Kinh tế tư nhân trước bài toán chuyển đổi kép

Chuyển đổi kép thúc đẩy tăng trưởng và nâng sức cạnh tranh

Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị đã xác định KTTN là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Không chỉ đóng góp lớn vào GDP, ngân sách nhà nước và tạo việc làm, KTTN còn được giao nhiệm vụ thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo hướng xanh, tuần hoàn và bền vững.

Theo GS. TS danh dự Nguyễn Đình Thắng - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, chuyển đổi số là quá trình tích hợp công nghệ số vào mọi hoạt động của doanh nghiệp, từ quản trị, tài chính, sản xuất, kinh doanh đến tiếp thị và dịch vụ khách hàng. Đây không chỉ là việc áp dụng công nghệ mới mà còn là sự thay đổi toàn diện về tư duy, văn hóa và cách thức vận hành nhằm tối ưu quy trình, nâng cao hiệu quả, cải thiện trải nghiệm khách hàng.

Chuyển đổi kép để nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế tư nhân. Ảnh minh họa

Những công nghệ như điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) đã và đang mở ra nhiều cơ hội giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, giảm chi phí và tiếp cận thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, với phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) vốn chiếm tỷ trọng lớn trong KTTN rào cản về vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng công nghệ và kỹ năng nhân sự vẫn là thách thức đáng kể.

Ngoài ra, trong môi trường số ngày càng phức tạp, nguy cơ tấn công mạng và rủi ro mất an toàn dữ liệu là mối lo hiện hữu. Ông Thắng cho rằng, Nhà nước cần đẩy mạnh đầu tư cho an ninh mạng, bảo vệ thông tin khách hàng và dữ liệu doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và tổ chức quốc tế để hình thành mạng lưới hỗ trợ, chia sẻ tri thức và kinh nghiệm chuyển đổi số.

Cùng với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đang trở thành yêu cầu cấp bách đối với doanh nghiệp Việt Nam. TS Võ Trí Thành - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh nhận định rằng đây không chỉ là cam kết chính trị trong các diễn đàn quốc tế, mà còn là phản ánh nhu cầu thực tiễn từ lối sống và hành vi tiêu dùng của xã hội hiện đại.

Đặc biệt, thế hệ trẻ tại các thành phố lớn ngày càng ưu tiên lựa chọn những sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường. Điều này tạo áp lực buộc doanh nghiệp phải thay đổi quy trình sản xuất, chuỗi cung ứng và chiến lược kinh doanh theo hướng xanh hơn.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần một khung pháp lý đồng bộ, tiêu chí phân loại rõ ràng cho các hoạt động xanh, đồng thời thử nghiệm và phát triển các mô hình mới như kinh tế tuần hoàn trong môi trường sandbox. TS Võ Trí Thành nhấn mạnh: “Chuyển đổi xanh là hành trình đầy thách thức, đòi hỏi sự quyết tâm và tinh thần dám làm, dám chịu trách nhiệm, từ Chính phủ đến doanh nghiệp và từng người dân.”

Doanh nghiệp tư nhân thực hiện có trách nhiệm chuyển đổi kép

Bà Lê Thị Hoài Thương - Quản lý đối ngoại cấp cao Nestlé Việt Nam cho biết, chuyển đổi xanh là nhiệm vụ của toàn bộ chuỗi cung ứng, từ các tập đoàn đa quốc gia tới những hộ nông dân. Với mục tiêu Net Zero vào năm 2050, Nestlé tập trung thực hiện thu mua có trách nhiệm, sử dụng bao bì bền vững, tuần hoàn nguồn nước và hợp tác với đối tác ở mọi cấp độ.

Bà Thương cho rằng, tiêu chuẩn phát triển bền vững ngày càng cao không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để các bên trong chuỗi đồng bộ chiến lược và đầu tư. Khi các tiêu chuẩn trở thành bắt buộc, toàn bộ hệ thống sẽ cùng chuyển đổi, giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Theo bà Đỗ Lê Thu Ngọc - Trưởng phòng Phát triển bao trùm của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), các doanh nghiệp lớn thường có lợi thế về nguồn lực để chuyển đổi nhanh, trong khi nhiều DNNVV mới chỉ dừng ở nhận thức, chưa có kế hoạch hành động cụ thể. Nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hợp tác xã hoặc hộ kinh doanh cá thể thậm chí còn chưa có sự chuẩn bị cho xu thế này.

Ông Tô Quốc Hưng – Giám đốc Quốc gia, Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA) tại Việt Nam cho rằng việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về báo cáo phát triển bền vững là thách thức không nhỏ, đặc biệt với DNNVV. Đây là điểm yếu chung không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia đang phát triển, khiến doanh nghiệp khó tiếp cận thị trường xuất khẩu cao cấp.

Một ví dụ tiêu biểu là Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông. Doanh nghiệp này đã xây dựng chiến lược “chuyển đổi kép”, kết hợp giữa công nghệ số và công nghệ xanh để gia tăng hiệu quả và đáp ứng xu hướng tiêu dùng mới.

Theo ông Nguyễn Hoàng Kiên - Phó Tổng Giám đốc CTCP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, chuyển đổi số với đột phá từ AI là phương tiện để hiện thực hóa các mục tiêu xanh. Doanh nghiệp tập trung phát triển sản phẩm tiết kiệm năng lượng như đèn LED hiệu suất 170–190 lumen/watt, đèn năng lượng mặt trời, điện áp mái, đồng thời triển khai giải pháp nhà thông minh dựa trên IoT và AI giúp tiết kiệm 30–40% điện năng mà vẫn bảo đảm tiện nghi.

Tuy nhiên, Rạng Đông cũng đối diện nhiều rào cản: công nghệ cao đòi hỏi nhân lực chuyên sâu, nhưng thị trường Việt Nam thiếu chuyên gia năng lượng mới và AI; tiêu chuẩn, quy chuẩn cho sản phẩm năng lượng mới chưa đầy đủ, dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh từ hàng kém chất lượng; hạ tầng truyền tải điện tái tạo chưa đáp ứng, khiến nhiều dự án phải giảm công suất, gây lãng phí nguồn lực. Ông Kiên còn cảnh báo về bài toán tái chế pin từ xe điện và năng lượng mặt trời, vấn đề phức tạp, tiêu tốn nhiều năng lượng và cần được nghiên cứu giải quyết sớm để tránh hệ lụy môi trường.

Duy Trinh