Sử dụng dầu thực vật không an toàn như nhiều người nghĩ

Từ lâu, dầu thực vật đã được các công ty dầu ăn quảng cáo rằng có lượng calo thấp hơn so với mỡ động vật. Hơn nữa, dầu thực vật được cho là sản phẩm tốt cho trái tim. Chính vì vậy, hàng triệu bà nội trợ trên khắp các quốc gia đã từ bỏ bơ, mỡ động vật để chuyển sang sử dụng dầu thực vật, với hy vọng bữa cơm gia đình sẽ lành mạnh và an toàn hơn.

Tuy nhiên, mọi thực phẩm chỉ có thể đem lại lợi ích khi được sử dụng khoa học và cân bằng, nếu bạn lạm dụng thì chắc chắn sẽ có ít nhiều tác dụng phụ, và dầu thực vật cũng không ngoại lệ.

Dầu thực vật thường dễ bị ôi thiu, không nên dùng trên 3 tháng

Theo các nhà khoa học Mỹ trả lời trên tờ The Truth About Cancer, quá trình chiết xuất dầu thực vật cần sự kết hợp giữa nhiệt, áp suất và dung môi hóa học... điều này khiến cho dầu thực vật dễ bị oxy hóa hơn, mất đi gần như toàn bộ các chất chống oxy hóa lành mạnh và dễ bị ôi thiu.

Ngoài ra, một số loại dầu thực vật còn được hydro hóa để tồn tại trong nhiệt độ phòng lâu hơn, biến loại dầu này trở thành chất béo chuyển vị. Tiêu thụ nhiều chất béo chuyển vị có thể dẫn đến nguy cơ mắc ung thư. Một nghiên cứu của Đại học Vanderbilt cho thấy, lượng chất béo chuyển vị có liên quan đến nguy cơ tử vong gia tăng không chỉ từ nguyên nhân là bệnh tim mà từ tất cả các nguyên nhân khác.

Sử dụng dầu thực vật không an toàn như nhiều người nghĩ 

Ở dầu thực vật thông thường, hạn sử dụng ghi trên bao bì thường là 18 tháng, thậm chí lâu hơn. Nhưng trên thực tế, hạn sử dụng này chỉ dành cho dầu ăn chưa mở nắp, dầu ăn sau khi mở nắp đã tiếp xúc với không khí, bụi bặm, tạo ra các gốc tự do peroxide, rất dễ hỏng. Sử dụng dầu ăn hư hỏng có thể gây ra các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, thậm chí đẩy nhanh quá trình lão hóa, tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và mạch máu não.

Các chuyên gia cho rằng dầu ăn đã mở nắp chỉ nên sử dụng trong 3 tháng. Bảo quản nơi khô ráo, mát mẻ. Nên lựa chọn loại dầu thực vật uy tín, có thương hiệu để không mua phải loại dầu đã được hydro hóa.

Lạm dụng dầu thực vật dễ hại tim, mắc ung thư

Nhiều người nghĩ rằng ăn dầu thực vật sẽ giúp cơ thể có lượng cholesterol thấp hơn, từ đó bảo vệ tim mạch. Thế nhưng, một nghiên cứu được công bố trên BMJ lại cho thấy chỉ chăm chăm dùng mỗi dầu thực vật thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch còn cao hơn.

Mỡ động vật tuy có chứa các axit béo bão hòa - thủ phạm gây xơ cứng động mạch. Bù lại chúng chứa lipoprotein và axit polyenoic có lợi cho hệ tim mạch. Ngoài ra, mỡ động vật lại có khả năng chịu nhiệt tốt hơn, đáp ứng các yêu cầu chiên, rán.

Ngược lại, dầu thực vật khả năng chịu nhiệt thấp, khi được nấu ở nhiệt độ cao sẽ sản sinh ra peroxide, đây là chất gây ung thư. Đồng thời, các thành phần dinh dưỡng và chất béo cũng bị phá vỡ, làm ảnh hưởng tới sức khỏe và hoạt động của tim mạch.

Dầu thực vật chứa rất nhiều omega-6 linoleic acid

Cả omega-6 và omega-3 đều là các axit béo thiết yếu đa chuỗi không bão hoà. Hai chất này vào cơ thể với một tỷ lệ nhất định và được sử dụng để tạo ra một chất gọi là eicosanoids. Eicosanoids tạo ra từ omega-3 có tác dụng chống viêm, nhưng nếu tạo ra từ omega-6 lại có tác dụng gây viêm.

Dầu thực vật chứa hàm lượng omega-6 khổng lồ trong khi lượng omega 3 lại rất thấp tạo ra sự mất cân bằng về phân bố omega 3 và omega 6. Hậu quả là tạo ra chất gây viêm nhiều hơn. Với những người có bệnh lý viêm mãn tính (khớp, tim, thận, bệnh hệ thống…) đây có thể là tin không tốt.

Axit linoleic tích luỹ trong tế bào mỡ và màng tế bào

Tiến sĩ Stephen Guyenet đã nghiên cứu tế bào đã thấy nồng độ linoleic tăng dần trong tế bào mỡ và màng tế bào tăng dần từ năm 1960 tới 2010. Đây là tin rất đáng lo ngại vì linoleic là chất gây viêm trong tế bào.

Ăn nhiều omega-6 gây tăng stress oxy hoá và suy chức năng tế bào nội mô

Omega-6 linoleic axit dễ bị phá huỷ bởi các gốc tự do, do vậy khi lượng gốc tự do quá lớn không được trung hoà hết sẽ gây tình trạng stress oxy hoá. Các nghiên cứu cho thấy ăn nhiều omega 6 gây tăng tình trạng này đặc biệt các loại dầu hướng dương và còn làm giảm lượng NO do các tế bào nội sản xuất - gây co thắt mạch máu. Ăn nhiều dầu thực vật cũng làm tăng các chất gây viêm trong tế bào. Suy chức năng nội mô là yếu tố đầu tiên gây tổn thương tim mạch và mạch máu.

Dầu thực vật giúp giảm LDL cholesterol nhưng cũng gây giảm HDL cholesterol

Mọi người đều cho rằng dầu thực vật là một loại thực phẩm tốt vì giúp giảm mỡ xấu LDL cholesterol. Tuy vậy, đây cũng chỉ là giảm yếu tố nguy cơ chứ không phải ngăn ngừa được bệnh. Trong khi đó, dầu thực vật cũng gây giảm nhẹ HDL cholesterol (mỡ tốt) và các nghiên cứu cũng chỉ ra giảm HDL làm tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch

Dầu thực vật làm tăng LDL cholesterol oxy hoá

Bản chất của chữ LDL chính là low density lipoprotein (protein mang lipid trọng lượng thấp) có nhiệm vụ mang cholesterol. Một bước quan trọng tiếp theo là LDL sẽ bị oxy hoá và dạng oxy hoá LDL sẽ lắng đọng tại các thành mạch máu và gây ra biến chứng tim mạch. Các nghiên cứu cho thấy, các acid béo không bão hoà từ dầu thực vật sẽ tạo ra dạng LDL rất dễ bị oxy hoá.

Thảm hoạ khi đem dầu thực vật đun nấu

Sẽ không là vấn đề lớn nếu đem trộn dầu làm salad chẳng hạn, nhưng khi đun nóng dầu thực vật (quá phổ biến) nó rất nhanh biến thành hợp chất oxy hoá các hợp chất này rất độc hại và khi hít vào với số lượng lớn bạn sẽ nguy cơ bị ung thư phổi. Có lẽ nhóm nguy cơ cao là nhưng người nấu ăn chuyên nghiệp.

Dầu thực vật làm tăng nguy cơ ung thư

Các chất oxy hoá từ dầu thực vật sẽ tích luỹ ở màng tế bào gây tổn thương protein và DNA, nghiên cứu của Morton đăng trên Lancet từ năm 1971 theo dõi trong thời gian 8 năm thấy nhóm ăn dầu thực vật tăng nguy cơ ung thư gấp 2 lần. Một số nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy kết quả tương tự.

Dầu thực vật làm tăng hành vi bạo lực

Các sản phẩm dầu thực vật sẽ lắng đọng tại các tế bào não. Thực tế não là tổ chức có chứa 80% chất béo, phần lớn trong số chúng là omega-3 và omega-6. Rõ ràng với hàm lượng omega-6 rất cao trong dầu thực vật sẽ cạnh tranh với omega-3 tại não và gây biến đổi chức năng. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt giữa omega-6 và các hành vi bạo lực trong đó có giết người.

Dầu thực vật - zero về giá trị dinh dưỡng

Hầu hết các loại dầu thực vật đều là sản phẩm qua xử lý chiết tách, lọc, khử mùi và tạo ra các sản phẩm hexane độc. Các vitamin và khoáng chất đã mất hoàn toàn trong quá trình xử lý.

Dầu thực vật có chứa nhiều các chất béo chuyển dạng - Transfat

Thực chất đây là các chất béo chưa bão hoà nhưng được xử lý hoá học để tạo ra các chất béo thể rắn. Loại chất béo này thường được sử dụng trong các thực phẩm qua xử lý. Chúng độc đến nỗi các chính phủ phải đề ra luật để loại chúng ra khỏi thực phẩm mới được bày bán. Thực tế, dầu thực vật có chứa rất nhiều chất này nhưng không bao giờ được ghi trên nhãn.

Dầu thực vật có chứa rất nhiều omega-6 linoleic axit và đây là sản phẩm không được coi là tốt cho sức khoẻ. Sử dụng dầu thực vật hiện nay còn nhiều tranh cãi nhưng cũng không hoàn toàn đầy màu hồng như mọi người vẫn nghĩ. Các bạn có thể sử dụng dầu thực vật thay thế như dầu ô liu hoặc dầu dừa có thể tốt hơn nhưng giá thành có thể khó thực hiện. Mục tiêu của bài này để cảnh báo.

An Dương (T/h)