Đà Nẵng siết chặt quản lý chất lượng nước sinh hoạt theo QCĐP 01:2024/TPĐN

Hiện trạng chất lượng nước sinh hoạt tại một số địa bàn đô thị và vùng ven Đà Nẵng thời gian qua đã khiến người dân lo ngại. Từ sự biến động về màu, mùi nước sau mưa lũ đến các mẫu xét nghiệm phát hiện chỉ tiêu vượt ngưỡng ở một vài điểm lấy mẫu. Những hiện tượng này đặt ra yêu cầu cấp bách về nâng cao hiệu lực quản lý, kiểm soát nguồn nước và minh bạch thông tin đến người dân, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu sử dụng nước an toàn cho sinh hoạt tăng cao và biến động khí hậu ngày càng phức tạp.

Trước bối cảnh đó, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 26/2024/QĐ-UBND (QCĐP 01:2024/TPĐN) chính thức có hiệu lực từ 20/8/2024, quy định rõ mức giới hạn các thông số chất lượng đối với nước sạch dùng cho sinh hoạt trên địa bàn thành phố. Văn bản được soạn thảo dựa trên khung Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Y tế ban hành nhưng có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp đặc thù địa phương.

Chất lượng nước sạch đảm bảo quy chuẩn giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng dài hạn. (Ảnh minh họa)

Quy chuẩn địa phương QCĐP 01:2024/TPĐN nêu danh mục 41 thông số kiểm nghiệm, chia thành hai nhóm A và B; trong đó 8 thông số nhóm A là các chỉ tiêu bắt buộc phải đạt giới hạn an toàn, phần còn lại thuộc nhóm B để giám sát bổ sung. Quy chuẩn cũng xác định phạm vi áp dụng: các đơn vị cấp nước tập trung, cơ quan quản lý nhà nước, phòng thử nghiệm và tổ chức chứng nhận trên địa bàn Đà Nẵng; đồng thời quy định nguyên tắc phân cấp trách nhiệm trong việc lấy mẫu, xét nghiệm và công bố kết quả. Việc ban hành tiêu chí địa phương giúp tăng tính khả thi trong giám sát, bởi nó phản ánh điều kiện nguồn nước, hệ thống cấp nước và mức độ rủi ro đặc thù của Đà Nẵng.

Về thực thi, Sở Y tế thành phố và các đơn vị cấp nước lớn được giao tăng cường công tác kiểm tra, lấy mẫu định kỳ - đặc biệt là các đơn vị có công suất thiết kế từ 1.000 m³/ngày đêm trở lên phải thực hiện kiểm nghiệm, công bố chất lượng nước theo quy định. Nhiều báo cáo giám sát mạng lưới cấp nước do DAWACO công bố trong năm gần đây đã ghi chú rõ việc áp dụng QCĐP 01:2024/TPĐN làm chuẩn tham chiếu cho báo cáo kết quả, cho thấy sự gắn kết giữa quy chuẩn mới và hệ thống giám sát vận hành hàng tháng.

Chuyên gia môi trường và y tế công cộng nhận định, việc cụ thể hóa các chỉ tiêu chất lượng ở cấp địa phương là bước cần thiết để thu hẹp vùng “trống” quản lý, song lưu ý rằng quy chuẩn chỉ hiệu quả khi đi kèm năng lực phân tích và kiểm nghiệm độc lập, hệ thống lấy mẫu chuẩn và chế tài xử lý vi phạm rõ ràng. Nếu phòng thí nghiệm, phòng thử nghiệm không được nâng cấp về năng lực hoặc nếu đơn vị cấp nước thiếu minh bạch trong công bố kết quả, người dân vẫn có nguy cơ tiếp xúc với nguồn nước không đạt chuẩn. Do đó, chuyên gia khuyến nghị Đà Nẵng cần đồng thời đầu tư nâng cấp năng lực xét nghiệm, xây dựng lộ trình công khai dữ liệu chất lượng nước định kỳ và mở rộng mạng lưới lấy mẫu độc lập.

QCĐP 01:2024/TPĐN cũng nhấn mạnh trách nhiệm pháp lý và thủ tục hành chính: đơn vị cấp nước phải lưu trữ hồ sơ giám sát, báo cáo cho cơ quan quản lý và có kế hoạch cải thiện nếu phát hiện chỉ tiêu vượt ngưỡng. Việc này nhằm đảm bảo quy trình “phát hiện - cảnh báo - khắc phục” được triển khai nhanh và minh bạch, giảm thiểu tác động sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, quy chuẩn quy định rõ trường hợp kiểm tra ngoại thường và yêu cầu xử lý khẩn cấp khi phát hiện nguy cơ ô nhiễm cao.

Dù vậy, thách thức không nhỏ: thực trạng cơ sở hạ tầng cấp nước ở một số khu vực vẫn còn lạc hậu; hệ thống đường ống cũ dễ gây thất thoát và tái nhiễm khuẩn; nguồn nước mặt phụ thuộc vào điều kiện thời tiết. Để QCĐP phát huy hiệu quả thực sự, cần có đánh giá định kỳ về thực trạng đầu vào nguồn nước, lộ trình cải tạo, nguồn lực đầu tư công - đặc biệt là cho các tuyến ống truyền tải và hệ thống xử lý nước thải, bùn cặn trong mùa mưa bão.

Với người dân, thông điệp rõ ràng là theo dõi công bố chất lượng nước từ đơn vị cấp nước và cơ quan quản lý, chủ động sử dụng thiết bị lọc gia đình khi cần và báo cáo ngay khi phát hiện màu, mùi lạ hoặc sự cố về nước. Với chính quyền, QCĐP 01:2024/TPĐN là công cụ pháp lý quan trọng nhưng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng dài hạn, cần kết hợp quy chuẩn với đầu tư, minh bạch dữ liệu và năng lực thử nghiệm độc lập. Khi đó, việc cung cấp nước sạch an toàn sẽ không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cam kết thực tế với người dân Đà Nẵng.

An Dương