Phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Một trong những mục tiêu của hướng dẫn này là hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực cho con người và cộng đồng. Theo Bộ KH&CN, các hệ thống AI được đánh giá sẽ mang lại lợi ích to lớn cho con người, xã hội và nền kinh tế thông qua việc hỗ trợ, giải quyết các vấn đề khó khăn mà con người, cộng đồng đang phải đối mặt. Tuy nhiên, cần nghiên cứu, có biện pháp giảm thiểu các rủi ro trong quá trình phát triển, sử dụng AI; cân đối các yếu tố kinh tế, đạo đức và pháp lý liên quan.

Vì vậy, các cơ quan chuyên môn cần nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn, hướng dẫn để định hướng kể cả đó là các quy định mềm và không có tính ràng buộc. Bên cạnh đó, việc chia sẻ, trao đổi thông tin về các quy trình, biện pháp thực hành tốt giữa các bên liên quan cũng sẽ thúc đẩy sự đồng thuận để gia tăng lợi ích từ các hệ thống AI và kiểm soát được rủi ro.

Quan điểm của Bộ KH&CN về việc nghiên cứu, phát triển hệ thống AI ở Việt Nam là hướng đến một xã hội lấy con người làm trung tâm, mọi người được hưởng những lợi ích từ cuộc sống cũng như các hệ thống AI. Bộ KH&CN cũng cho rằng cần đảm bảo sự cân bằng hợp lý giữa lợi ích và rủi ro của các hệ thống AI, trong đó nhấn mạnh yêu cầu giảm thiểu nguy cơ xâm phạm quyền hoặc lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân từ các hệ thống AI…

 Ảnh minh hoạ.

Mục tiêu của hướng dẫn là thúc đẩy sự quan tâm của các bên liên quan trong việc nghiên cứu, phát triển và sử dụng các hệ thống, ứng dụng AI ở Việt Nam một cách có trách nhiệm; đồng thời, hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực cho con người và cộng đồng; nhằm đạt được sự tin tưởng của người dùng và xã hội đối với AI.

Trong hướng dẫn, Bộ KH&CN đã đưa ra 9 nguyên tắc nghiên cứu, phát triển các hệ thống AI: tinh thần hợp tác, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; tính minh bạch; khả năng kiểm soát; an toàn; bảo mật; quyền riêng tư; tôn trọng quyền và phẩm giá con người; hỗ trợ người dùng; trách nhiệm giải trình.

Về nguyên tắc an toàn, Bộ KH&CN yêu cầu nhà phát triển cần đảm bảo rằng hệ thống AI sẽ không gây tổn hại đến tính mạng, thân thể hoặc tài sản của người dùng hoặc bên thứ ba kể cả thông qua trung gian.

Về quyền riêng tư, nhà phát triển cần đảm bảo rằng hệ thống AI không vi phạm quyền riêng tư của người dùng hoặc bên thứ ba. "Quyền riêng tư được đề cập trong nguyên tắc này bao gồm quyền riêng tư về không gian (sự yên bình trong cuộc sống cá nhân), quyền riêng tư về thông tin (dữ liệu cá nhân) và sự bí mật của việc thông tin liên lạc", Bộ KH&CN hướng dẫn.

Về tôn trọng quyền và phẩm giá con người, Bộ KH&CN yêu cầu các tổ chức, cá nhân liên quan khi phát triển các hệ thống AI có liên quan tới con người, nhà phát triển phải đặc biệt quan tâm đến việc tôn trọng quyền và phẩm giá con người của các cá nhân liên quan; các nhà phát triển cần thực hiện biện pháp phòng ngừa để đảm bảo rằng hệ thống AI không vi phạm các giá trị của con người, đạo đức xã hội theo các nguyên tắc cơ bản của Việt Nam. 

Bộ KH&CN cũng cho biết, hướng dẫn này chỉ mới là phiên bản 1.0. Các nguyên tắc, hướng dẫn sẽ tiếp tục được cập nhật để phù hợp với thực tiễn.

Bảo Lâm