Giá lương thực thế giới ‘leo thang’ cao nhất trong 1 thập kỷ, giới chuyên gia lo ngại

Giá lương thực thế giới tiếp đà tăng tháng thứ ba liên tiếp trong tháng 10 và đạt mức cao nhất 10 năm qua, chủ yếu do giá ngũ cốc và giá dầu thực vật tăng, theo báo cáo công bố ngày 4/11 từ Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO).

Theo đó, chỉ số giá lương thực thế giới của FAO - theo dõi giá quốc tế của hầu hết mặt hàng lương thực giao dịch toàn cầu, đạt trung bình 133,2 điểm vào tháng 10, so với 129,2 điểm trong tháng 9. Đây là mức cao nhất tính theo tháng kể từ tháng 7/2011. Còn tính theo năm, chỉ số này đã tăng 31,3% so với cùng kỳ năm 2020.

Cụ thể, trong tháng 10, chỉ số giá ngũ cốc tăng 3,2% so với tháng trước, chủ yếu do giá lúa mì tăng 5%, duy trì đà tăng trong tháng thứ năm liên tiếp và đạt mức cao nhất kể từ tháng 11/2012.

Trong năm qua, giá nông sản tăng mạnh do mất mùa và nhu cầu tăng cao. FAO cho biết, tình trạng khan hiếm nguồn cung lúa mì trên thị trường thế giới bắt nguồn từ sản lượng thu hoạch giảm ở các quốc gia xuất khẩu lớn, đặc biệt là tại Canada, Liên bang Nga và Mỹ, tiếp tục gây áp lực tăng giá lên mặt hàng này.

FAO cũng cắt giảm dự báo sản lượng ngũ cốc toàn cầu trong năm 2021 xuống còn 2,793 tỷ tấn, so với ước tính 2,800 tỷ tấn hồi tháng trước. Điều này phản ánh ước tính sản lượng lúa mì giảm ở Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ, bù đắp cho dự báo tăng sản lượng ngũ cốc thô.

FAO cũng cho biết, sản lượng ngũ cốc thế giới dự kiến vẫn đạt mức cao kỷ lục, nhưng sẽ kéo theo nhu cầu giảm, dẫn đến dự trữ ngũ cốc cũng được dự báo giảm. Trong khi đó, giá dầu thực vật thế giới tăng 9,6% trong tháng 10, mức tăng cao nhất từ trước đến nay. Nguyên nhân chính là bởi giá dầu cọ tiếp tục tăng trong tháng thứ tư liên tiếp do tình trạng thiếu lao động ở Malaysia, gây cản trở quá trình sản xuất của ngành này.

Chỉ số giá sữa tăng 2,6 điểm so với tháng 9 do nhu cầu nhập khẩu bơ, sữa bột gầy và sữa bột nguyên kem tăng trên toàn thế giới. Giá pho mát vẫn giữ ở mức ổn định do nguồn cung từ các nước sản xuất lớn đáp ứng đủ nhu cầu nhập khẩu toàn cầu. Chỉ số giá thịt cũng giảm 0,7% so với tháng 9, đánh dấu đợt giảm trong tháng thứ ba liên tiếp. Tiêu thụ các loại thịt lợn và bò giảm trong bối cảnh Trung Quốc giảm nhập thịt lợn và nguồn cung thịt bò từ Brazil giảm mạnh. Trái lại, giá thịt gia cầm và thịt cừu tăng do nhu cầu thế giới cao trong khi triển vọng mở rộng sản xuất thấp.

Trước việc giá lương thực “leo thang” cao nhất trong vòng 1 thập kỷ qua, FAO lo ngại có thể làm gia tăng bất ổn xã hội ở một số quốc gia. Arif Husain, chuyên gia kinh tế hàng đầu của Chương trình Lương thực Thế giới (WFP), bày tỏ quan ngại trước thực trạng trên, liên tưởng đến việc giá lương thực thực phẩm cơ bản tăng chóng mặt đã gây ra bạo loạn ở một số thành phố trên thế giới hồi năm 2007-2008. Giá cả tăng đỉnh điểm vào năm 2010-2011 thậm chí đã “châm ngòi” cho các cuộc chính biến Mùa xuân Arab.

Phó giám đốc thương mại và thị trường của FAO Josef Schmidhuber chỉ ra rằng tốc độ phục hồi kinh tế không đồng đều trên toàn thế giới khiến các quốc gia đang phát triển phải đối mặt với hóa đơn nhập khẩu cao hơn trong khi nguồn thu không tăng.

Bộ Nông Nghiệp Mỹ dự báo sản lượng kỷ lục cho mùa vụ 2021-2022, đặc biệt là với các sản phẩm như đậu tương Brazil và ngô Mỹ. Nếu điều này thành hiện thực, giá nông sản sẽ hạ nhiệt, song tất cả còn phụ thuộc vào các điều kiện thời tiết vốn luôn là ẩn số.

Chuyên gia Schmidhuber của FAO không mấy lạc quan trong vấn đề này. Ông tin rằng giá lương thực năm nay sẽ vẫn tương đối cao, đặc biệt nếu giá dầu tăng do ngành nông nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng.

Chia sẻ quan điểm của Schmidhuber, nhà kinh tế Abdolreza Abbassian dự đoán thị trường thực phẩm trong tương lai sẽ còn biến động nhiều hơn so với trước đây và chưa chắc các quốc gia đã có sự chuẩn bị tốt hơn so với 10 năm trước khi đối mặt với những biến động này. Nhà kinh tế của FAO nhận định giá thực phẩm tăng vọt gây ra bất ổn xã hội đã là câu chuyện của thập kỷ trước. Giờ đây, giá thực phẩm chỉ là một trong số rất nhiều yếu tố. Giá thực phẩm, giá năng lượng, hoặc đơn giản chỉ cần thời tiết xấu cũng đủ là nguyên nhân gây bất ổn xã hội.

An Nguyên (t/h)