Phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ: Tự chủ nguyên vật liệu là yếu tố then chốt

Phát triển cả về số lượng và chất lượng

Có thể thấy, công nghiệp hỗ trợ là động lực trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng cho ngành công nghiệp, giúp tăng sức cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp chính và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là nền tảng phát triển kinh tế. Thời gian qua, Chính phủ đã khuyến khích, tạo điều kiện cùng nhiều cơ chế hỗ trợ thúc đẩy phát triển ngành này với kỳ vọng tạo cú hích lớn để trở thành mũi nhọn đột phá song song với sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến và chế tạo.

Theo ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương), tính đến nay, cả nước đã có 3 trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp tại 3 vùng kinh tế trọng điểm 3 khu vực Bắc, Trung, Nam. Các trung tâm nhằm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất công nghiệp và công nghiệp hỗ trợ đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ sản xuất thử nghiệm, nâng cao năng suất chất lượng...

Những năm qua, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đã phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, từng bước tiến tới cải thiện năng lực sản xuất và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp hỗ trợ hiện chiếm gần 4,5% tổng số doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, tạo việc làm cho hơn 600.000 lao động.

Doanh thu sản xuất, kinh doanh ngành công nghiệp hỗ trợ đạt hơn 900.000 tỷ đồng, đóng góp gần 11% tổng doanh thu hàng năm của toàn ngành chế biến, chế tạo.

Từng bước tự chủ nguồn nguyên vật liệu

Tuy nhiên, theo ông Phú, song song với những kết quả tích cực, ngành công nghiệp hỗ trợ vẫn đang bộc lộ một số điểm yếu cần khắc phục. Đó là sự phụ thuộc lớn vào nguồn cung cấp nguyên phụ liệu, linh kiện đầu vào từ nhập khẩu – đặc biệt là các ngành công nghiệp chủ lực như điện tử; dệt may; da giày - túi xách; sản xuất, lắp ráp ô tô...

Vì vậy, khi dịch Covid-19 diễn ra và bùng phát tại các quốc gia cung ứng linh phụ kiện sản xuất chủ yếu cho Việt Nam như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản..., ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước đã gặp rất nhiều khó khăn trong bảo đảm các yếu tố đầu vào sản xuất. Chẳng hạn ngay trong thời gian đầu năm 2020 bùng phát dịch và phải đến khi các quốc gia nêu trên đi qua đỉnh dịch, nguồn cung ứng nguyên phụ liệu nhập khẩu cho các ngành sản xuất của Việt Nam mới được phục hồi.

Thêm nữa, nội lực của ngành sản xuất trong nước còn rất hạn chế, phụ thuộc lớn vào các chuỗi cung ứng nước ngoài. Chính sự phụ thuộc này khiến cho ngành công nghiệp hỗ trợ kém phát triển và thiếu tính chủ động dẫn tới kéo dài tình trạng nhập siêu; cũng như khiến cho giá trị gia tăng của các ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước rất thấp.

Đại diện nhiều doanh nghiệp cho rằng, việc phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ và từng bước tự chủ về nguồn nguyên vật liệu, linh phụ kiện trong nước là một trong những vấn đề then chốt góp phần vào sự phát triển bền vững của nền công nghiệp Việt Nam trong dài hạn. 

Do đó, doanh nghiệp luôn mong mỏi sự tạo điều kiện, giúp đỡ của các cơ quan chức năng để triển khai một số chính sách ưu đãi hay nới lỏng một số quy định trong tiếp cận các nguồn lực như: tài chính, công nghệ hay con người. Doanh nghiệp cũng hy vọng sẽ hội tụ đủ điều kiện để được hưởng các chính sách giãn, giảm thuế cùng các cơ chế hỗ trợ khác của Chính phủ.

Mai Phương