Hóa chất mới có nguy cơ gây ung thư 'ẩn mình' trong nước uống, thực phẩm, đồ dùng gia đình

4 hóa chất vĩnh viễn trong nước uống có thể gây ung thư

Mới đây giới chức y khoa Australia đã khuyến nghị giới hạn an toàn của 4 hóa chất vĩnh viễn (PFAS) trong nước uống. Đây là những hóa chất có thể tồn tại trong cơ thể con người và môi trường trong thời gian dài, có nguy cơ gây ung thư.

Theo hướng dẫn của Hội đồng Nghiên cứu y khoa và sức khỏe quốc gia, giới hạn an toàn của axit perfluorooctanoic (PFOA) trong nước uống cần được hạ từ 560 nanogram/lít (ng/l) xuống 200 ng/l, trong khi giới hạn an toàn của axit perfluorooctanesulfonic (PFOS) sẽ được cắt giảm từ 70 ng/l xuống 4 ng/l, do việc tiếp xúc với những hóa chất này tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn và thận.

Hội đồng cũng đề xuất giới hạn 30 ng/l đối với axit perfluorohexane sulfonic (PFHxS) và 1.000 ng/l đối với axit perfluorobutane sulfonic (PFBS) dựa trên bằng chứng về tác động lên tuyến giáp. Các giới hạn mới được thiết lập dựa vào kết quả các nghiên cứu trên động vật.

4 hóa chất vĩnh viễn trên nằm trong nhóm PFAS, gồm hơn 10.000 hóa chất tổng hợp được sử dụng trong các sản phẩm bao gồm bao bì thực phẩm, mỹ phẩm, quần áo và dụng cụ nấu ăn. Từ tháng 12-2023, Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế đã tuyên bố PFOA là chất gây ung thư cho con người và là chất có khả năng gây ung thư. Theo một nghiên cứu ở 15 quốc gia mới công bố, hơn 99% mẫu nước uống đóng chai từ châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ và châu Đại Dương đều ghi nhận sự hiện diện của PFOA và PFOS.

Quanh môi trường sống của con người tồn tại rất nhiều hóa chất nguy hiểm. Ảnh minh họa

Chất Axít Aristolochie

Đây là chất gây ung thư bàng quang hoặc đường tiết niệu, nhất là nhóm người mắc bệnh thận hoặc suy thận, ăn nhiều thực phẩm, nông phẩm có chứa loại axít này. Aristolochie là nhóm các axít tự nhiên có trong một số cây trồng, đặc biệt là trong một số loại dược thảo dùng chữa bệnh thấp khớp, gút hoặc các chứng viêm nhiễm.

Chất Formaldehyde

Đây là hợp chất các nhà khoa học phát hiện thấy có mức độ gây ung thư mũi ở chuột rất cao và qua các nghiên cứu lâm sàng khoa học đã có đủ chứng cứ cho thấy phơi nhiễm trong môi trường Formaldehyde sẽ làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư gồm ung thư vòm họng, nasopharyngeal (phần trên cổ họng phía sau mũi), ung thư tế bào máu trắng (myehidleukemia). Formaldehyde là hợp chất không màu, dễ cháy, có mùi hắc dùng cho sơn các đồ dùng gia đình như đồ gỗ, dùng để sản xuất nhựa, sợi tổng hợp, sản phẩm hàng dệt, ngoài ra còn được dùng trong chất bảo quản y tế, thực phẩm, hàng tiêu dùng, kể cả trong chất duỗi tóc.

Chất Captofol

Chất Captofol là loại thuốc diệt nấm thường được dùng để bảo quản rau xanh, hoa quả, cây cảnh, cỏ, xử lý hạt giống... Qua nghiên cứu trên chuột cho thấy, nếu trong thực phẩm có hàm lượng Captofol cao sẽ làm tăng rủi ro phát sinh các khối u trong cơ thể, đặc biệt là ung thư. Vì mối nguy hiểm này mà từ năm 1999, tại Mỹ, người ta đã cấm dùng Captofol để bảo quản thực phẩm.

Chất Cobalt-tungsten Carbide

Thủ phạm gây bệnh ung thư phổi ở những công nhân làm việc trong ngành chế tạo, tiếp xúc nhiều với Cobalt-tungsten Carbide (kim loại cứng côban-vonfram, viết tắt là CTC). Hợp chất được dùng để chế tạo dụng cụ cắt gọt, đúc kim loại cũng như các sản phẩm chống mài mòn dùng trong các ngành công nghiệp, đặc biệt là trong ngành thăm dò dầu khí, khai khoáng. Tại Mỹ, kim loại cứng Côban-vonfram thường được gọi là cacbua thiêu kết.

Bông thủy tinh

Sản phẩm được dùng trong nhiều ngành xây dựng, công nghiệp, tuy nhiên không phải tất cả bông thủy tinh (Glass wool fibers) đều gây ung thư mà chỉ có loại khi hít vào, tồn tại lâu trong hệ thống hô hấp của con người, nhất là trong phổi. Bông thủy tinh được chia thành 2 loại, loại giá rẻ và loại giá đắt dùng cho những mục đích đặc biệt, thường được dùng trong xây dựng, để bảo ôn đường ống khí đốt, nhưng nếu tiếp xúc nhiều với vật liệu này rất dễ mắc bệnh ung thư.

Chất O-Nitrotuluene

Chất O-Nitrotuluene là hóa chất trung gian được dùng nhiều trong sản xuất thuốc nhuộm, kể cả thuốc nhuộm azo magenta, thuốc nhuộm có chứa lưu huỳnh dùng cho nhuộm vải bông, len, lụa, da thuộc và giấy. Ngoài ra, O-Nitrotuluene còn được dùng để sản xuất thuốc trừ sâu, cao su, dược phẩm, thuốc nổ, trong ngành hóa dầu. Nếu phơi nhiễm trực tiếp trong môi trường giàu O-Nitrotuluene sẽ phát triển các khối u ác tính, nó thâm nhập vào cơ thể qua da, qua đường hô hấp. Sống ở gần các nhà máy hóa chất, cơ sở sản xuất vũ khí cũng là nơi có môi trường ô nhiễm O-Nitrotuluene cao.

Chất Riddelline

Riddelline được tìm thấy trong một số loại cây trồng được trồng trên vùng đất cát, nhất là miền Tây nước Mỹ. Thủ phạm gây bệnh ung thư động mạch, máu trắng, gan và ung thư phổi. Hóa chất này không nên nhầm với loại thuốc có tên là Ritalin dùng để điều trị bệnh rối loạn tăng động thiếu chú ý ở trẻ nhỏ. Có nhiều trong loài cây trồng có tên là Senecio, vì vậy người ta khuyến cáo không nên dùng các dược phẩm, đồ uống hoặc sản phẩm từ các loài động vật ăn loại cây trồng này.

Chất Styrene

Thủ phạm gây bệnh ung thư và gây tổn thương trong các tế bào máu trắng là loại hóa chất tổng hợp được dùng phổ biến khắp thế giới để sản xuất cao su, nhựa vật liệu bảo ôn, sợi thủy tinh, đường ống, chi tiết xe hơi, bình đựng thực phẩm... Những công nhân làm việc, tiếp xúc nhiều với Styrene có rủi ro mắc bệnh ung thư rất cao, thông qua việc hít phải hơi độc Styrene, trong môi trường kín, ngoài ra khói thuốc lá cũng là nguồn gây ô nhiễm Styrene rất tiềm ẩn, bởi vậy vừa làm việc trong môi trường nhiễm độc Styrene lại nghiện thuốc lá thì rủi ro mắc bệnh càng cao.

 An Dương (T/h)