TCVN 14293:2024 về ống hút compost công nghiệp

Trong bối cảnh ô nhiễm rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là từ các sản phẩm sử dụng một lần như ống hút, nhu cầu về giải pháp thay thế an toàn, thân thiện môi trường đã trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những bước tiến quan trọng để giải bài toán này chính là sự ra đời và áp dụng của loại ống hút làm từ chất dẻo có khả năng tạo compost công nghiệp – hay còn gọi là ống hút phân hủy sinh học trong điều kiện ủ công nghiệp. Đây là loại sản phẩm không chỉ mang hình thức và công năng giống ống hút truyền thống, mà còn có khả năng phân hủy hoàn toàn thành các chất vô hại trong hệ thống xử lý công nghiệp, mà không để lại vi nhựa hay hóa chất độc hại.

Tuy nhiên, để đảm bảo những sản phẩm này thực sự “xanh”, không chỉ mang tính quảng cáo, Việt Nam đã chính thức ban hành Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 14293:2024, hài hòa với chuẩn quốc tế ISO 5424:2022. Tiêu chuẩn này đóng vai trò là “bộ lọc chất lượng” cho các sản phẩm ống hút compost công nghiệp trên thị trường, đồng thời tạo cơ sở pháp lý và kỹ thuật giúp doanh nghiệp sản xuất minh bạch, người tiêu dùng an tâm và nhà quản lý có công cụ giám sát hiệu quả.

Ống hút đáp ứng tiêu chuẩn sẽ giúp tạo niềm tin trên thị trường và góp phần hiện thực hóa cam kết vì một môi trường không rác nhựa. Ảnh minh họa

Theo đó, TCVN 14293:2024 không chỉ đơn thuần đánh giá xem ống hút có thể phân hủy hay không, mà còn xét đến toàn bộ hành trình của sản phẩm từ thiết kế, nguyên liệu, khả năng phân hủy trong môi trường công nghiệp, đến tác động sau cùng đến môi trường và hệ sinh thái. Đặc biệt, tiêu chuẩn hướng đến việc đảm bảo rằng sau khi phân hủy, vật liệu không gây hại cho đất, cây trồng hay hệ vi sinh, qua đó khẳng định tính bền vững thực sự, chứ không chỉ là “thân thiện môi trường” trên bao bì.

Thực tế cho thấy, ống hút compost công nghiệp ngày càng xuất hiện nhiều hơn trong hệ thống nhà hàng, quán cà phê, chuỗi bán lẻ và cả trong các chiến dịch không sử dụng nhựa một lần. Tuy nhiên, sự phổ biến này cũng kéo theo nguy cơ lẫn lộn giữa sản phẩm thực sự có khả năng phân hủy sinh học và những sản phẩm chỉ mang nhãn “xanh” nhưng không đủ điều kiện. Đây chính là lý do TCVN 14293:2024 ra đời, nhằm chuẩn hóa các tiêu chí để một ống hút được gọi là compost công nghiệp. Nhờ đó, người tiêu dùng có thể dễ dàng nhận biết sản phẩm uy tín, còn doanh nghiệp có thể chứng minh trách nhiệm môi trường một cách khoa học và rõ ràng.

Đặc biệt, để đảm bảo sản phẩm thực sự đáp ứng tiêu chuẩn compost công nghiệp, TCVN 14293:2024 đưa ra các yêu cầu rõ ràng về quy trình thử nghiệm, ghi nhãn và vận chuyển, tạo thành một chuỗi kiểm soát chặt chẽ từ sản xuất đến tiêu dùng.

Về thử nghiệm, các sản phẩm ống hút phải trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt nhằm xác minh khả năng phân hủy sinh học trong điều kiện ủ công nghiệp. Quá trình này bao gồm việc đặt sản phẩm trong môi trường có kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, vi sinh – mô phỏng điều kiện tại các cơ sở xử lý compost hiện đại. Sau một thời gian nhất định, ống hút không chỉ cần phân rã vật lý mà còn phải đảm bảo rằng các thành phần sau phân hủy không gây độc cho đất, không ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thực vật hoặc hệ vi sinh vật. Đây chính là điểm khác biệt quan trọng giữa ống hút compost công nghiệp với các loại nhựa tự hủy thông thường vốn chỉ tan rã về mặt hình thức mà không phân hủy hoàn toàn.

Bên cạnh yêu cầu thử nghiệm, tiêu chuẩn cũng đặt ra quy định về ghi nhãn nhằm minh bạch hóa thông tin cho người tiêu dùng và cơ quan quản lý. Trên bao bì sản phẩm hoặc trực tiếp trên ống hút, cần có thông tin thể hiện rõ đây là sản phẩm compost công nghiệp sử dụng từ ngữ thống nhất như “Compostable in Industrial Conditions” kèm theo các biểu tượng chứng nhận, mã lô sản xuất, tên nhà sản xuất và khuyến cáo về điều kiện xử lý. Việc ghi nhãn này không chỉ để người dùng dễ nhận biết mà còn là cơ sở để sản phẩm được tiếp cận các thị trường quốc tế yêu cầu truy xuất nguồn gốc và chứng chỉ môi trường.

Đối với vận chuyển và lưu trữ, tiêu chuẩn hướng dẫn rằng các sản phẩm ống hút compost cần được bảo quản ở nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp hoặc nhiệt độ cao vì đặc tính phân hủy sinh học có thể bị kích hoạt sớm nếu để trong điều kiện ẩm, nóng trong thời gian dài. Bao bì đóng gói phải đủ chắc chắn để tránh hư hỏng sản phẩm trong quá trình vận chuyển, đồng thời đảm bảo giữ nguyên nhãn và thông tin truy xuất đi kèm. Đặc biệt, nếu vận chuyển quốc tế, doanh nghiệp cũng cần đảm bảo sản phẩm kèm theo giấy tờ chứng nhận thử nghiệm theo tiêu chuẩn ISO tương đương.

Với chuỗi yêu cầu toàn diện từ thử nghiệm, ghi nhãn đến vận chuyển, TCVN 14293:2024 không chỉ là một tiêu chuẩn kỹ thuật, mà còn là công cụ để định hình lại cách thức sản xuất, tiêu dùng và quản lý chất thải nhựa trong nước. Hơn nữa, tiêu chuẩn này còn mở ra cơ hội cho các nhà sản xuất trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là tại các thị trường có yêu cầu nghiêm ngặt như châu Âu, Hàn Quốc hay Nhật Bản – nơi nhựa truyền thống đang bị loại bỏ nhanh chóng. Một sản phẩm được chứng nhận compost công nghiệp theo TCVN 14293:2024 không chỉ đáp ứng yêu cầu trong nước mà còn được đánh giá cao trên thị trường quốc tế.

Việc ban hành và áp dụng tiêu chuẩn này không chỉ là một quy định mang tính kỹ thuật, mà còn là bước đi mang tính chiến lược trong nỗ lực chuyển đổi mô hình tiêu dùng tại Việt Nam. Để đạt mục tiêu giảm ô nhiễm nhựa và phát triển bền vững, cần có sự phối hợp giữa chính sách, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong đó, tiêu chuẩn như TCVN 14293:2024 đóng vai trò như một nền móng vững chắc, giúp các sản phẩm xanh đi đúng hướng, tạo niềm tin trên thị trường và góp phần hiện thực hóa cam kết vì một môi trường không rác nhựa.

An Dương