Đường lậu từ Thái Lan vào Việt Nam gây nhiều hệ lụy

Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) vừa có văn bản yêu cầu cục hải quan các tỉnh: Điện Biên, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Gia Lai, Kon Tum tăng cường công tác chống gian lận thương mại, chuyển tải bất hợp pháp đường mía từ Lào.

Mới đây, Tổng cục Hải quan nhận được thông tin từ Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) về rủi ro gian lận thương mại liên quan đến vận chuyển đường mía từ Thái Lan qua Lào vào Việt Nam nhằm lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của Việt Nam.

Theo phản ánh của Hiệp hội, đường Thái Lan có thể xuất khẩu vào Lào theo phương thức tạm nhập tái xuất để vận chuyển đến các khu vực gần biên giới giữa Việt Nam với Lào rồi sau đó vận chuyển trái phép vào Việt Nam.

Do đó, để kịp thời phát hiện, ngăn chặn mặt hàng này, Tổng cục Hải quan yêu cầu hải quan các địa phương trên phối hợp với các lực lượng chức năng như: Công an, Bộ đội Biên phòng trên địa bàn tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hải quan đối với hàng hoá, phương tiện qua lại khu vực biên giới đường bộ, đường sông, khu vực cảng biển thuộc địa bàn kiểm soát hải quan.

Tổng cục Hải quan đặc biệt lưu ý khu vực gần cửa khẩu Lao Bảo, khu vực sông Sê Pôn (Quảng Trị), các kho tập kết hàng hoá thuộc thị trấn Lao Bảo, các kho trung chuyển từ thành phố Đông Hà (Quảng Trị) và các khu vực lân cận để kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi, buôn lậu, vận chuyển trái phép đường mía qua biên giới.

Đường lậu từ Thái Lan qua Lào sang Việt Nam gia tăng gây ra không ít hệ lụy. Ảnh minh họa

Cơ quan hải quan tăng cường tuyên truyền tới người dân và doanh nghiệp không tiếp tay hợp thức hóa hồ sơ nhập khẩu mía đường không rõ nguồn gốc trên thị trường; tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cư dân biên giới, cá nhân, tổ chức về việc vi phạm pháp luật của việc buôn lậu, vận chuyển trái phép đường mía qua biên giới.

Ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch VSSA nhận định, ngành đường Việt Nam đang phải đấu tranh để sinh tồn vì đầu ra bị thu hẹp và sự cạnh tranh không công bằng của các loại đường nhập lậu. Theo đó, hoạt động gian lận thương mại đường nhập lậu bùng nổ những tháng cuối năm 2023 và đầu năm 2024, thể hiện qua khối lượng kỷ lục đường lậu (nguồn gốc chủ yếu từ Thái Lan) bị các cơ quan chức năng phát hiện trong những tháng đầu năm 2024, đã bịt đầu ra của đường sản xuất từ mía, khiến đường các nhà máy không bán được.

“Giai đoạn 2022 - 2023, ước lượng cầu đường Việt Nam khoảng 2,1 - 2,2 triệu tấn. Nghĩa là đường nhập lậu đang chiếm đến khoảng 30% thị phần trong nước”, ông Lộc chỉ rõ. Đồng thời ông Lộc cho biết thêm: “Thời điểm tháng 7/2024, ngành đường Việt Nam còn tồn khoảng 65% sản lượng của vụ 2023/24. Chuỗi liên kết mía đường đang đứng trước mối nguy cơ bị hủy hoại.

Chính vì tồn kho lớn cộng với đường nhập lậu liên tục tăng đã đẩy ngành đường vào thực trạng thừa cung, theo đó, giá đường trong nước đang diễn biến theo chiều giảm.

Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng đã bắt giữ 280 vụ buôn lậu đường kính Thái Lan, khối lượng trên 700 tấn, trị giá hơn 13 tỷ đồng. Lực lượng công an đã khởi tố hình sự 3 vụ, 3 bị can, về tội vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Theo phân tích của nhiều chuyên gia sức khỏe, đường nhập lậu sau khi vào Việt Nam thường được phối trộn, thậm chí là “nhuộm” màu để phù hợp với thị hiếu trong nước và giảm giá thành, sau đó sang chiết vào cây 12 kg (bao xá). Hoặc được đóng gói trong các bao bì bắt mắt rồi tung ra thị trường, ở cả chợ truyền thống cho đến “chợ online”. Không chỉ vậy, đường lậu chủ yếu lưu kho tại các kho chứa không đảm bảo điều kiện vệ sinh, không có hệ thống bảo quản đủ tiêu chuẩn, không có hóa đơn, chứng từ.

Đường lậu trong quá trình vận chuyển, sang chiết sẽ không tránh khỏi việc nhiễm những tạp chất có hại. Chưa kể, các thương lái buôn đường lậu còn trộn lẫn các loại đường khác nhau, kể cả đường hết hạn sử dụng; sử dụng phẩm màu công nghiệp để “nhuộm” đường nhằm trục lợi trên giá thành. Nên dù có được “ngụy trang” trong các bao bì bắt mắt, đường lậu vẫn chứa rất nhiều mối nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Để đảm bảo chất lượng cao cho sản phẩm đường của mình và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, các doanh nghiệp sản xuất đường uy tín trong nước phải bỏ ra nhiều chi phí cho quá trình sản xuất, từ các tiêu chuẩn về hóa lý, màu sắc, đến bao bì, nhãn hiệu... Trong khi đó, đường lậu kém chất lượng dưới sự tiếp tay của các thương lái ham lợi ích vẫn được tuồn ra thị trường và ngang nhiên bày bán tại các điểm bán, khiến người tiêu dùng dù cảnh giác cũng không khỏi lúng túng, mua nhầm.

An Dương (T/h)