Dầu lạc, dầu vừng tự ép 'lên ngôi' vì lo ngại hàng giả, kém chất lượng

Dầu thực vật “tự làm” – lựa chọn vì sự an toàn

Từng có thói quen mua dầu ăn tại các siêu thị, nhưng gần đây chị Nhung (37 tuổi) đã thay đổi sau khi liên tục đọc được thông tin về dầu ăn giả và không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. "Gia đình tôi giờ chuyển hẳn sang dùng dầu lạc ép thủ công. Tôi mua lạc rồi đem đến nhà người quen nhờ ép hộ. Vừa được tận mắt chứng kiến quá trình làm dầu, vừa biết rõ nguyên liệu, nên rất yên tâm", chị Nhung chia sẻ.

Theo tính toán của chị Nhung, để có 1 lít dầu lạc thành phẩm cần khoảng 3kg lạc nhân đã bóc vỏ. Với giá lạc dao động 60.000–70.000 đồng/kg, chi phí để có 1 lít dầu tự ép là khoảng 160.000–210.000 đồng – đắt gấp 3-4 lần so với dầu ăn phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên, đổi lại là sự an toàn và mùi vị thơm ngon, đậm đà tự nhiên mà các loại dầu đóng chai công nghiệp khó có được.

Cũng cùng xu hướng “tự làm để tự tin”, chị Hải (40 tuổi, Hà Đông, Hà Nội) chọn cách mua cả lạc và vừng rồi mang đi ép thuê tại cửa hàng gần nhà để có hai loại dầu sử dụng cho các mục đích khác nhau. “Dầu lạc dùng để xào, dầu vừng để trộn salad, còn món chiên rán thì dùng mỡ lợn cho an tâm. Dù giá mỗi lít dầu vừng lên tới hơn 400.000 đồng, tôi vẫn thấy xứng đáng nếu đổi lại là chất lượng và sức khỏe", chị Hải nói.

Không dừng lại ở việc đi ép thuê, nhiều bà nội trợ còn chủ động sắm máy ép dầu mini tại nhà vừa để phục vụ gia đình, vừa có thể sản xuất nhỏ lẻ để bán trong khu dân cư. Chị Hà (33 tuổi, Hà Nội) mới mua máy ép dầu qua sàn thương mại điện tử với giá gần 5 triệu đồng. “Dùng thấy rất tiện, tôi có thể ép dầu lạc, vừng, hạt óc chó, hạt hướng dương… để sử dụng hoặc làm quà tặng. Nếu máy chạy bền, đây là khoản đầu tư quá hợp lý, vừa an toàn vừa tiết kiệm lâu dài", chị nói.

Theo khảo sát, giá máy ép dầu mini hiện dao động từ 2 đến 5 triệu đồng, có thể ép nhiều loại hạt thông dụng. Với nhu cầu sử dụng ổn định, đây được xem là giải pháp lâu dài giúp các gia đình kiểm soát tốt hơn chất lượng dầu ăn.

Dầu lạc, dầu vừng: Lợi ích nhiều nhưng cần hiểu đúng cách dùng

Trao đổi với báo chí, TS. Lê Thị Hương Giang, Trưởng khoa Tiết chế dinh dưỡng – Bệnh viện 19-8 cho biết: các loại dầu thực vật như dầu lạc, dầu vừng, dầu ô liu, dầu đậu nành… rất giàu acid béo không bão hòa, tốt cho sức khỏe tim mạch, giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và hỗ trợ tăng cholesterol tốt (HDL). Đặc biệt, dầu vừng và dầu lạc giàu Omega-6 và Omega-9 chứa chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp bảo vệ tế bào khỏi lão hóa và tổn thương.

Tuy nhiên, TS. Giang cũng khuyến nghị: “Người tiêu dùng không nên sử dụng cố định một loại dầu duy nhất. Nên thay đổi luân phiên giữa dầu oliu, dầu đậu nành, dầu mè, dầu gạo… tùy theo món ăn. Ví dụ, dầu oliu dùng trộn salad, dầu gạo chiên nhẹ, dầu đậu nành dùng xào".

Ngoài ra, cần tránh các loại dầu chứa nhiều acid béo bão hòa và chất béo chuyển hóa (trans fat), vốn có nhiều trong dầu chiên đi chiên lại hoặc dầu dùng trong thực phẩm chế biến sẵn như khoai tây chiên, bánh snack, bơ thực vật... “Chất béo trans là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ,” TS. Giang cảnh báo.

Ngoài việc mua máy hoặc thuê cửa hàng ép dầu, một số người tiêu dùng vẫn sử dụng cách ép dầu truyền thống: rang, xay hạt rồi nấu liu riu cho ra dầu. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, phương pháp này không đảm bảo chất lượng và tiềm ẩn nguy cơ mất dưỡng chất.

PGS. TS. Nguyễn Duy Thịnh – nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhận định: “Phương pháp ép dầu nóng thủ công dễ làm cháy, khét nguyên liệu nếu không kiểm soát được nhiệt độ, khiến nhiều dưỡng chất quý bị phân hủy. Thay vào đó, người tiêu dùng nên đầu tư máy ép chuyên dụng hoặc chọn sản phẩm của các thương hiệu uy tín".

Ông cũng khuyên: ngoài việc tự làm, nếu mua dầu ăn đóng chai, người dân nên chọn các nhãn hàng nổi tiếng, có truy xuất nguồn gốc, đầy đủ thông tin kiểm định. Tránh các sản phẩm bán trôi nổi, không nhãn mác, giá rẻ bất thường.

Trong bối cảnh lo ngại về thực phẩm bẩn, dầu ăn giả, xu hướng người tiêu dùng “trở về với tự nhiên” bằng việc tự ép dầu thực vật tại nhà là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, đi kèm với sự chủ động này là trách nhiệm hiểu đúng, làm đúng để đảm bảo chất lượng dầu thành phẩm. Việc tự ép dầu không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn thúc đẩy thói quen tiêu dùng thông minh và bền vững, một xu hướng đáng khuyến khích trong thời đại mà chất lượng thực phẩm đồng nghĩa với chất lượng sống.

An Nguyên