Thuốc chống trầm cảm có nguy cơ đẩy nhanh tình trạng suy giảm nhận thức

Theo Neuroscience News, nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí BMC Medicine cho thấy thuốc chống trầm cảm có thể đẩy nhanh quá trình suy giảm nhận thức ở những người mắc chứng sa sút trí tuệ.

Thuốc chống trầm cảm thường được sử dụng để giảm bớt các triệu chứng như lo âu, trầm cảm, hung hăng và rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, một nghiên cứu quan sát mới dựa trên dữ liệu từ Thụy Điển cho thấy những bệnh nhân sa sút trí tuệ được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm có mức độ suy giảm nhận thức cao hơn so với những bệnh nhân không sử dụng loại thuốc này.

Nghiên cứu dựa trên phân tích dữ liệu của 18.740 bệnh nhân, trong đó khoảng 23% được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm. Trong suốt quá trình nghiên cứu, tổng cộng có 11.912 đơn thuốc chống trầm cảm được ghi nhận, với các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) chiếm 65%.

"Các triệu chứng trầm cảm có thể vừa làm trầm trọng hơn tình trạng suy giảm nhận thức, vừa ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, điều trị chứng là rất quan trọng.

Thuốc chống trầm cảm có thể gây ra suy giảm nhận thức ở người mắc chứng sa sút trí tuệ. Ảnh minh họa

Kết quả nghiên cứu giúp các bác sĩ và nhân viên y tế lựa chọn các thuốc chống trầm cảm phù hợp hơn với bệnh nhân sa sút trí tuệ", TS Sara Garcia Ptacek - nhà nghiên cứu tại khoa thần kinh học, khoa học chăm sóc và xã hội Viện Karolinska, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu - cho biết.

Các nhà nghiên cứu từ Viện Karolinska và Bệnh viện Đại học Sahlgrenska (Gothenburg) đã theo dõi sự tiến triển nhận thức của bệnh nhân theo thời gian, so sánh giữa nhóm có sử dụng và không sử dụng thuốc chống trầm cảm, cũng như giữa các loại thuốc khác nhau.

Nghiên cứu cũng chỉ ra sự khác biệt giữa các loại thuốc khác nhau. Thuốc SSRI escitalopram có liên quan đến tốc độ suy giảm nhận thức nhanh nhất, tiếp theo là citalopram và sertraline. Mirtazapine, một loại thuốc có cơ chế tác động khác, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức ít hơn so với escitalopram.

Thông tin về loại thuốc này, Bệnh viện Vinmec cũng cho biết, trong não bộ, các tính hiệu lan truyền từ một tế bào thần kinh này sang một tế bào thần kinh khác thông qua các phân tử hóa học được gọi là chất dẫn truyền thần kinh. Các chất này có tính chuyên biệt cao, chỉ gắn kết với tế bào não tiếp theo khi có một số thụ thể nhất định, cho phép thông điệp tiếp tục truyền đi.

Thuốc chống trầm cảm thay đổi cách thức hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh, làm tăng số lượng khi một thông điệp được truyền đến. Điều này đạt được bằng cách làm chậm quá trình được gọi là tái hấp thu, về cơ bản là quá trình làm sạch hoặc tái sản xuất. Một khi các thông điệp được truyền đi nhiều hơn bình thường, não sẽ hoạt động tốt hơn và các triệu chứng liên quan đến vấn đề tiêu cực trong não sẽ bị chậm lại, giảm bớt hoặc biến mất.

Bộ não là một môi trường phức tạp. Mỗi chất dẫn truyền thần kinh có rất nhiều công việc khác nhau. Tăng cường các chất dẫn truyền thần kinh có sẵn có thể có tác dụng mong muốn là giảm bớt trầm cảm, giảm đau thần kinh hoặc cải thiện quá trình suy nghĩ của một người. Tuy nhiên, điều này cũng có thể có những tác dụng không mong muốn.

Các tác dụng phụ tiềm ẩn của thuốc chống trầm cảm có rất nhiều, nhất là khi dùng kéo dài ngày. Mức độ các tác dụng không mong muốn này có thể từ nhẹ gây khó chịu đến suy nhược và thậm chí đe dọa tính mạng. Ngoài ra, còn có thêm vấn đề là thuốc chống trầm cảm ngày càng kém hiệu quả theo thời gian.

Theo một số quan sát về các tác dụng phụ khi uống thuốc trầm cảm lâu ngày, những mối quan tâm hàng đầu xuất hiện liên quan đến tăng cân và bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, nhiều tác dụng phụ khác có thể tiếp diễn lâu dài và có thể có tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống người bệnh như sau: Rối loạn chức năng tình dục, bao gồm cả việc không thể đạt được cực khoái; Cảm thấy tê liệt về cảm xúc; Không cảm thấy như chính mình; Giảm cảm giác tích cực; Cảm thấy cơ thể như bị nghiện; Ít quan tâm đến người khác; Có ý định muốn tự tử; Xuất hiện các triệu chứng cai nghiện.

Chính vì thế, khi uống thuốc trầm cảm lâu ngày, cần cảnh giác với các tác dụng phụ và cân nhắc mức độ quan trọng của chúng so với mức độ giúp ích của thuốc cho chính cơ thể.

An Dương (T/h)