Ngộ độc cây cà gai leo trên rừng, bé gái 8 tuổi tử vong

Mới đây, Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba Đồng Hới (Quảng Bình) cho biết, vừa tiếp nhận một ca bệnh nghi ngộ độc do ăn cà gai leo trên rừng.

Trước đó, bệnh nhi 8 tuổi, trú tại xã miền núi Ngân Thủy, huyện Lệ Thủy nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, nhịp tim rời rạc. Khai thác bệnh sử, người nhà cháu bé cho biết quá trình lên rừng, cháu có hái cà gai leo để ăn. Khi cháu có triệu chứng mệt, đau đầu, li bì thì được đưa tới viện.

Bệnh nhi được cấp cứu tích cực song tình trạng quá nặng, người nhà xin đưa về nhà lo hậu sự. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhi ngừng hô hấp tuần hoàn, ngộ độc cà gai leo.

BS. Trần Thị Lệ Hồng, Trưởng Khoa Y Dược cổ truyền, BV Đa khoa huyện Quảng Ninh (Quảng Bình) cho biết, cà gai leo được đánh giá là một loại dược liệu tốt, tính ấm, vị the, có tính hơi độc được dùng chữa trị nhiều loại bệnh lý. Người ta thường dùng rễ, cành, lá của cà gai leo để chế xuất dạng thuốc sắc, cao lỏng hoặc viên. Loại dược liệu này cũng có thể dùng bằng cách giã nát lá chiết nước uống và lấy bã đắp.

Tuy nhiên, trong cà gai leo chứa thành phần alcaloid có thể tác động lên hệ thần kinh giao cảm làm tăng nhịp tim, vã mồ hôi, giãn đồng tử, khô môi, khô miệng, chảy nước mắt, lơ mơ. Nếu sử dụng quá nhiều cà gai leo hoặc sử dụng không đúng cách có thể ngộ độc alcaloid, nguy cơ tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

"Trong cà gai leo có nhiều hoạt chất nếu xử lý đúng thì có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, tăng cường sức khỏe. Nếu chế biến không đúng cách có thể trở thành chất độc. Trường hợp cháu bé này có thể do lượng cà tươi cháu dùng trên rừng nhiều dẫn đến ngộ độc", BS. Hồng nhận định.

Bé gái 8 tuổi tử vong sau khi ăn cà gai leo trên rừng. (Ảnh minh họa).

Đặc biệt, một số trường hợp không nên sử dụng cà gai leo như phụ nữ mang thai, người có bệnh lý về thận. Cùng với đó, khi sử dụng cà gai leo cần xác minh rõ nguồn gốc, xuất xứ tránh việc nhầm lẫn với các loại cà khác không đảm bảo chất lượng, có thành phần không tốt cho sức khỏe.

Tương tự, 11 trẻ ở Hà Giang bị ngộ độc alcaloid khi ăn quả hồng châu, 1 trẻ đã tử vong, 3 trẻ nặng được chuyển xuống Bệnh viện Nhi trung ương. Theo dược sĩ Trần Xuân Thuyết, nguyên chuyên gia dược học Công ty Dược liệu Trung ương, alcaloid là những chất độc để cây tự vệ, chống sự phá hoại của người và súc vật. Có người cho rằng đó là một dạng chất dự trữ trong cây, vì chúng được sử dụng khi hạt nảy mầm...

Alcaloid là hợp chất hữu cơ phức tạp, chứa nitơ (bắt buộc), ngoài carbon, hydro, thường chứa oxy. Những alcaloid chứa oxy thường là những chất có dạng rắn. Một số alcaloid không chứa oxy thường ở dạng lỏng, dễ bay hơi như nicotin, anabazin... Các alcaloid có phản ứng kiềm và có tác dụng dược lực mạnh với liều nhỏ.

Trong cây, các alcaloid thường ở dạng muối của axit hữu cơ như axit malic, limonic, oxalic, succinic... Dưới dạng này, chúng dễ tan trong nước nên dễ hấp thu qua bộ máy tiêu hóa của người, động vật và gây độc mạnh. Dược sĩ Thuyết phân tích, alcaloid có rất nhiều loại và người ta chưa phân biệt alcaloid trong cây hồng châu là loại gì. Tuy nhiên, trong các loại alcaloid có nhóm các alcaloid đặc biệt - glycoalcaloid là những chất gây độc mạnh.

Do đó, khuyến cáo nếu muốn sử dụng cà gai leo nên được tư vấn bởi các bác sĩ y học cổ truyền để biết liều lượng phù hợp với bản thân. Để phòng tránh các sự cố tương tự, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người dân tuyệt đối không ăn các loại động, thực vật lạ, các loại củ, quả rừng mà chưa biết rõ; sau khi ăn nếu có biểu hiện không tốt về sức khỏe cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Thanh Hiền (t/h)