Siết chặt chất lượng và tiêu chuẩn kỹ thuật thiết bị y tế qua mua sắm tập trung cấp quốc gia

Theo kết quả rà soát sơ bộ từ đầu năm 2025 đến nay, thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu trong công tác mua sắm thuốc, hóa chất và vật tư y tế đã có những cải thiện rõ rệt. Trung bình, quá trình lựa chọn nhà thầu hiện chỉ còn kéo dài khoảng từ hai đến ba tháng, thay vì kéo dài nhiều tháng như trước đây.

Cụ thể, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, gói thầu thuốc generic thuộc Dự toán mua sắm thuốc tập trung cấp địa phương đã được hoàn tất trong vòng hai tháng rưỡi. Đây là một trong những minh chứng cho thấy tính chủ động và hiệu quả trong công tác đấu thầu, góp phần đảm bảo nguồn cung thuốc ổn định phục vụ nhu cầu khám, chữa bệnh cho người dân địa phương.

Tại thành phố Cần Thơ, công tác lựa chọn nhà thầu cho hai gói thầu quan trọng là Gói thầu số 01 thuốc generic và Gói thầu số 02 vị thuốc cổ truyền cũng đã được hoàn tất trong khoảng ba tháng. Hai gói thầu này nằm trong Dự toán cung cấp thuốc tập trung cấp địa phương năm 2024, phục vụ điều trị cho các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Đơn vị tổ chức mời thầu là Bệnh viện Phụ sản thành phố Cần Thơ – đơn vị được giao nhiệm vụ tổ chức mua sắm tập trung cấp địa phương cho giai đoạn 2024 - 2025.

Tại thành phố Hồ Chí Minh, gói thầu thuốc generic thuộc Dự toán cung cấp thuốc mua sắm tập trung cấp địa phương năm 2025 - 2026 do Bệnh viện Nhân dân Gia Định thực hiện cũng đã hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu trong thời gian hơn ba tháng. Cụ thể, quá trình này diễn ra từ ngày 27 tháng 12 năm 2024 đến ngày 1 tháng 4 năm 2025.

Việc rút ngắn thời gian lựa chọn nhà thầu không chỉ giúp các cơ sở y tế đảm bảo tiến độ cung ứng thuốc, hóa chất và vật tư y tế phục vụ điều trị, mà còn thể hiện những cải tiến tích cực trong công tác quản lý đấu thầu. Qua đó, từng bước khắc phục tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư tại một số đơn vị, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đáp ứng kịp thời nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân.

Bộ Y tế cho rằng cần tăng cường tính minh bạch, phòng chống tiêu cực trong quá trình mua sắm thiết bị y tế. Ảnh minh họa

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhận định, kết quả tích cực này có được là nhờ sự vào cuộc quyết liệt của ngành y tế, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, trong đó có việc điều chỉnh, hoàn thiện Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi năm 2023, Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi năm 2024, Luật Dược năm 2024, Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Dù tiến độ có cải thiện, nhưng trong 6 tháng đầu năm 2025, số mặt hàng thuốc, hóa chất, vật tư y tế không có nhà thầu tham dự/trúng thầu vẫn ở mức cao. Gói thầu Thuốc generic thuộc Dự toán Mua sắm thuốc tập trung cấp địa phương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh năm 2024 - 2025 có tới 39 phần không có nhà thầu tham dự; 23 phần không có nhà thầu trúng thầu. Gói thầu số 01 thuộc Dự toán Cung cấp thuốc tập trung cấp địa phương năm 2024 phục vụ điều trị cho các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố Cần Thơ của đơn vị mua sắm thuốc tập trung cấp địa phương năm 2024 - 2025 có 155/1.318 phần (lô) không có nhà thầu tham dự.

Nhiều gói thầu xuất hiện tình trạng giá dự thầu vượt giá kế hoạch, được xử lý tình huống. Theo quy định, nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật và thuộc danh sách xếp hạng đều vượt giá gói thầu đã duyệt, thì chủ đầu tư xem xét, quyết định xử lý tình huống, trong đó có thể cho phép các nhà thầu này được chào lại giá dự thầu nếu giá gói thầu đã bao gồm đầy đủ các yếu tố cấu thành chi phí thực hiện gói thầu.

Theo Bộ Y tế, hoạt động mua sắm thiết bị y tế và vật tư xét nghiệm tại các cơ sở y tế trên cả nước vẫn chủ yếu thực hiện theo hình thức tự tổ chức đấu thầu. Điều này dẫn đến tình trạng phân tán, thiếu thống nhất về chủng loại, chất lượng và công nghệ giữa các bệnh viện, khiến công tác quản lý, bảo trì, thậm chí chuyển giao kỹ thuật gặp nhiều khó khăn.

Việc mua sắm đơn lẻ ở từng đơn vị không chỉ làm tăng giá thành do thiếu khả năng đàm phán với nhà cung cấp, mà còn tiềm ẩn nguy cơ lãng phí ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm y tế. Thêm vào đó, quy trình đấu thầu rườm rà, đòi hỏi nhiều thủ tục, gây áp lực lớn lên đội ngũ cán bộ hành chính tại các cơ sở y tế, làm ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động chuyên môn. Trong bối cảnh cơ chế kiểm soát chưa đồng bộ, việc phân tán trách nhiệm mua sắm cũng có thể tạo kẽ hở cho tiêu cực và thiếu minh bạch.

Từ thực tiễn đó, Bộ Y tế cho rằng cần thiết phải ban hành một Thông tư quy định danh mục thiết bị y tế và vật tư xét nghiệm thuộc diện mua sắm tập trung cấp quốc gia. Thông tư này sẽ đóng vai trò như một hành lang pháp lý quan trọng, thống nhất quản lý danh mục thiết bị, tăng cường kiểm soát chất lượng và tiêu chuẩn kỹ thuật, đồng thời giúp tối ưu hóa hiệu quả đầu tư công trong lĩnh vực y tế.

Việc mua sắm tập trung sẽ tạo điều kiện để thực hiện đấu thầu với số lượng lớn, nâng cao khả năng thương lượng, từ đó hạ giá thành sản phẩm, tiết kiệm ngân sách và quỹ bảo hiểm y tế. Quan trọng hơn, chất lượng thiết bị y tế được mua sắm sẽ được kiểm soát kỹ lưỡng, đảm bảo tính đồng bộ về công nghệ, phù hợp yêu cầu chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng chẩn đoán, điều trị và an toàn cho người bệnh.

Dự thảo Thông tư cũng hướng đến việc tăng cường tính minh bạch, phòng chống tiêu cực trong quá trình mua sắm. Các thông tin liên quan đến danh mục thiết bị, tiêu chuẩn kỹ thuật, giá trúng thầu… sẽ được công khai, giúp hạn chế các yếu tố chủ quan và hành vi can thiệp không đúng quy định. Nhờ đó, các cơ sở y tế có thể giảm đáng kể khối lượng công việc hành chính liên quan đến đấu thầu, dành nhiều thời gian và nguồn lực hơn cho hoạt động chuyên môn.

Đáng chú ý, danh mục dự kiến được áp dụng mua sắm tập trung bao gồm 20 thiết bị và vật tư xét nghiệm, chia theo 6 nhóm chính. Trong đó có nhiều mặt hàng thiết yếu, thường xuyên được sử dụng tại các bệnh viện như: thủy tinh thể nhân tạo, giá đỡ (stent) đặt động mạch vành, bóng nong dùng trong can thiệp tim mạch, dây truyền dịch, bơm tiêm nhựa và các bộ test nhanh.

Bộ Y tế khẳng định, Thông tư mới chỉ quy định về danh mục thiết bị y tế và vật tư xét nghiệm mua sắm tập trung cấp quốc gia, không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính cho các đơn vị.

Dự thảo hiện đang được đăng tải để lấy ý kiến góp ý rộng rãi từ các cơ quan, tổ chức và người dân. Việc hoàn thiện và ban hành Thông tư được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công trong ngành y tế, đồng thời tăng cường chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân trên cả nước.

 An Dương