Tất cả hóa chất phải thực hiện khai báo khi nhập khẩu

Nền kinh tế và công nghiệp Việt Nam tăng trưởng nhanh chóng dẫn tới các hóa chất được sản xuất, nhập khẩu và sử dụng tăng cả về số lượng, chủng loại và đa dạng các hoạt động.

Doanh nghiệp hoạt động hóa chất tăng nhanh cả về số lượng, loại hình hoạt động và số lượng hóa chất nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh, sử dụng tạo ra áp lực cần thay đổi các quy định pháp luật để phù hợp với hoạt động thực tiễn.

Nhiều chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đã có sự thay đổi lớn so với thời điểm ban hành Luật Hóa chất, cụ thể như: chủ trương cải cách, hiện đại hóa thủ tục hành chính; xu hướng quản lý chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm; các quy định về hoạt động đầu tư; chủ trương đẩy mạnh chính phủ điện tử hướng tới xây dựng chính phủ số, nền kinh tế số phù hợp với xu thế của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0…

Hóa chất nhập khẩu phải khai báo. Ảnh minh họa

Giao thương về hóa chất của nước ta với các nước ngày càng tăng theo chủ trương hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Xu hướng quản lý hóa chất của các nước trên thế giới cũng có sự thay đổi mạnh mẽ theo hướng quản lý dựa trên kết quả đánh giá rủi ro, nỗ lực quốc tế trong kiểm soát hoạt động hóa chất có nguy cơ gây mất an ninh, an toàn và tiềm ẩn nguy cơ rủi ro với con người và môi trường.

Để thể hiện vai trò là thành viên tích cực trong thực thi các công ước quốc tế về hóa chất mà Việt Nam là thành viên đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong giao thương quốc tế, hệ thống pháp luật về quản lý hóa chất cũng cần thay đổi để hài hòa với các nước trên thế giới.

Theo đó cùng với sự phát triển đa dạng các hoạt động công nghiệp, nhiều loại hóa chất mới lần đầu được nhập khẩu vào Việt Nam khiến danh mục hóa chất phải khai báo không thể điều chỉnh hoặc thay đổi kịp thời, dẫn tới khó khăn trong việc xác định các loại hóa chất mới để áp dụng quy trình quản lý.

Do quy định khai báo hóa chất nhập khẩu hiện nay rất thông thoáng, chủ yếu do hệ thống thực hiện tự động. Điều này dẫn đến việc một số đơn vị không nhập khẩu hóa chất nguy hiểm để kinh doanh khi không có giấy phép, giấy chứng nhận, hoặc lạm dụng sử dụng sai mục đích.

Theo Cục Hóa chất – Bộ Công Thương, với quy định hiện hành, chỉ hóa chất thuộc danh mục hóa chất phải khai báo mới phải thực hiện khai báo khi nhập khẩu, dẫn đến khả năng nhiều hóa chất nguy hiểm, độc hại được nhập khẩu vào Việt Nam mà cơ quan quản lý không có thông tin, không giám sát được và tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro.

Vì vậy Dự án Luật Hóa chất (sửa đổi) đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến có một số điểm mới, kỳ vọng sẽ khắc phục được tình trạng nhập khẩu và sử dụng hóa chất sai mục đích. Theo đó, liên quan đến vấn đề khai báo hóa chất, dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) quy định tất cả hóa chất phải được thực hiện khai báo khi nhập khẩu qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Riêng đối với hóa chất thuộc Danh mục hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, Bộ Công Thương thực hiện xác nhận khai báo (tương tự như với 3 nhóm chất hiện nay tại Nghị định 82/2022/NĐ-CP). Đối với các hóa chất khác, việc phản hồi kết quả được thực hiện tự động như quy định hiện hành.

Liên quan đến tư vấn hoá chất, Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) cũng bổ sung quy định về điều kiện chuyên môn, cấp chứng chỉ đối với một số hoạt động tư vấn liên quan trực tiếp đến công nghệ và an toàn hóa chất.

Ngoài ra, căn cứ theo Nghị định số 82/2022/NĐ-CP ngày 18/10/2022 sửa đổi Nghị định 113/2017/NĐ-CP ngày 9/10/2017 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất, trong đó bổ sung quy định mới về các hóa chất cần kiểm soát đặc biệt khi nhập khẩu. Theo đó, các hóa chất cần kiểm soát đặc biệt khi nhập khẩu gồm:

Các hóa chất nguy hiểm cần kiểm soát khi thực hiện thủ tục khai báo hóa chất nhập khẩu bao gồm: dinitơ oxit, xyanua và các hợp chất của xyanua, thủy ngân và các hợp chất của thủy ngân.

Nghị định cũng nêu rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân thực hiện khai báo hóa chất qua Cổng thông tin một cửa quốc gia. Theo đó, tổ chức, cá nhân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của các thông tin khai báo theo biểu mẫu có sẵn trên Cổng thông tin một cửa quốc gia và các văn bản, chứng từ, dữ liệu điện tử trong bộ hồ sơ khai báo hóa chất qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Trường hợp thông tin khai báo không chính xác, hồ sơ khai báo hóa chất điện tử là cơ sở để tổ chức, cá nhân có thẩm quyền tiến hành hành xử phạt vi phạm hành chính. Tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm lưu trữ bộ hồ sơ khai báo hóa chất để xuất trình cho cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu, thời gian lưu trữ hồ sơ tối thiểu 5 năm.

Nghị định số 82/2022/NĐ-CP bổ sung thêm quy định các trường hợp không thuộc diện phải cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực công nghiệp gồm: Hoạt động pha loãng, phối trộn hóa chất không xảy ra phản ứng hóa học tạo thành hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực công nghiệp để đưa vào quá trình sử dụng, sản xuất sản phẩm, hàng hóa khác của chính tổ chức, cá nhân. Thành phần hóa chất trong hỗn hợp chất thuộc Danh mục hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực công nghiệp có hàm lượng trong hỗn hợp chất nhỏ hơn 0,1%.

Ngoài ra, Nghị định cũng sửa đổi, bổ sung các sản phẩm sau không thuộc đối tượng hóa chất được điều chỉnh của Nghị định này gồm:  Dược phẩm; chế phẩm diệt khuẩn, diệt côn trùng; thực phẩm; mỹ phẩm; Thức ăn chăn nuôi; thuốc thú y; thuốc bảo vệ thực vật; phân bón hữu cơ, phân bón sinh học, phân bón hóa học là phân bón hỗn hợp, phân bón khoáng hữu cơ, phân bón khoáng sinh học; sản phẩm bảo quản, chế biến nông sản, lâm sản, hải sản và thực phẩm; Chất phóng xạ; vật liệu xây dựng; sơn, mực in; Keo dán sử dụng trong lĩnh vực gia dụng và sản phẩm tẩy rửa sử dụng trong lĩnh vực gia dụng; Xăng, dầu theo quy định pháp luật về xăng, dầu; condensate, naphta sử dụng trong chế biến xăng dầu”.

An Dương