Chuẩn hóa kiểm nghiệm và truy xuất nguồn gốc, thúc đẩy xuất khẩu sầu riêng

Tháo gỡ vướng mắc về kiểm nghiệm chất lượng

Ngành sầu riêng Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhưng cũng đầy thách thức. Tăng trưởng xuất khẩu "nóng" sang Trung Quốc đã bộc lộ nhiều điểm yếu từ tiêu chuẩn canh tác, mã số vùng trồng đến khâu kiểm nghiệm chất lượng.

Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, hiện nay Việt Nam có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc công nhận phục vụ xuất khẩu sầu riêng, có tổng công suất lý thuyết khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, vào trung tuần tháng 10, một số phòng kiểm nghiệm phải tạm ngừng hoạt động do bảo trì, hỏng thiết bị hoặc chờ được đánh giá lại khiến cho các doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục phân tích các chỉ tiêu Cadimi và vàng O - điều kiện bắt buộc để cấp chứng nhận xuất khẩu.

Do vậy, hoạt động xuất khẩu sầu riêng ở Tây Nguyên, trong đó có Đắk Lắk - vùng trồng lớn nhất cả nước xảy ra tình trạng ùn tắc. Theo ông Đạt, một trong những nguyên nhân là do sầu riêng ở Tây Nguyên, trong đó có Đắk Lắk vào vụ thu hoạch, nhu cầu kiểm nghiệm lớn nên các máy xét nghiệm chạy hết công suất trong thời gian dài, dẫn tới máy bị hư hỏng. Một số phòng kiểm nghiệm phải tạm dừng hoạt động để thay thế thiết bị hoặc chờ thuê máy xét nghiệm.

Đối với việc cấp đăng ký lại cho các phòng thử nghiệm hết hạn, trước đây do Cục Chất lượng - Chế biến và Phát triển thị trường phụ trách. Tuy nhiên, từ ngày 1/7, việc công nhận lại các phòng thử nghiệm được phân cấp cho các địa phương thực hiện, song các địa phương đang gặp một số khó khăn trục trặc nên chưa thể triển khai.

Thực tế này cho thấy yêu cầu cấp thiết phải chuẩn hóa quy trình kiểm nghiệm, giám sát mã vùng trồng và truy xuất nguồn gốc để đảm bảo minh bạch, giữ vững thị trường xuất khẩu cho ngành sầu riêng Việt Nam.

Việc chuẩn hóa quy trình không chỉ giúp kiểm soát chất lượng mà còn xây dựng niềm tin với doanh nghiệp. Ảnh minh họa

Ông Phan Việt Hà - Phó Viện trưởng phụ trách, Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, chuẩn hóa quy trình sản xuất, kiểm soát chặt chất lượng và tăng cường liên kết giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp chính là những yếu tố then chốt giúp ngành sầu riêng Việt Nam phát triển ổn định, giữ vững niềm tin của thị trường nhập khẩu. Khi từng mắt xích trong chuỗi giá trị được vận hành đồng bộ, sầu riêng Việt Nam sẽ không chỉ là sản phẩm nông nghiệp tỷ đô, mà còn là thương hiệu nông sản bền vững trên bản đồ thế giới.

Theo nhiều hợp tác xã, việc chuẩn hóa quy trình không chỉ giúp kiểm soát chất lượng mà còn xây dựng niềm tin với doanh nghiệp thu mua, mở đường cho xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính. Khi sản xuất được chuẩn hóa, truy xuất nguồn gốc minh bạch, sầu riêng Việt Nam sẽ không chỉ có chỗ đứng ở thị trường Trung Quốc mà còn đủ điều kiện mở rộng sang nhiều thị trường tiềm năng khác.

Ông Hoàng Trung - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định: "Các vấn đề liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt các vấn đề liên quan đến dư lượng thuốc bảo vệ thực vật phải được kiểm soát một cách chặt chẽ. Thứ hai là vấn đề mã số vùng trồng. Đây là một trong những vấn đề bắt buộc phải thực hiện và phải thực hiện một cách bài bản, có hệ thống và bền vững. Đây là những điều chúng tôi chỉ đạo một cách gắt gao, sẽ đôn đốc kiểm soát và duy trì giám sát trong thời gian tới".

Ông Nguyễn Hắc Hiển - Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk nêu ý kiến: "Tất cả các quy trình đó phải đồng bộ và được tuân thủ nghiêm ngặt, để làm sao minh bạch trong tất cả các chuỗi. Từ áp dụng quy trình một cách bài bản, sẽ giảm được chi phí sản xuất, nâng cao được giá trị trên một đơn vị diện tích, người nông dân có cơ hội mở rộng được thị trường".

Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng đảm bảo chất lượng

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng tươi xuất khẩu nhằm kiểm soát, đảm bảo chất lượng và an toàn trong toàn bộ chuỗi sản xuất.

Quy trình hệ thống hoá các yêu cầu về: Kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng tươi trong toàn bộ quá trình sản xuất từ trồng trọt, thu hoạch, vận chuyển, bảo quản, đóng gói, xuất khẩu; hoạt động đăng ký, thẩm định, chứng nhận an toàn thực phẩm cho các lô hàng quả sầu riêng tươi dùng làm thực phẩm xuất khẩu.

Cơ sở trồng trọt phải đáp ứng yêu cầu về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm quy định tại khoản 1 Điều 23 Luật An toàn thực phẩm; đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và thu hồi, xử lý sản phẩm không bảo đảm an toàn theo quy định tại Thông tư số 17/2021/TT- BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) về truy xuất nguồn gốc, thu hồi và xử lý thực phẩm không bảo đảm an toàn thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Quy trình này được thiết lập nhằm hệ thống hóa và quy định rõ ràng các yêu cầu về kiểm soát an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi sản xuất sầu riêng tươi, từ giai đoạn trồng trọt, thu hoạch, vận chuyển, bảo quản, đến đóng gói và xuất khẩu. Điều này có nghĩa là mọi khâu trong quy trình sản xuất đều phải tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nghiêm ngặt. Đối tượng áp dụng bao gồm các tổ chức, cá nhân tham gia vào chuỗi sản xuất và xuất khẩu sầu riêng, bao gồm cả thương nhân thương mại và các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan đến an toàn thực phẩm.

Sầu riêng tươi xuất khẩu được sản xuất, thu hoạch từ cơ sở trồng trọt, vùng trồng được kiểm tra, giám sát, cấp mã số và có tên trong danh sách được Cơ quan thẩm quyền nước nhập khẩu công nhận trong trường hợp có yêu cầu lập danh sách; được bảo quản, vận chuyển đáp ứng theo các yêu cầu nêu trên; được phân loại, đóng gói, ghi nhãn tại cơ sở đóng gói đáp ứng theo yêu cầu và có tên trong danh sách được Cơ quan thẩm quyền nước nhập khẩu công nhận trong trường hợp có yêu cầu lập danh sách.

Sản phẩm phải được ghi nhãn đáp ứng quy định; đáp ứng chỉ tiêu tồn dư kim loại nặng quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 8- 2:2011/BYT về giới hạn ô nhiễm kim loại nặng trong thực phẩm; chỉ tiêu tồn dư thuốc bảo vệ thực vật quy định tại Thông tư số 50/2016/TT-BYT của Bộ Y tế về giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong thực phẩm và các quy định có liên quan về danh mục chỉ tiêu, mức giới hạn an toàn thực phẩm đối với sản phẩm sầu riêng của thị trường nhập khẩu tương ứng.

Một trong những điểm nổi bật của quy trình là việc quy định rõ ràng về trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền trong việc kiểm tra và chứng nhận an toàn thực phẩm cho lô hàng xuất khẩu. Cơ quan chức năng sẽ thực hiện kiểm tra theo yêu cầu của thị trường nhập khẩu và cấp chứng nhận nhà nước về an toàn thực phẩm cho các lô hàng có nguồn gốc thực vật xuất khẩu. Ngoài ra, quy trình cũng cung cấp hướng dẫn chi tiết về việc lấy mẫu cho lô hàng sầu riêng tươi đăng ký xuất khẩu, đảm bảo rằng mọi lô hàng đều được kiểm tra chất lượng trước khi xuất khẩu.

An Dương (T/h)