Điểm mới trong quy chuẩn về phòng cháy chữa cháy giúp giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp

Một trong những yếu tố cản trở việc nhà dân, doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng hệ thống phòng cháy chữa cháy chính là điều kiện tài chính, với mức chi phí khá cao từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng, nhiều người phải lắc đầu vì mức chi phí quá cao so với mức chi trả của họ. Tuy nhiên, sự ra đời của QCVN 10:2025/BCA và các hướng dẫn mới của Nghị định 105/2025/NĐ-CP, quan niệm này đang được thay đổi hoàn toàn.

Điểm khác biệt cốt lõi không nằm ở việc hạ tiêu chuẩn kỹ thuật, mà là tư duy mới về quản trị rủi ro và trách nhiệm xã hội trong PCCC. Thay vì áp chuẩn đồng loạt cho mọi loại công trình, quy chuẩn mới áp dụng phân loại theo mức độ rủi ro: công trình rủi ro thấp được giảm yêu cầu đầu tư, công trình rủi ro cao vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt. Đây là cách tiếp cận “có trọng tâm, hiệu quả, giảm lãng phí” mà nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng.

 Những thay đổi mới trong quy chuẩn liên quan đến phòng cháy chữa cháy giúp người dân và doanh nghiệp nhỏ dễ tiếp cận hơn

Một trong những điểm điều chỉnh trực tiếp ảnh hưởng tới chi phí là bình chữa cháy. Trước đây, công trình phải dự trữ ít nhất 10% số bình so với số lượng tối thiểu. Quy định này đồng nghĩa với việc nhiều hộ dân và doanh nghiệp phải mua thêm thiết bị không thực sự cần thiết, đội chi phí lên đáng kể. QCVN 10:2025 bỏ hoàn toàn yêu cầu dự trữ, chỉ giữ số lượng tối thiểu cần thiết cho an toàn. Đây là một thay đổi nhỏ nhưng có tác động lớn, giúp chủ hộ tiết kiệm hàng chục triệu đồng, doanh nghiệp nhỏ giảm vài trăm triệu mà vẫn đảm bảo khả năng chữa cháy cơ bản.

Tương tự, hệ thống báo cháy tự động và chữa cháy tự động cũng được điều chỉnh theo hướng hợp lý hơn. Nhà ở riêng lẻ, cơ sở nhỏ, thư viện hay bảo tàng dưới 300 m² không còn bị áp lực lắp đặt hệ thống trung tâm tốn kém. Trong nhà chung cư thấp tầng, thay vì lắp đầu phun trong từng phòng, QCVN mới chỉ yêu cầu một đầu phun tại cửa căn hộ, vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo khả năng ứng phó khi xảy ra sự cố. Giảm bớt những thiết bị không cần thiết không đồng nghĩa với việc giảm an toàn, bởi nguyên lý PCCC vẫn tập trung vào ngăn cháy lan, hướng thoát nạn và phương tiện ứng phó tại chỗ.

Mặt khác, hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà cũng đã có sự điều chỉnh rõ rệt. Trước đây, hầu hết công trình phải tự đầu tư bể chứa, trạm bơm, đường ống và họng nước ngoài nhà, dẫn đến chi phí từ vài tỉ đến hàng chục tỉ đồng. Nay, theo Phụ lục C của QCVN 10:2025 và Nghị định 105/2025/NĐ-CP, hầu hết công trình độc lập được miễn, đồng thời trách nhiệm cấp nước được chuyển lên hạ tầng đô thị và chính quyền địa phương. Đây là bước tiến quan trọng, chuyển trọng tâm từ việc “ai xây nhà tự lo chữa cháy” sang một hệ sinh thái an toàn chung, vừa giảm chi phí đầu tư, vừa đảm bảo khả năng chữa cháy tập trung và hiệu quả.

Bên cạnh đó, phương tiện chữa cháy cơ giới và các yêu cầu về loa thông báo, hướng dẫn thoát nạn cũng được điều chỉnh linh hoạt. Nhiều cảng, kho, cơ sở sản xuất không còn bị bắt buộc trang bị tàu chữa cháy chuyên dụng hay hệ thống loa thông báo toàn bộ, thay vào đó là giải pháp thay thế chi phí thấp nhưng phù hợp mức rủi ro. Những điều chỉnh này giúp doanh nghiệp nhỏ và nhà dân tránh được gánh nặng tài chính quá mức, đồng thời nâng cao khả năng tuân thủ quy định.

Không chỉ giảm chi phí đầu tư, chính sách mới còn giảm đáng kể chi phí thẩm định và kiểm định. Theo Thông tư 64/2025/TT-BTC, phí thẩm định thiết kế PCCC giảm 50% trong giai đoạn 01/07/2025 – 31/12/2026. Kiểm định thiết bị cũng giảm 50% so với biểu phí cũ. Đây là bước đi quan trọng, không chỉ giảm gánh nặng kinh tế trực tiếp mà còn khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, thay vì né tránh hay làm đối phó.

Điểm đáng chú ý là mọi điều chỉnh đều dựa trên nguyên tắc tăng cường hiệu quả và tuân thủ thực chất. Giảm chi phí không có nghĩa là nới lỏng an toàn; trái lại, nó là phương pháp tăng tỉ lệ tuân thủ, từ đó nâng cao mức độ an toàn thực tế. Người dân và doanh nghiệp sẽ dễ dàng áp dụng các biện pháp cơ bản, bảo dưỡng thường xuyên, tham gia huấn luyện PCCC, thay vì đối phó với quy chuẩn quá cao ngoài khả năng.

Có thể thấy rằng, các điều chỉnh trong QCVN 10:2025/BCA không chỉ là giảm chi phí đầu tư, mà là cải cách tư duy quản trị an toàn. An toàn giờ đây được nhìn nhận theo kết quả thực tế, theo rủi ro, theo khả năng ứng phó, thay vì số lượng thiết bị hay chi phí bỏ ra. Đây là bước đi quan trọng, vừa giúp người dân, doanh nghiệp tiết kiệm, vừa nâng hiệu quả quản lý PCCC, đồng thời phù hợp với chiến lược đô thị an toàn và phát triển bền vững.

 Bảo Linh (t/h)