'Rầm rộ' khai thác cát trái phép trên sông Hồng tiềm ẩn nguy cơ sạt lở nghiêm trọng

Một nghiên cứu của Viện Quy hoạch thủy lợi - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ ra rằng việc khai thác cát vượt quá mức và thiếu kiểm soát là nguyên nhân chính làm gia tăng tình trạng sạt lở ven bờ và thay đổi dòng chảy của sông Hồng. Tuy nhiên hiện nay thực trạng khai thác cát trên sông Hồng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, thậm chí hoạt động khai thác ở đây còn diễn ra rầm rộ thời gian gần đây tiềm ẩn nguy cơ.

Mới đây nhất Công an thành phố Hà Nội thông tin, sau thời gian tổ chức trinh sát, nắm tình hình, Phòng Cảnh sát giao thông đã tổ chức lực lượng phối hợp gồm Phòng 8 Cục CSGT - Bộ Công an, Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về Kinh tế - ma túy - Công an thị xã Sơn Tây tiến hành kiểm tra, bắt giữ hai phương tiện thủy đang khai thác cát trái phép trên sông Hồng, thuộc địa phận phường Phú Thịnh, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội.

Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện phương tiện thủy không gắn số đăng ký, có gắn số VR-15037781, trên phương tiện có 5 người. Phương tiện có lắp đặt thiết bị bơm, hút cát đang thực hiện hút cát từ lòng sông Hồng bơm sang khoang chở hàng của phương tiện thủy chở hàng gắn số đăng ký VP-2979 đang neo đậu kế bên. Kiểm tra phương tiện thủy chở hàng gắn số đăng ký VP-2979 phát hiện trên khoang chứa hàng có khoảng 240m3 cát.

Tình trạng khai thác cát trên sông Hồng diễn biến phức tạp. Ảnh: Công an Hà Nội

Qua làm việc, cả 5 người có mặt trên hai phương tiện đều không xuất trình được giấy tờ liên quan đến phương tiện, giấy chứng nhận khả năng chuyên môn, chứng chỉ chuyên môn, giấy phép khai thác khoáng sản do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp. Lực lượng chức năng đã lập hồ sơ ban đầu, tạm giữ hai phương tiện, thiết bị liên quan và khoảng 240m3 cát để tiếp tục xác minh, làm rõ, xử lý theo quy định.

Hay trước đó tại địa bàn giáp ranh giữa 2 xã Vĩnh Lại và Cao Xá, thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ, chỉ một khúc sông có tới 5 doanh nghiệp được cấp phép và gia hạn giấy phép để khai thác cát. Hoạt động khai thác ở khu vực đang diễn ra rầm rộ, tiềm ẩn nguy cơ gây sạt lở đất bãi ven sông nếu không được kiểm soát và giám sát chặt chẽ.

Tại mỏ khai thác cát của Công ty Cổ phần Thống Nhất ở xã Cao Xá, huyện Lâm Thao cùng một lúc có 3 con tàu áp sát bãi bồi hút cát. Theo quy định, doanh nghiệp phải cắm mốc, thả phao để nhận diện vị trí ranh giới mỏ được phép khai thác, nhưng lại không có phao đánh dấu nào hiện hiện tại đây.

Người quản lý khẳng định việc khai thác cát tại đây vẫn nằm trong phạm vi được cấp phép. Theo bản cam kết của doanh nghiệp với địa phương, vị trí khai thác gần nhất cũng phải đảm bảo khoảng cách tới chân đê tối thiểu 500 m. Thế nhưng, phương tiện tàu hút lại không đảm bảo khoảng cách như vậy. Mỗi tàu hút cát được doanh nghiệp đăng ký có công suất 25m3/giờ. Điều đó đồng nghĩa phải mất 10 tiếng đồng hồ hoạt động liên tục mới có thể khai thác được đầy một con tàu chở với khối lượng 250 m3 cát. Tuy nhiên, trên thực tế, tàu hút được trang bị tới 3 vòi xả cỡ lớn. Chỉ trong vòng 30 phút, một tàu hút đã bơm đầy tàu chở với trọng lượng khoảng 400-500 m3 cát.

Tại tỉnh Hưng Yên hàng ngày cũng đang diễn ra tại điểm tập kết cát trái phép thuộc địa bàn xã Chí Tân, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Khi hàng đoàn xe tải nối đuôi nhau vận chuyển cát từ bãi tập kết ven sông. Chỉ tính riêng dự án khu công nghiệp sạch của tỉnh đã cần đến 5 triệu m3 cát san lấp. Với khối lượng lớn như vậy để ngăn chặn hiện tượng tuồn cát lậu vào dự án ngoài ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp, còn cần đến hoạt động kiểm tra giám sát chặt chẽ từ tàu sang mạn, đến những vị trí bến bãi tập kết cát để đưa vào dự án.

Thực tế thời gian qua, đã có nhiều vụ việc khai thác cát trái phép trên sông Hồng bị lực lượng công an các địa phương phát hiện bắt giữ. Nhẹ thì tịch thu tang vật gồm tàu hút và tàu sang mạn, còn đủ dấu hiệu tội phạm hình sự thì cơ quan công an khởi tố, bắt giam.

Công an tỉnh Thái Bình cũng vừa ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với 6 đối tượng để điều tra về tội "Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên" theo quy định tại Khoản 2, Điều 227 Bộ luật Hình sự. Trước đó, tổ công tác đã bắt quả tang nhóm đối tượng có hành vi hút cát trái phép tại khu vực tuyến sông Hồng thuộc địa phận xã Minh Tân, huyện Kiến Xương.

Theo quy định, trong quá trình vận chuyển, kinh doanh cát sỏi lòng sông chủ phương tiện phải mang theo hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc và khối lượng hợp pháp. Trên thực tế, tại các địa phương hiện nay có nhiều mỏ cát lòng sông Hồng đang được cấp phép nhưng hầu như hàng năm chỉ được khai thác tối đa với một khối lượng khiêm tốn.

Khi tàu vi phạm, bị lực lượng cảnh sát đường thủy bắt giữ về hành vi vận chuyển và kinh doanh cát lậu tại địa bàn, với thâm niên nhiều năm trong nghề, chủ tàu này đã tiết lộ về số lượng cát thực tế có hóa đơn được vận chuyển trên sông.

An Dương (T/h)