Phong Nha-Kẻ Bàng nỗ lực đạt tiêu chuẩn Danh lục Xanh toàn cầu

Ông Đinh Huy Trí, Phó Giám đốc Ban Quản lý Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, cho biết: “Với những giá trị nổi bật toàn cầu, Phong Nha-Kẻ Bàng là Vườn quốc gia duy nhất tại Việt Nam được UNESCO ghi danh hai lần và hiện đang hướng tới lần thứ ba theo tiêu chí thẩm mỹ. Đồng thời, Vườn đang phấn đấu đạt chứng nhận Danh lục Xanh, minh chứng cho hiệu quả bảo tồn theo các chuẩn mực quốc tế."

Danh lục Xanh của IUCN là bộ Tiêu chuẩn toàn cầu nhằm ghi nhận các khu bảo tồn đạt được các kết quả bảo tồn thiên nhiên thành công. Bộ tiêu chuẩn này cung cấp quy trình xác minh bảo đảm, trao chứng nhận cho những khu vực đáp ứng và duy trì được 17 tiêu chí và 50 chỉ số trong 4 lĩnh vực: quản trị tốt; thiết kế và lập kế hoạch tốt; quản lý hiệu quả và kết quả bảo tồn thành công. Nắm bắt những cốt lõi của bộ tiêu chí, từ năm 2022 Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã nộp đơn tham gia tiến trình Danh lục Xanh của IUCN.

Giám đốc Trung tâm bảo vệ rừng và di sản thế giới Phạm Văn Tân cho biết, đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ hơn 123.300ha rừng đặc dụng và 3.153ha rừng phòng hộ với phần lớn là rừng giàu và rừng trung bình (chiếm 64% tổng diện tích rừng). Đây cũng là khu vực có tính đa dạng sinh học cao, lưu giữ nhiều loài động, thực vật đặc hữu quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ của IUCN.

Phong Nha - Kẻ Bàng là biểu tượng du lịch của thế giới. Ảnh minh họa

Bởi vậy, ngoài chú trọng thực hiện bảo vệ rừng tại gốc, công tác tuyên truyền giáo dục trong lĩnh vực lâm nghiệp đối với cộng đồng dân cư các xã vùng đệm Vườn quốc gia luôn được chú trọng.

Đơn vị ứng dụng thành công công nghệ smart trong tuần tra rừng, công nghệ bẫy ảnh tự động trong giám sát đa dạng sinh học và mỗi năm tổ chức khoảng 47.500 đợt tuần tra, bảo vệ rừng và giám sát đa dạng sinh học với quãng đường tuần tra gần 268.500km.

Các nhân viên của trung tâm chia sẻ, họ từng kinh ngạc và bất ngờ khi trên núi đá vôi cao chót vót thuộc vùng lõi của Vườn quốc gia có quần thể bách xanh đá với diện tích khoảng hơn 5.000ha trường tồn qua hàng trăm năm, là minh chứng khoa học khẳng định tính nguyên sơ và độc đáo về đa dạng sinh học của Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.

Đồng chí Đinh Huy Trí cho biết thêm, thời gian qua, lãnh đạo Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã chỉ đạo Trung tâm Cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật tổ chức tiếp nhận, chăm sóc hơn 1.500 cá thể động vật hoang dã các loài, trong đó có 7 cá thể hổ Đông Dương và nhiều loài động vật nguy cấp, quý hiếm; tổ chức cứu hộ thành công và thả về môi trường tự nhiên gần 1.400 cá thể động vật. Trung tâm thực hiện nhân giống và trồng bảo tồn 91.000 cây giống thuộc 124 loài thực vật bản địa quý, hiếm có giá trị bảo tồn và kinh tế cao.

Theo các chuyên gia Nguyễn Đức Tú và Hồ Kim Cương thuộc IUCN tại Việt Nam, việc tham gia đánh giá theo tiêu chuẩn Danh lục Xanh của IUCN sẽ giúp Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng nhìn lại và khẳng định các thành công của mình, bảo đảm vận hành Vườn quốc gia đi đúng hướng theo cách tốt nhất của thế giới. Trong tương lai, việc đánh giá theo tiêu chuẩn Danh lục Xanh sẽ là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả Di sản thế giới trên toàn cầu.

Theo các chuyên gia IUCN tại Việt Nam, Phong Nha-Kẻ Bàng hiện có hệ thống giám sát và báo cáo khá hoàn chỉnh, nguồn lực tài chính ổn định và đội ngũ chuyên môn mạnh là một trong những khu rừng đặc dụng có mô hình quản lý hiệu quả nhất Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt chứng nhận Danh lục Xanh cần mở rộng nghiên cứu về giá trị văn hóa truyền thống phục vụ bảo tồn dựa vào cộng đồng, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu tới các phân khu, cũng như xác định rõ sức tải môi trường trong phát triển du lịch bền vững.

Với định hướng rõ ràng, sự đầu tư bài bản và quyết tâm từ đội ngũ quản lý, Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đang từng bước tiến gần hơn tới mục tiêu đạt tiêu chuẩn Danh lục Xanh. Khi danh hiệu Danh lục Xanh được quốc tế công nhận, thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế đối với Phong Nha - Kẻ Bàng trong việc thực hiện các cam kết về bảo tồn đa dạng sinh học. Danh lục Xanh sẽ góp phần thúc đẩy, thu hút lượng khách du lịch đến đây, đóng góp cho nền kinh tế địa phương và bảo đảm hài hòa các hoạt động phát triển bền vững.

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có diện tích 123.326ha trải dài trên địa phận 2 huyện Minh Hóa, Bố Trạch. Nơi đây chứa đựng nhiều giá trị nổi bật toàn cầu về địa chất địa mạo, đa dạng sinh học và hệ sinh thái.

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là nơi được phát hiện 43 loài mới và đã công bố trên toàn thế giới, gồm 38 loài động vật và 5 loài thực vật. Đây cũng là khu vực có nhiều nguồn gien quý hiếm, cần được ưu tiên bảo vệ, như: bách xanh đá, huê mộc, đỉnh tùng, trầm hương, mun sừng, gụ lau, lim xanh, bảy lá một hoa, giảo cổ lam, lan hài xanh, hài đốm, hài xoắn…

Theo thống kê, Phong Nha - Kẻ Bàng có hệ thống thực vật vô cùng phong phú, đa dạng với 2.953 loài và có 1.394 loài động vật. Đây là khu vực có tính đa dạng sinh học cao bậc nhất Việt Nam, lưu giữ nhiều loài động vật, thực vật đặc hữu, quý hiếm. Trong đó, 111 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 121 loài có tên trong Sách đỏ IUCN.

Đơn cử, khảo sát cho thấy, bách xanh đá phân bố chủ yếu ở khu vực núi đá vôi, thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của vùng lõi Vườn Quốc gia với diện tích hơn 5.000 ha. Việc phát hiện quần thể bách xanh đá là một minh chứng về tính nguyên sơ, đa dạng sinh học độc đáo của Phong Nha - Kẻ Bàng. Trong đó, quần thể bách xanh đá trên 500 năm tuổi phát hiện năm 2004 ở Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được đánh giá là loài thực vật quý hiếm, đặc hữu bậc nhất tại Việt Nam, được Sách đỏ IUCN xếp vào tình trạng bảo tồn nguy cấp.

Phong Nha - Kẻ Bàng hiện không chỉ là biểu tượng du lịch của Quảng Bình nói riêng và Việt Nam nói chung mà đã vươn tầm thế giới. Dưới những cánh rừng nguyên sinh nơi đây vẫn còn ẩn chứa những điều bí ẩn, bất ngờ chưa được khám phá.

 An Dương (T/h)