Thuốc lenacapavir kháng virus có hiệu quả 100% phòng ngừa lây nhiễm HIV

Hãng dược Gilead (Mỹ) cho biết, nếu được tiêm 2 mũi/năm thuốc sẽ có hiệu quả 100% trong việc ngăn ngừa lây nhiễm HIV đối với phụ nữ và có hiệu quả gần như tương đương ở nam giới.

Gilead cho biết sẽ bán các phiên bản thuốc này với giá thành rẻ tại 120 quốc gia nghèo có tỷ lệ nhiễm HIV cao - chủ yếu là ở châu Phi, Đông Nam Á và Caribe.

Đánh giá về loại thuốc này, Giám đốc điều hành Chương trình Phối hợp của Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) Winnie Byanyima nhận định liệu pháp này vượt trội hơn nhiều so với bất kỳ phương pháp phòng ngừa nào khác hiện nay.

Hoan nghênh việc Gilead phổ cập loại thuốc này với giá phải chăng ở các nước nghèo, bà Byanyima nhấn mạnh khả năng ngăn chặn căn bệnh AIDS của thế giới phụ thuộc vào việc sử dụng loại thuốc này ở các quốc gia có nguy cơ cao.

Thuốc lenacapavir đã được bán dưới tên thương hiệu Sunlenca để điều trị HIV tại Mỹ, Canada, châu Âu. Gilead cho biết có kế hoạch sớm xin cấp phép sử dụng Sunlenca để phòng ngừa HIV.

Thuốc lenacapavir kháng virus thế hệ mới có thể ngăn ngừa nhiễm HIV lên tới 100%. Ảnh minh họa

Biện pháp này không chỉ giúp ngăn chặn căn bệnh thế kỷ, mà còn mang ý nghĩa nhân văn khi giúp cho những người thuộc diện nguy cơ cao, như người đồng tính, giảm bớt tình huống bị kỳ thị bởi họ chỉ cần đến các cơ sở y tế để tiêm thuốc 2 lần/năm, thay vì phải đăng ký và nhận thuốc phòng ngừa hằng ngày theo các chương trình của chính phủ.

Trong báo cáo được công bố nhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS 1/12, UNAIDS cho biết trong năm 2023, thế giới ghi nhận 630.000 ca tử vong do căn bệnh thế kỷ, mức thấp nhất kể từ khi đạt đỉnh vào năm 2004. Thành tựu này đánh dấu một cột mốc quan trọng, cho thấy thế giới đang có cơ hội chấm dứt đại dịch này.

Liên quan tới HIV, trong một báo cáo công bố của Liên hợp quốc cho rằng, những quyết sách của các nhà lãnh đạo chính trị trong năm nay sẽ quyết định việc có thể đạt mục tiêu chấm dứt HIV/AIDS vào năm 2030 hay không.

Theo báo cáo mới của Liên hợp quốc, vào năm 2023 gần 40 triệu người trên thế giới hiện đang sống chung với virus HIV. Thế giới ghi nhận khoảng 1,3 triệu ca nhiễm mới, tăng 100.000 ca so với năm 2022. Dù giảm đáng kể so với mức đỉnh 3,3 triệu ca vào năm 1995, song xu hướng dài hạn vẫn còn cách xa mục tiêu của UNAIDS là giảm xuống 330.000 ca nhiễm mới vào năm 2025.

Theo báo cáo, việc tiếp cận thuốc kháng HIV (antiretroviral - ARV) cũng là một vấn đề lớn, với 30,7 triệu bệnh nhân được điều trị bằng loại thuốc này trong năm ngoái, so với chỉ 7,7 triệu bệnh nhân vào năm 2010. Tuy nhiên, con số này còn kém xa mục tiêu 34 triệu bệnh nhân được tiếp cận thuốc ARV vào năm 2025.

Đông Phi và Nam Phi là những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với 20,8 triệu người nhiễm HIV, trong đó 450.000 ca nhiễm mới và 260.000 ca tử vong trong năm ngoái.

Mặc dù ghi nhận những tiến bộ nhưng Giám đốc điều hành UNAIDS, bà Winnie Byanyima, cho rằng thế giới đang không đi đúng hướng để đạt được những mục tiêu của cơ quan này vào năm 2030.

Theo bà Byanyima, tình trạng bất bình đẳng đang khiến việc chấm dứt HIV/AIDS chưa đạt được mục tiêu đề ra, khi cứ mỗi phút lại có 1 người chết liên quan đến căn bệnh này. Sự kỳ thị và phân biệt đối xử là những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ lây nhiễm cao hơn vì mọi người không thể tìm kiếm sự hỗ trợ và điều trị.

Trên toàn cầu, tỷ lệ mắc HIV/AIDS ở nhóm người từ 15-49 tuổi là 0,8% nhưng tỷ lệ này ở những tù nhân là 1,3% và nhóm phụ nữ, trẻ em gái từ 15-24 tuổi ở các khu vực Đông Phi và Nam Phi là 2,3%. Tỷ lệ lây nhiễm cũng tiếp tục tăng ở nhóm mại dâm (3%), người tiêm chích ma túy (5%), người đồng tính (7,7%) và người chuyển giới (9,2 %).

Bà Byanyima cho biết thêm trong khi một số quốc gia ở khu vực miền Nam sa mạc Sahara đã ghi nhận số ca nhiễm mới giảm hơn 50% kể từ năm 2010 nhưng những khu vực như Đông Âu, Trung Á và Mỹ Latinh lại đang chứng kiến số ca nhiễm mới gia tăng và diễn biến theo chiều hướng xấu do sự kỳ thị. Ở Đông Âu và Trung Á, chỉ 50% số người nhiễm HIV được điều trị trong khi con số này ở Trung Đông và Bắc Phi là 49%.

Còn tại Việt Nam, theo ước tính của các chuyên gia, cả nước hiện có tới khoảng 249.000 người nhiễm HIV đang sống trong cộng đồng. Trong năm, cả nước ghi nhận 13.445 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính, 1.623 trường hợp tử vong. Số người nhiễm HIV đang còn sống là 234.220 trường hợp; (ước tính 5% trong số này là trùng lặp); tổng số người nhiễm HIV tử vong lũy tích là 114.195 trường hợp. Trong số xét nghiệm phát hiện mới HIV năm 2023: 84,28% là nam giới và lây nhiễm qua đường tình dục là 80,8%.

Tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) tăng lên một cách đáng lo ngại, từ 6,7% năm 2014 lên 12,47% vào năm 20221. Một số địa phương, tỷ lệ người nhiễm HIV là MSM chiếm đến 50-70% tổng số các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện.
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu trong thời gian qua, chương trình phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam vẫn đang đứng trước rất nhiều thách thức. Dịch HIV đang được phát hiện chủ yếu trong nhóm tuổi trẻ và có xu hướng tiếp tục tăng nhanh trong nhóm này.

An Dương (T/h)