Hóa đơn điện tử kết nối cơ quan thuế: Nhận diện rào cản và giải pháp gỡ khó

Nhiều hộ kinh doanh loay hoay với chi phí, thủ tục và rào cản công nghệ

Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ (gọi tắt là Nghị định 70) quy định rõ: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Theo ước tính từ Cục Thuế (Bộ Tài chính), có khoảng 37.000 hộ kinh doanh đáp ứng tiêu chí này và thuộc diện bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Chính vì vậy, quy định mới này đang tạo ra tác động lớn, thu hút sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng kinh doanh.

Phát biểu tại Hội thảo tham vấn kết quả khảo sát hộ kinh doanh về việc thực hiện hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế, tổ chức chiều 10/7 tại Hà Nội, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, Nghị định 70 là bước tiến quan trọng trong nỗ lực hiện đại hóa hệ thống thuế, tăng cường tính minh bạch và tạo dựng môi trường kinh doanh công bằng, hiệu quả.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, mọi chính sách dù đúng đắn đều có nguy cơ kém hiệu quả nếu không được thực thi đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Thực tế, quá trình triển khai Nghị định 70 vừa qua đã đạt một số kết quả tích cực, đồng thời cũng bộc lộ nhiều vướng mắc, phản ánh rõ qua báo chí.

Nhằm đánh giá cụ thể những thuận lợi và khó khăn trong thực hiện Nghị định 70, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp, VCCI đã tiến hành khảo sát quy mô toàn quốc với gần 1.400 hộ kinh doanh. Kết quả khảo sát cho thấy, 94% số hộ kinh doanh đã biết đến Nghị định 70 – một tỷ lệ hiếm thấy đối với một chính sách mới. Tuy nhiên, chỉ 11% trong số này thực sự hiểu rõ nội dung và nghĩa vụ của mình.

Toàn cảnh hội thảo.

Về mức độ hỗ trợ từ cơ quan thuế địa phương, 51% hộ kinh doanh cho biết chưa từng được liên hệ hay hướng dẫn. Khoảng 35% thừa nhận có nhận hỗ trợ nhưng còn chung chung, chỉ 14% cảm thấy được hướng dẫn rõ ràng, cụ thể.

Khảo sát cũng chỉ rõ những thách thức mà hộ kinh doanh đang đối mặt. Có tới 66% hộ dự đoán chi phí vận hành sẽ tăng khi áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Bên cạnh đó, 56% lo ngại doanh thu giảm, 64% dự báo lợi nhuận giảm. Các rào cản lớn nhất được nêu là thiếu kiến thức, kỹ năng công nghệ (73%), thủ tục phức tạp (53%) và gánh nặng tài chính.

Nếu buộc phải ứng phó với tác động tiêu cực, phần lớn hộ kinh doanh (63%) cho biết sẽ giảm quy mô hoạt động. Tỷ lệ dự kiến tạm ngừng hoạt động là 23%, 11% cân nhắc chuyển sang mô hình kinh doanh khác và chỉ 3% dự định đóng cửa hoàn toàn.

Trước những khó khăn này, các hộ kinh doanh đề xuất ba giải pháp chủ yếu: đơn giản hóa thủ tục hành chính (59%), hỗ trợ tài chính như miễn, giảm thuế (57%) và tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn miễn phí (53%). Báo cáo cũng nhấn mạnh, cần có chính sách hỗ trợ chuyên biệt đối với các nhóm dễ bị tổn thương.

Chuyên gia hiến kế: Cần thấu hiểu và hỗ trợ

Ông Đậu Anh Tuấn lưu ý, hộ kinh doanh là lực lượng quan trọng, linh hoạt và năng động của nền kinh tế nhưng cũng rất dễ tổn thương trước thay đổi chính sách. Đa phần hộ kinh doanh thuộc nhóm nhỏ lẻ, hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ với nguồn lực hạn chế và trình độ công nghệ thấp.

“Nếu không có hỗ trợ kịp thời, nhóm này sẽ gặp rất nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu người dân, đồng thời làm suy giảm tiềm năng phát triển thành doanh nghiệp chính thức. Hỗ trợ họ không chỉ giúp duy trì sinh kế, mà còn tạo động lực hiện thực hóa Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Góp thêm góc nhìn từ doanh nghiệp, ông Lương Xuân Dũng - Chánh Văn phòng Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho rằng chính sách về bản chất là tích cực, giúp minh bạch hoạt động kinh doanh, nhưng vấn đề lớn nhất hiện nay nằm ở kỹ năng công nghệ của hộ kinh doanh. Ông Dũng phân tích, nhiều hộ kinh doanh quen làm sổ sách thủ công, chưa tiếp cận nhiều với máy móc hiện đại nên khi áp dụng hóa đơn điện tử, họ dễ rơi vào lúng túng, thậm chí phát sinh thêm chi phí thuê ngoài dịch vụ công nghệ thông tin.

Từ đó, ông kiến nghị cần triển khai quy định sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo lộ trình phân tầng, phù hợp quy mô và mức độ sẵn sàng của từng hộ kinh doanh. Nên ưu tiên triển khai trước tại các đô thị lớn, bắt đầu với hộ kinh doanh có quy mô lớn, sau đó mở rộng dần ra các nhóm còn lại.

Để đảm bảo việc thực thi hiệu quả, Hiệp hội đề xuất tăng cường công tác truyền thông, tập huấn và đào tạo ngay tại cơ sở nhằm tháo gỡ kịp thời những vướng mắc phát sinh. Đồng thời, cần thiết lập một tổng đài chuyên biệt hoạt động 24/7, giúp hộ kinh doanh dễ dàng tiếp cận thông tin và được giải đáp khi cần thiết. 

Đặc biệt, cần sớm ban hành văn bản chính thức khẳng định không truy thu phần chênh lệch thuế giữa phương pháp khoán cũ và doanh thu thực tế, nhằm tạo sự yên tâm cho hộ kinh doanh khi chuyển đổi.

Thanh Hiền