xuất.

Tuy nhiên, thị trường trang sức Việt Nam từng nhiều lần ghi nhận tranh cãi giữa người mua và người bán về độ tinh khiết, màu sắc hay mác hợp kim. Không ít sản phẩm bị xỉn màu, lệch mác so với công bố, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín doanh nghiệp và niềm tin người tiêu dùng.

Trong bối cảnh hội nhập, khi yêu cầu minh bạch và chất lượng ngày càng khắt khe, chuẩn hóa trở thành yếu tố sống còn của ngành. Đáp ứng đòi hỏi đó, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành bốn tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) mới, gồm TCVN 5543:2025, TCVN 10616:2025, TCVN 14322:2025 và TCVN 14323:2025, được coi là ‘tấm hộ chiếu’ để doanh nghiệp trang sức Việt củng cố uy tín, nâng cao lợi thế cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Trang sức và kim loại quý nên đáp ứng tiêu chuẩn giúp đảm bảo chất lượng, tăng uy tín của doanh nghiệp trên thị trường. Ảnh minh họa

TCVN 5543:2025 – Chuẩn hóa màu sắc hợp kim vàng

Một trong những yếu tố quyết định sức hút của trang sức chính là màu sắc. TCVN 5543:2025 ra đời nhằm thống nhất cách định nghĩa, phân loại màu hợp kim vàng như vàng đỏ, vàng hồng, vàng vàng, vàng lục hay vàng trắng. Điểm nổi bật của tiêu chuẩn này là thiết lập dải màu cho từng loại hợp kim và hướng dẫn phương pháp đo quang học để đảm bảo đồng nhất.

Điều này có ý nghĩa lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn, khi chỉ cần một sự lệch màu nhỏ giữa các lô sản phẩm cũng có thể dẫn tới khiếu nại hoặc trả hàng. Thực thi TCVN 5543:2025 giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, duy trì tính thẩm mỹ và sự nhận diện thương hiệu. Bên cạnh đó, việc chuẩn hóa ký hiệu màu cũng hỗ trợ khâu bán hàng, kiểm soát kho và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

TCVN 10616:2025 – Minh bạch độ tinh khiết hợp kim kim loại quý

Độ tinh khiết của vàng, bạc hay bạch kim luôn là thước đo giá trị của trang sức. TCVN 10616:2025 quy định cách xác định, công bố và ghi nhãn độ tinh khiết của hợp kim kim loại quý, tính bằng phần nghìn (‰) hoặc kara (K).

Tiêu chuẩn cũng quy định phương pháp lấy mẫu, thử nghiệm, tính toán sai số và cách ghi nhãn trên sản phẩm. Chẳng hạn, vàng 18K sẽ được ghi rõ 750‰, bảo đảm minh bạch cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng. Với tiêu chuẩn này, doanh nghiệp giảm thiểu nguy cơ pháp lý, đồng thời củng cố niềm tin của khách hàng về tính chính xác trong công bố chất lượng.

Ở góc độ sản xuất, việc kiểm soát độ tinh khiết theo chuẩn quốc gia cũng giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình nấu chảy, giảm hao hụt kim loại quý và nâng cao hiệu quả quản lý nguyên liệu.

TCVN 14322:2025 – Bảo đảm chất lượng thỏi vàng 1 kg

Nếu TCVN 5543 và 10616 tập trung vào sản phẩm trang sức thành phẩm thì TCVN 14322:2025 lại hướng đến thỏi vàng 1 kg – nguyên liệu đầu vào quan trọng trong chế tác và đầu tư.

Tiêu chuẩn quy định chi tiết về khối lượng, kích thước, độ phẳng bề mặt, độ tinh khiết tối thiểu, dấu đóng, số seri, bao gói và truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, doanh nghiệp chế tác có thể yên tâm về chất lượng phôi, hạn chế rủi ro trong nấu chảy hoặc tạo hình. Đồng thời, việc chuẩn hóa giúp các tổ chức tài chính, ngân hàng và nhà đầu tư tăng cường niềm tin khi giao dịch, lưu trữ hoặc sử dụng thỏi vàng làm tài sản đảm bảo.

Trong bối cảnh vàng thường xuyên biến động giá và là công cụ đầu tư phổ biến, việc áp dụng TCVN 14322:2025 sẽ góp phần quan trọng trong quản lý thị trường, chống gian lận thương mại và tạo lập niềm tin vững chắc cho người mua.

TCVN 14323:2025 – Kiểm soát độ tinh khiết vật liệu hàn

Một sản phẩm trang sức dù tinh xảo đến đâu cũng khó hoàn hảo nếu mối hàn kém chất lượng. TCVN 14323:2025 đưa ra yêu cầu về độ tinh khiết và thành phần của vật liệu hàn dùng trong hợp kim kim loại quý. Điều này nhằm đảm bảo mối hàn có độ bền cao, màu sắc tương đồng với hợp kim nền và không gây ra hiện tượng ăn mòn hay đổi màu theo thời gian.

Tiêu chuẩn cũng hướng dẫn cách kiểm tra thành phần, lấy mẫu và ghi nhãn vật liệu hàn, từ đó giúp doanh nghiệp dễ dàng truy xuất nguồn gốc khi xảy ra lỗi. Lợi ích thiết thực là hạn chế tối đa tình trạng bảo hành do nứt, đổi màu mối hàn – yếu tố vốn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín thương hiệu.

Để đáp ứng bốn tiêu chuẩn nói trên, doanh nghiệp trang sức cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, cần tiến hành đánh giá khoảng cách giữa hiện trạng và yêu cầu của TCVN, từ công thức hợp kim, vật liệu hàn đến quy trình QC. Song song, doanh nghiệp phải chuẩn hóa hệ thống ghi nhãn, hồ sơ kỹ thuật, đồng thời đầu tư thiết bị kiểm nghiệm hiện đại như XRF, ICP-OES hoặc thử lửa truyền thống để bảo đảm tính chính xác. Quản lý chặt chẽ nhà cung cấp, yêu cầu chứng nhận chất lượng, số lô và phiếu kiểm định cũng là bước đi cần thiết. Ngoài ra, đào tạo nhân viên sản xuất, QC và bán hàng về các tiêu chuẩn, ký hiệu và quy trình xử lý sai lệch sẽ giúp cả hệ thống vận hành trơn tru.

Áp dụng 4 tiêu chuẩn này không chỉ giúp doanh nghiệp trang sức Việt giảm rủi ro khiếu nại, tối ưu chi phí và nâng cao năng suất, mà còn là tấm hộ chiếu quan trọng để hội nhập. Bởi lẽ, nhiều thị trường nhập khẩu lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đều coi độ tinh khiết và minh bạch chất lượng là điều kiện tiên quyết. Khi doanh nghiệp chứng minh được sự tuân thủ các tiêu chuẩn quốc gia, họ sẽ dễ dàng hơn trong việc đáp ứng yêu cầu quốc tế, từ đó mở rộng thị trường, khẳng định thương hiệu và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.

An Dương