Nhiều thách thức đối mặt, đâu là hướng đi cho ngành tôm Việt?

Theo thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu tôm Việt Nam tính đến hết tháng 6/2024 ước đạt gần 1,56 tỷ USD, tăng khoảng 7% so với cùng kỳ năm 2023.

Tính đến thời điểm này, tôm Việt Nam đã thâm nhập vào 103 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong các thị trường nhập khẩu tôm Việt Nam, đứng đầu là thị trường Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc), tiếp đó là thị trường Mỹ, kế đến là thị trường Nhật Bản.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP) cho biết, giá tôm nguyên liệu tại các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có xu hướng giảm mạnh kể từ tháng 5 đến nay. Theo ghi nhận, ngày 12/6 tại tỉnh Kiên Giang cho thấy, tôm sú giảm từ 30.000 – 40.000 đồng/kg tùy kích cỡ so với cách đây 1 tháng. Cụ thể, tôm sú loại 20 – 30 con/kg thương lái mua với giá 250.000 đồng/kg, giảm khoảng 40.000 đồng/kg. Tôm sú 50 con/kg cách đây 1 tháng có giá khoảng 130.000 – 135.000 đồng/kg, hiện giảm còn 95.000 đồng/kg.

Tương tự, giá tôm thẻ chân trắng tại các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Bến Tre… cũng đang ở mức thấp, giảm mạnh so với đầu năm.

Nguyên nhân giá tôm giảm mạnh theo một số doanh nghiệp và thương lái là do cung vượt cầu. Bên cạnh đó, tôm đang vào vụ mùa, thời tiết thuận lợi nên sản lượng thu hoạch lớn; cùng đó, các công ty thu mua tôm xuất khẩu giảm sản lượng. Bên cạnh đó, hoạt động xuất khẩu tôm của doanh nghiệp đối mặt với không ít khó khăn do nhu cầu thị trường chậm, chuỗi cung ứng bị tắc nghẽn do giá cước vận tải tăng và thiếu container, căng thẳng Biển Đỏ.

Ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta đánh giá khó khăn thách thức sẽ tiếp tục kéo dài. Theo đó, căng thẳng tại Biển Đỏ đang là bài toán nan giải đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu tôm Việt Nam sang các thị trường trọng điểm như Mỹ và châu Âu. Chi phí vận tải tăng cao và rủi ro trong việc đảm bảo tiến độ giao hàng buộc các doanh nghiệp xuất khẩu phải tìm kiếm giải pháp thay thế phức tạp hơn, hoặc tập trung vào các thị trường gần hơn.

Hơn nữa, vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp của Mỹ đối với sản phẩm tôm xuất khẩu của bốn nước, bao gồm Việt Nam, cũng là rủi ro lớn. Vụ kiện này có thể dẫn đến việc tăng chi phí cho doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận và sức cạnh tranh của ngành tôm Việt Nam.

Ảnh minh họa.

Ông Trần Bé Sáu, Giám đốc điều hành Nhà máy Thủy sản Việt-Úc cho biết, thị trường xuất khẩu đang gặp nhiều khó khăn, nhưng với kinh nghiệm và sự linh động trong xuất khẩu, nhà máy sẽ tiếp tục tìm kiếm các đối tác tiềm năng, mở rộng thị trường để gia tăng kim ngạch xuất khẩu; đồng thời đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị và mở rộng quy mô sản xuất, nhằm nâng cao chất lượng, tăng giá trị, năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu thị trường và vượt qua các rào cản thương mại của các nước nhập khẩu.

Theo bà Phùng Thị Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, để gia tăng thị phần tại thị trường trong năm 2024, doanh nghiệp cần lưu ý đến thị hiếu tiêu dùng mới. Ví dụ, Trung Quốc đang có xu hướng giảm nhập khẩu tôm nước ấm đông lạnh, tôm hùm đá, các loại tôm biển khác, tôm hùm đông lạnh; trong khi tăng nhập khẩu tôm hùm tươi, sống, ướp lạnh; tôm khô, muối, hun khói, ngâm nước muối và các loại tôm chế biến. Còn tại Hàn Quốc, nhu cầu đối với thực phẩm nấu chín, chế biến và bảo quản sẵn đang tăng lên nhanh chóng.

Cơ quan chức năng đã có khuyến cáo người nuôi ổn định tâm lý, tránh thu hoạch tôm nuôi ồ ạt, duy trì thả nuôi ổn định với mật độ thưa hơn, kéo dài thời gian nuôi để tăng kích cỡ tôm thu hoạch size lớn, đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, tăng giá bán, từ đó tăng hiệu suất đầu tư. Hoặc có thể tăng mật độ nuôi để tăng sản lượng thu hoạch, tiến hành thu tỉa dần, số lượng còn lại trong ao sẽ có môi trường thuận lợi tăng trưởng nhanh hơn. Chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan nắm bắt tình hình diễn biến giá tôm nguyên liệu, phân tích hiệu quả sản xuất từng cỡ tôm thu hoạch, dự báo diễn biến nhu cầu của thị trường tiêu thụ.

Về lâu dài, muốn giảm giá thành sản xuất và tạo nên sức bật mới cho con tôm, giúp người nuôi tôm đảm bảo sản xuất có lợi nhuận thì việc đẩy mạnh các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị phải được quan tâm nhiều hơn nữa.

Cùng với đó, có chiến lược trong phát triển ngành chế biến thức ăn, vật tư phục vụ cho nuôi tôm, hướng đến tự chủ. Đồng thời, không ngừng cải tiến quy trình nuôi, kiểm soát chặt chất lượng con giống, vật tư, nhất là quản lý tốt môi trường để hướng đến việc hình thành, xây dựng nên những mô hình nuôi tôm hiện đại, bền vững, giá thành sản xuất thấp và mang lại nhiều lợi nhuận cho người nuôi tôm.

Tuy ngành tôm vẫn tiếp tục đối mặt nhiều thách thức khi tình hình kinh tế thế giới chưa có dấu hiệu phục hồi, lạm phát vẫn cao nhưng kim ngạch xuất khẩu tôm trong 5 tháng đầu năm ghi nhận tăng nhẹ so với cùng kỳ là tín hiệu tích cực, nhất là nhu cầu từ các thị trường EU, Nhật Bản, Hàn Quốc đã có dấu hiệu tăng trở lại.

Khánh Mai (t/h)