Nhiều điểm mới trong phân cấp, phân quyền tại Nghị định 262 và 267

Mới đây, ngày 14/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 262/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học Công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 về thông tin, thống kê, đánh giá, chuyển đổi số và các vấn đề chung.

Cùng ngày, Chính phủ cũng ban hành Nghị định 267/2025/NĐ-CP: Quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo về chương trình, nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và một số quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo đại diện Cục Thông tin, Thống kê (Bộ Khoa học và Công nghệ), Nghị định 262 và 267 có nhiều điểm mới trong phân cấp, phân quyền và trao quyền chủ động cho địa phương, viện - trường - doanh nghiệp, cụ thể như sau:

Nghị định 262 và 267 được ban hành có nhiều điểm mới về phân cấp, phân quyền và trao quyền cho địa phương và viện - trường - doanh nghiệp.

Điểm mới về phân cấp, phân quyền cho địa phương về thành lập tổ chức khoa học và công nghệ

Phân định thẩm quyền về việc cho phép thành lập và phê duyệt điều lệ của tổ chức khoa học và công nghệ có vốn đầu tư nước ngoài cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Việc phân thẩm quyền này nhằm thực hiện chủ trương phân cấp, tăng tính chủ động của địa phương, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, thu hút và sử dụng nguồn lực đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Trước đây, trước khi Bộ Khoa học và Công nghệ cho phép thành lập và phê duyệt điều lệ của tổ chức khoa học và công nghệ có vốn đầu tư nước ngoài, tổ chức cần xin phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cho phép đặt trụ sở tại tỉnh, thành phố, với việc phân thẩm quyền trên việc quản lý được thống nhất, giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho các tổ chức.

Ngoài việc kế thừa những đối tượng phân thẩm quyền cấp Giấy chứng đăng ký hoạt động KH&CN của Nghị định số 08/2014/NĐ-CP thì Cơ quan chuyên môn về khoa học và công nghệ thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố nơi tổ chức khoa học và công nghệ đặt trụ sở chính cấp giấy chứng nhận đăng ký tổ chức khoa học và công nghệ cho tổ chức khoa học và công nghệ có vốn nước ngoài và bệnh viện cấp tỉnh, thành phố; bệnh viện tư nhân.

Điểm mới về công nhận trung tâm Nghiên cứu và phát triển

Theo quy định tại Khoản 3 Điều 47 Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển được ưu tiên thuê đất, cơ sở hạ tầng tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung; ưu tiên sử dụng trang thiết bị nghiên cứu, phát triển tại phòng thí nghiệm dùng chung, cơ sở ươm tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo; được hỗ trợ thông tin, truyền thông, xúc tiến thương mại; được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật. Theo đó, Trung tâm nghiên cứu và phát triển có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền công nhận để làm căn cứ áp dụng chính sách ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật.

Về phân định thẩm quyền: Thẩm quyền cấp giấy Công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển là cơ quan cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ chức khoa học và công nghệ (Cơ quan thực hiện chức năng thông tin, thống kê thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, Cơ quan chuyên môn về khoa học và công nghệ thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố) công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển cho tổ chức khoa học và công nghệ đó. Hay đơn giản là thẩm quyền cấp giấy Công nhận trung tâm nghiên cứu và phát triển là cơ quan đã cấp giấy chứng nhận đăng ký tổ chức KH&CN.

Điểm mới về đánh giá khoa học

Đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND tỉnh, TP địa phương: Đầu mối triển khai tại cơ sở, hướng dẫn và rà soát dữ liệu của tổ chức KH&CN. Phân quyền rõ ràng, trao quyền chủ động thực chất cho địa phương, chủ động tổ chức đánh giá (qua cơ quan chuyên môn, tư vấn độc lập, hoặc hội đồng tư vấn). Từ đó, khuyến khích thuê tổ chức tư vấn độc lập cho chương trình lớn, phức tạp.

Mặt khác, công khai kết quả đánh giá trên cổng thông tin, phương tiện truyền thông; Gắn kết quả đánh giá với thi đua, khen thưởng, phân bổ ngân sách và phát triển nhân lực; Định kỳ báo cáo kết quả về Bộ Khoa học và Công nghệ để tổng hợp, theo dõi.

Đối với các viện nghiên cứu, trường ĐH, tổ chức KH&CN: Công cụ tự đánh giá và nâng cao năng lực cạnh tranh, định vị vị thế trong hệ thống KH&CN quốc gia; Là cơ sở được xếp hạng, công nhận, cấp chứng nhận năng lực R&D hoặc trung tâm đổi mới sáng tạo; Gắn kết kết quả đánh giá với chính sách tài chính, giao quyền tự chủ, bổ nhiệm, khen thưởng hoặc xử lý trách nhiệm; Tạo động lực đổi mới quản trị tổ chức, chuyển từ “hành chính – xin cho” sang “định hướng theo kết quả”; Cung cấp dữ liệu đầu vào cho hệ thống thống kê KH,CN&ĐMST quốc gia, phục vụ báo cáo chiến lược và đối sánh quốc tế.

Trước đây, thiếu cơ chế đánh giá, thông tin thống kê và chuyển đổi số rõ ràng cho hoạt động KH&CN. Việc đánh giá hoạt động KH&CN, thống kê, công khai kết quả chưa được quy định chi tiết và đồng bộ, khiến tổ chức KH&CN và địa phương khó tự chủ và chịu trách nhiệm. Nghị định 262/2025/NĐ-CP đã quy định chi tiết về hệ thống đánh giá KH&CN, hợp nhất và hệ thống hóa toàn bộ quy định về đánh giá, tạo nền pháp lý thống nhất trên toàn quốc về nguyên tắc đánh giá; đối tượng, nội dung, tiêu chí; quy trình, phương pháp; trách nhiệm và sử dụng kết quả

Điểm mới về thu thập, cập nhật, quản lý, kết nối, chia sẻ, khai thác và sử dụng thông tin KH&CN

Nghị định 262/2025/NĐ-CP đã quy định đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tin trong việc thu thập thông tin để đảm bảo số liệu đúng, đủ, sạch, sống và có khả năng tích hợp và chia sẻ dữ liệu. Thông tin phục vụ công tác quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ được thu thập thông qua Nền tảng số quản lý khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia; được quản lý tập trung, thống nhất trên Hệ thống thông tin quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các bộ, ngành, địa phương được cấp tài khoản để thực hiện việc cập nhật, khai thác, sử dụng thông tin KH&CN.

Thanh Tùng