Khơi thông ‘điểm nghẽn’ đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

GS. TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội.

Đầu tư công chính là “vốn mồi”

GS. TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội khẳng định, đầu tư công chính là “vốn mồi” để kéo theo đầu tư tư nhân, từ đó thúc đẩy đầu tư toàn xã hội. Khi Nhà nước bỏ vốn sẽ tạo ra niềm tin và kỳ vọng, lôi cuốn nhiều nhà đầu tư khác cùng tham gia, góp phần hình thành động lực tăng trưởng mạnh mẽ và bền vững hơn.

Ông cho rằng một trong những kỳ vọng lớn hiện nay chính là hạ tầng cao tốc. Nếu được hoàn thành đúng tiến độ, hệ thống cao tốc sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa rất mạnh. Khác với trước đây khi phần lớn dự án đầu tư công chỉ do Chính phủ thực hiện, giờ đây phương thức đã thay đổi: Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, các tập đoàn tư nhân trực tiếp tham gia triển khai. Cách làm này giúp tăng hiệu quả, đồng thời lan tỏa sức hút lớn hơn đối với nền kinh tế.

Ví dụ với dự án đường sắt Bắc-Nam, nếu Nhà nước chỉ đầu tư hạ tầng, kết quả sẽ rất hạn chế. Nhưng khi tư nhân tham gia sẽ kéo theo sự phát triển của cả ngành luyện kim, sản xuất vật liệu, cơ khí chế tạo. Họ không chỉ sản xuất đường ray mà còn tạo đà hình thành ngành công nghiệp cơ khí mới, mở ra sân chơi dài hạn, mang lại giá trị lan tỏa vượt xa một dự án hạ tầng đơn lẻ.

Hay những ngày kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9 vừa qua, việc khánh thành Trung tâm Triển lãm quốc gia sau thời gian thi công kỷ lục là minh chứng rõ nét. Công trình đã thu hút tới 10 triệu lượt khách tham quan, tạo cú hích cho các dịch vụ xung quanh, đồng thời kéo theo nhiều dự án tư nhân khai thác hạ tầng và dịch vụ mới.

Khơi thông điểm nghẽn 

Nếu chúng ta khơi thông được điểm nghẽn, nguồn lực khổng lồ sẽ ngay lập tức được bơm vào nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng. Ảnh minh họa.

Hiện có khoảng 2.200 dự án đầu tư công và tư nhân đang đình trệ vì vướng mắc pháp lý, hạ tầng, với tổng vốn lên tới 6 triệu tỉ đồng. Nếu chúng ta khơi thông được, nguồn lực khổng lồ này sẽ ngay lập tức được bơm vào nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng.

Về phía doanh nghiệp, TS. Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Xây dựng số 1 (CC1) chia sẻ, (CC1) cũng như nhiều doanh nghiệp xây dựng khác đang hối hả thi công ở hàng loạt công trình lớn như 15 gói thầu đường cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành hay nhà ga T1 Đồng Hới. Đây đều là những dự án trọng điểm được Thủ tướng trực tiếp thúc giục hoàn thành sớm hơn tiến độ.

Đồng tình với quan điểm cho rằng đầu tư công, nhất là hạ tầng, có vai trò lan tỏa và tạo nền tảng cho tương lai, tuy nhiên, ông Duy Quốc cảnh báo rằng việc đẩy nhanh tiến độ một cách “hối hả toàn diện” đang dẫn tới hệ quả là chi phí leo thang. Chi phí nhân công từ mức 500.000 đồng/ngày đã tăng lên 1 triệu đồng/ngày nhưng vẫn khó tuyển. Giá vật liệu cũng tăng mạnh, điển hình như cát xây dựng từ 300.000 đồng lên tới 800.000 đồng/m3.

Điều đáng nói là cơ chế và chế độ hợp đồng hiện nay chưa điều chỉnh để hỗ trợ chi phí phát sinh khi nhà thầu phải chạy theo tiến độ “3 ca, 4 kíp”. Vì vậy, ông Duy Quốc kiến nghị tiến độ phải được tính toán ngay từ đầu trong hợp đồng và dự toán, để lợi ích của Nhà nước và doanh nghiệp được hài hòa, cùng nhau chạy một “cuộc marathon” thay vì những cuộc nước rút thiếu bền vững.

Mặt khác, ông Duy Quốc cho biết đã nhận thấy động lực đầu tư tư nhân hiện bị giới hạn nghiêm trọng. Chỉ cần nhìn vào TP.HCM, quanh thành phố gần như không còn thấy cần cẩu - điều đó cho thấy các dự án xây dựng mới rất ít. Nguyên nhân chính là do hàng loạt dự án bị tắc nghẽn bởi thủ tục pháp lý.

“Tôi rất mừng khi nghe về dự thảo cải cách hành chính, trong đó có đề xuất cấp giấy phép xây dựng chỉ trong vòng một tuần. Nếu thực thi đây sẽ là cú hích mạnh mẽ để khơi thông dòng vốn tư nhân”, TS. Phan Hữu Duy Quốc nói.

Mới đây, Chính phủ đã ký Công điện số 169 về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2025. Trong đó nêu rõ các bài học kinh nghiệm trong công tác giải ngân vốn đầu tư công, đó là: Đẩy mạnh giải ngân vốn đi đôi với bảo đảm chất lượng công trình, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm, kiểm tra, đôn đốc, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn; Phát huy vai trò người đứng đầu các Bộ, cơ quan, địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; Đặc biệt, phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Thanh Tùng