Súng phun khử khuẩn diệt Covid-19: Công dụng ‘thần thánh’ hay chiêu lừa?

Súng phun khử khuẩn là sản phẩm đang quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội Facebook, sàn thương mại điện tử (TMĐT) với thiết kế nhỏ gọn, tiện dụng, có tác dụng diệt khuẩn, virus, được bán với giá từ vài chục nghìn đến vài triệu đồng.

Cụ thể, tại hội nhóm “Chợ cư dân Eco Green City”, nhiều nickname đăng bán súng phun khử khuẩn với lời mời chào có cánh như: “Dịch dã căng như dây đàn mỗi gia đình nên sắm 1 chiếc máy khử khuẩn để phòng dịch...”. 

Theo lời người bán, loại máy này có công dụng khử khuẩn tới 99%, đạt hiệu quả dài suốt 4 tiếng sau khi phun, chế độ phun khuẩn sát từng ngóc ngách, xa tới 2m, phun trực tiếp lên người khi đi ra ngoài về... Một combo máy bao gồm máy phun và dung dịch được bán với giá 270 nghìn đồng.

Một nickname khác cũng bán máy phun khử khuẩn nhưng chỉ với giá 79 nghìn đồng. Người bán cho biết, dòng máy mình bán rất tiện lợi, là dòng không dây, dễ dàng lắp đặt... Dòng máy này cũng được quảng cáo diệt khuẩn 99%, chế độ phun nano tới từng ngóc ngách khó nhất...

Tiếp theo là người bán tên “Huong Le”, đăng bán súng khử khuẩn loại K6X đánh bay mọi vi khuẩn. Theo bài quảng cáo, súng khử khuẩn được sử dụng công nghệ phân tách các phân tử nước thành những hạt nhỏ li ti đường kính 1µm dễ dàng hòa vào không khí giống như sương mù, do đó tiêu diệt 650 loại vi khuẩn, vi rút và mùi khó chịu, máy còn sử dụng được các loại tinh dầu đuổi muỗi, côn trùng.

Theo quan sát của PV, các loại máy này thuộc nhiều thương hiệu như Atomizer, Nano Spray Machine K5… chủ yếu xuất xứ từ Trung Quốc. Điểm đáng chú ý là khi dịch COVID-19 diễn biến căng thẳng, những sản phẩm này được chào bán rất nhiều. Hầu hết người bán đều quảng cáo sản phẩm được tin dùng trong trường học, siêu thị, bệnh viện... nhưng lại không đưa ra số liệu người dùng thực tế để chứng minh.

Ông Nguyễn Minh Đoan - Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Bảo Linh, hiện đang kinh doanh sản phẩm máy khử khuẩn cầm tay cho biết, các loại máy này đều rất dễ sử dụng. Máy chủ yếu dùng dung dịch nano bạc kết hợp tinh dầu khử khuẩn và làm sạch, thơm không khí. “Sử dụng cồn hoặc dung dịch khử khuẩn (được cấp phép) nào thay thế cho nano bạc vẫn được. Tuy nhiên, nano bạc mới có khả năng khuếch tán được dung dịch đi nhiều không gian khác nhau còn cồn không có khả năng khuếch tán”, ông Đoan nói.

Chia sẻ với báo chí, TS Hoàng Minh Nam - chuyên ngành quy trình và thiết bị công nghệ hóa, Trường đại học Bách khoa TP.HCM cho biết, các dạng máy khử khuẩn cầm tay dùng cồn 70 độ có khả năng ức chế vi khuẩn, virus gây bệnh, đặc biệt khi cồn được khuyến cáo sử dụng để sát khuẩn trong giai đoạn dịch COVID-19 hiện nay. Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng các dung dịch đã được ngành y tế cấp phép và trong nồng độ cho phép.

Với dung dịch nano bạc, TS Hoàng Minh Nam cho rằng, chỉ khi có ánh sáng tác động, dung dịch này mới được kích hoạt, sử dụng hiệu quả. Vì thế, nano bạc phải được phủ lên lớp vật dụng đón ánh sáng mới có thể phát huy khả năng khử khuẩn. Còn cloramin B sẽ phát huy hiệu quả khử khuẩn khi phun xịt trực tiếp ngoài không khí, lên các thiết bị, vật dụng cần diệt khuẩn; tránh phun, xịt trực tiếp lên da. Cloramin B dùng ở nồng độ cao có thể gây vỡ kính hoặc làm mờ các sản phẩm nội thất trong nhà như tủ lạnh, máy giặt, bàn ghế… nên người dùng không nên nghĩ các dung dịch này hoàn toàn vô hại.

Chia sẻ về vấn đề trên, PGS. TS Đinh Văn Trung - nguyên Trưởng khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn, Bệnh viện 108 cho biết: Trên thị trường Việt Nam có một số loại máy khử khuẩn không khí của Mỹ, Nga, Thụy Sĩ, Hàn Quốc... thậm chí, một số doanh nghiệp Việt Nam cũng đã sản xuất được. Máy khử khuẩn với nguyên lý có màng lọc nano, virus hay vi khuẩn đi qua sẽ bị diệt hết và màng lọc phải có thời gian thay định kì.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả sử dụng, máy phải tính theo thể tích phòng sao cho phù hợp với công suất. Đồng thời, tất cả các loại máy khử khuẩn khi nhập về Việt Nam đều phải được cấp phép của Bộ Y tế mới được lưu hành, kể cả là hàng chính hãng của Mỹ hay nước nào khác.

Ông Trung cũng cho rằng, người mua nên cẩn trọng trước những lời quảng cáo của người bán, phải tìm hiểu kĩ về nguồn gốc sản phẩm và công dụng. Có không ít trường hợp người bán lợi dụng tâm lý lo lắng của người dân để “thần thánh hóa” sản phẩm mình bán nhằm trục lợi.

Còn TS. BS Huỳnh Minh Tuấn - Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM khẳng định: “Bộ Y tế chưa công nhận bất kỳ máy diệt virus nào trong không khí”. Theo ông, người mắc COVID-19 khi nói chuyện, ho, hắt hơi sẽ phát tán virus ra không khí và lơ lửng vài tiếng trước khi rớt xuống và bám vào các bề mặt vật dụng. Để hạn chế virus tồn tại trong không khí, hãy giữ môi trường thông thoáng bằng cách mở nhiều cửa, sự trao đổi nhanh chóng của khí trời hay bằng quạt hút, quạt đẩy sẽ đẩy virus chứa mầm bệnh ra ngoài rất nhanh.

Nguyễn Hương