'Lò đốt rác phát điện' không đủ tiêu chuẩn cấp bằng sáng chế

Đó là kết luận của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Quân trong buổi báo cáo về mô hình “sản xuất điện từ rác thải” của ông Bùi Khắc Kiên, xã Thái Giang, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình.

Lò đốt rác phát điện vận hành gây nguy hiểm

Theo báo cáo tóm tăt của Vụ Phát triển KH&CN địa phương và Sở KH&CN Thái Bình, đây là mô hình do ông Nguyễn Khắc Kiên tự đầu tư nghiên cứu, chế tạo từ năm 2011, bằng các vật liệu do ông tận dụng. Ban đầu, mô hình được đặt tại Chợ Sặt xã Thái Giang, Thái Thụy. Khi nắm được thông tin trên, ngày 29/6/2011, Sở KH&CN đã phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thái Bình tiến hành khảo sát và đo kiểm các chỉ tiêu và chất lượng điện của mô hình nói trên.

Kết quả khảo sát thực tế tại khu vực này cho thấy: Khi vận hành, lò đốt rác của ông Kiên đã phát tán khí thải và tro bụi gây ô nhiễm về khí, bụi; nồi hơi do ông Kiên tự chế tạo chưa được kiểm định về chất lượng, các hệ thống dẫn khí không đảm bảo an toàn, điện phát mỗi lần kéo dài từ 2,4 đến 5 phút, điện áp máy phát dao động và có tần số không ổn định, công suất đạt được 0.1 kWh, bóng đèn không phát sáng mà chỉ đỏ dây tóc.

 

Ông Kiên và mô hình lò đốt rác phát điện của mình. Ảnh internet

Căn cứ vào kết quả khảo sát, Sở KH&CN đã khuyến nghị ông Kiên không nên xây dựng và thử nghiệm mô hình tại nơi tập trung đông dân cư vì mô hình của ông không đảm bảo an toàn, gây ô nhiễm môi trường (khói, bụi) và đăc biệt, ông sử dụng nồi hơi tự chế tạo, chưa được kiểm định chất lượng, bản thân ông cũng không được trang bị kến thức để sử dụng. Vì vậy, vận hành nồi hơi là rất nguy hiểm, có thể gây mất an toàn cho chính ông và những người xung quanh khi nồi hơi bị nổ.

Sau khi có ý kiến của các cơ quan chuyên môn, ông Kiên đã chuyển mô hình của mình về đặt tại gia đình, thay nồi hơi tự chế bằng nồi hơi mua của công ty đã được kiểm định an toàn.  Lần vận hành thứ 2, có sự chứng kiến của các cơ quan quản lý và các chuyên gia chuyên ngành cũng không đạt yêu cầu. Cả 3 lần ông Kiên vận hành lò đốt rác điện thì chỉ có 1 lần thành công, thắp sáng nhấp nháy 7- 10 bóng điện 100W trong khoảng thời gian 2- 3 phút song đã gây nổ bóng điện vì điện áp quá cao.

Tại sao mô hình lò đốt rác không được cấp bằng sáng chế?

Theo Luật Sở hữu trí tuệ, quy định để cấp bằng sáng chế cho chủ sở hữu sáng chế chỉ rõ: “sản phẩm được cấp bằng sáng chế phải có đầy đủ 3 yếu tố: Khả năng áp dụng; Tính mới (chưa được công bố hoặc chưa được dùng hoặc chưa được cấp bằng hoặc chưa được mô tả ở bất cứ tài liệu nào); Tính sáng tạo và không hiển nhiên.

Sau nhiều lần tiến hành kiểm tra, khảo sát, đánh giá mô hình của ông Kiên, các cơ quan quản lý, cơ quan chuyên môn và các nhà khoa học đưa ra kết luận: Lò đốt rác phát điện của ông Kiên tự xây dựng thủ công, không có bản thiết kế, không có xử lý môi trường. Rác thải bị đốt cháy ở nhiệt độ cao bằng cách tăng cường cấp khí Oxy cho lò đốt bởi quạt gió công suất lớn. Quan sát bằng mắt thường thấy bụi, khói đã phát tán gây ô nhiễm môi trường.

Về tận dụng nhiệt để đun nước tạo áp lực hơi nước: Nồi hơi do tác giả tự sản xuất, hệ thống ống dẫn hơi và áp lực tác giả tự thiết kế và hàn nối, chưa được kiểm định về chất lượng và chưa có chứng nhận an toàn.

Về thiết bị sinh điện: Tuabin phát điện là loại chuyên dùng, mua ở ngoài thị trường, hoạt động cơ học sinh điện theo cơ chế quay momen ở tốc độ phù hợp. Tuy nhiên, việc không điều chỉnh được áp lực đầu ra khiến cho điện áp phát ra không ổn định, các chỉ tiêu không đạt tiêu chuẩn về chất lượng điện.

Lần triển khai mô hình lò đốt rác sản xuất điện thứ 2 (đặt tại khuôn viên gia đình ông Kiên), về cơ bản, nguyên lý hoạt động vẫn như cũ, nhưng mô hình đã được cải tiến như nồi hơi tự chế trước đây được thay bằng nồi hơi mua của Công ty Cổ phần nồi hơi và thiết bị áp lực Đông Anh có đăng kiểm an toàn. Tuy nhiên, bản thân ông Kiên chưa được trang bị kiến thức cần thiết về vận hành nồi hơi an toàn nên mô hình của ông có thể sảy ra cháy nổ bất cứ lúc nào.

Lò đốt rác của ông Kiên thực tế có một số ưu điểm kỹ thuật có thể ứng dụng trong sử lý rác thải sinh hoạt, tuy nhiên, để có thể ứng dụng trong thực tiễn có hiệu quả thì mô hình cần được nghiên cứu, thiết kế, tính toán tuân thủ các quy định về môi trường. Lò đốt rác chỉ nên sử dụng để đốt rác thải thông thường không dẫn đến sự hình thành các khí thải độc hại.

Vì vậy, Sở KH&CN Thái Bình kết luận: “Đoàn đánh giá cao và hoan nghênh tinh thần say mê tìm tòi, sáng tạo trong việc nghiên cứu của ông Bùi Khắc Kiên. Tuy nhiên, mô hình trên của ông Kiên chưa đáp ứng được những tiêu chí của quy định về chính sách khuyến khích áp dụng các thành tựu KH&CN vào sản xuất và quy định về quản lý các chương trình, đề tài, dự án KH&CN của tỉnh Thái Bình nên ông Bùi Khắc Kiên chưa đủ điều kiện để có thể được hỗ trợ kinh phí từ nguồn vốn sự nghiệp KH&CN của tỉnh cho hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm của mình.

Hương Giang