Ngành logistics: Động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập toàn cầu

Logistics là một trong những ngành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. (Ảnh minh họa)

Dư địa tăng trưởng mạnh mẽ

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), tốc độ phát triển của ngành logistics Việt Nam bình quân đạt khoảng từ 14%-16% với quy mô khoảng từ 40-42 tỷ USD/năm, là một trong những ngành dịch vụ tăng trưởng nhanh và ổn định nhất trong thời gian qua. Còn theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam hiện đứng thứ 43 trên tổng số 155 quốc gia về hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN (sau Singapore, Malaysia, Thái Lan và cùng thứ hạng với Philippines).

Đáng chú ý, trong năm 2024, Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá, xếp hạng thuộc Top 10 thị trường logistics mới nổi, Top 4 thế giới về Chỉ số cơ hội logistics và Top 43 về Chỉ số hiệu quả logistics. Hiện có khoảng trên dưới 3.000 doanh nghiệp vận tải và logistics, trong đó có hàng chục tập đoàn giao nhận hàng đầu thế giới đang hoạt động tại Việt Nam.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, phát triển ngành logistics Việt Nam chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của đất nước; chi phí logistics còn cao, năng lực cạnh tranh thấp. Việc thiếu hụt nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao và thiếu tính kết nối về hạ tầng cũng là những “điểm nghẽn” lớn, kìm hãm sự phát triển của dịch vụ logistics.

Bên cạnh đó, biến đổi về địa chính trị và các xu hướng kinh doanh mới (như dịch chuyển chuỗi cung ứng, thương mại điện tử xuyên biên giới, tiêu chuẩn phát triển xanh và bền vững), sự cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt cũng đặt ra nhiều thách thức mới đối với sự phát triển của nền kinh tế nói chung và dịch vụ logistics nói riêng. 

Mặt khác, yêu cầu ngày càng cao về logistics xanh và phát triển bền vững vừa là cơ hội cũng là thách thức đối với ngành dịch vụ logistics Việt Nam.

Xanh hóa logistics là yêu cầu tất yếu

Theo ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - Chi nhánh khu vực TP.HCM, chi phí logistics, vốn đang chiếm tỷ lệ rất cao, khoảng trên 15%. Muốn vậy, phải đẩy mạnh đầu tư công vào hạ tầng giao thông, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

Đồng thời, cần ban hành các chính sách hỗ trợ thúc đẩy ngành dịch vụ logistics phát triển. Cụ thể, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ logistics tại địa phương hiệu quả, phù hợp đặc điểm kinh tế - xã hội từng địa phương. Hỗ trợ doanh nghiệp dịch vụ logistics, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa thuận lợi trong việc tiếp cận các nguồn vốn trong và ngoài nước, phát triển thị trường, đào tạo, tiếp cận thông tin.

Hỗ trợ xây dựng những tập đoàn mạnh về logistics, đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài và xuất khẩu dịch vụ logistics, tạo định hướng và động lực phát triển thị trường. Rà soát các cam kết quốc tế về dịch vụ logistics tại WTO, ASEAN và các hiệp định thương mại tự do, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực đàm phán, ký kết, thực hiện hợp đồng, xử lý tranh chấp liên quan đến hoạt động logistics...

Đặc biệt, cần lưu ý tới các chính sách tiêu chuẩn logistics chung của quốc gia: Trong kỹ thuật công nghệ, tiêu chuẩn là ưu tiên số 1 nên cần xây dựng chính sách tiêu chuẩn logistics chung của Việt Nam phù hợp xu hướng tiêu chuẩn và quy tắc chuyển đổi số của các nước công nghiệp phát triển. Đảm bảo sự kết nối hoàn hảo tất cả các tiêu chuẩn phần mềm và phần cứng của hệ thống logistics và giao thông nhằm tạo sức mạnh cộng hưởng.

Chia sẻ với báo chí về xu hướng logistics, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho rằng, xu hướng chuỗi cung ứng xanh, logistics không chỉ là nhu cầu mà đã trở thành mệnh lệnh cho phát triển trong thời gian tới. Vận tải xanh, kho bãi xanh sẽ giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và nâng cao hiệu suất vận chuyển. Bao bì xanh giúp tiết kiệm nguyên vật liệu, giảm chi phí sản xuất cũng như tác động xấu đến môi trường.

Công nghệ của ngành logistics đang thay đổi từng ngày, nếu đứng yên sẽ bị tụt hậu. Đó là việc ứng dụng blockchain vào truy xuất nguồn gốc, minh bạch chuỗi cung ứng và hợp đồng thông minh; tự động hóa chuỗi dịch vụ với xe tự lái, robot giao nhận, xếp dỡ hay sử dụng dữ liệu lớn để kiểm soát hàng tồn, tối ưu hóa lộ trình và dự báo, đánh giá rủi ro.

Thanh Tùng