Thời gian qua, Giải thưởng Chất lượng Quốc gia (GTCLQG) được triển khai đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Xin ông chia sẻ về những giá trị mà giải thưởng mang lại cho doanh nghiệp trong quá trình đổi mới và phát triển?

Giải thưởng Chất lượng Quốc gia ra đời từ năm 1996 với mục tiêu khuyến khích các tổ chức Việt Nam xây dựng và áp dụng các hệ thống quản lý, mô hình, công cụ cải tiến, phát triển nguồn lực cần thiết để nâng cao năng suất - chất lượng sản phẩm, hàng hóa, khả năng cạnh tranh, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Ngoài việc tôn vinh các tổ chức, doanh nghiệp có thành tích xuất sắc, khi tham gia GTCLQG, các tổ chức, doanh nghiệp có cơ hội tự đánh giá, tự xem xét lại toàn bộ hệ thống quản lý của mình thông qua bộ tiêu chí theo chuẩn mực quốc tế. Chính vì vậy, Giải thưởng vừa là mục tiêu, cũng vừa là công cụ để nâng cao năng suất chất lượng, sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Thực tiễn qua gần 30 năm cho thấy, doanh nghiệp đạt Giải thưởng là những doanh nghiệp điển hình về áp dụng thành công các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến, đạt kết quả sản xuất, kinh doanh nổi bật. Đồng thời, đây là những doanh nghiệp đi đầu tham gia trong phong trào năng suất - chất lượng, đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội và hội nhập quốc tế.

Với tiêu chí khắt khe của Giải thưởng giúp doanh nghiệp củng cố vững chắc thêm cho hệ thống quản trị doanh nghiệp, xin ông chia sẻ về những tiêu chí này và đâu là yếu tố quan trọng nhất giúp doanh nghiệp có thể tiếp cận và đáp ứng hiệu quả?

Bộ tiêu chí GTCLQG được xây dựng trên cơ sở chấp nhận mô hình và các tiêu chí của Giải thưởng Chất lượng Malcolm Baldrige của Hoa Kỳ. Các tiêu chí và hệ thống đánh giá chấm điểm được xây dựng và kết hợp chặt chẽ, tạo thành một Mô hình hoạt động xuất sắc (Business Excellent Model) dành cho các tổ chức, doanh nghiệp.

Mô hình hoạt động xuất sắc và Bộ tiêu chí là sự tổng hợp các kinh nghiệm thực tiễn đã được chứng minh của các tổ chức, doanh nghiệp hàng đầu, đưa các vấn đề về lãnh đạo và quản lý hiện tại vào một bộ câu hỏi giúp tổ chức vượt qua thử thách, tận dụng điểm mạnh và quản lý tất cả thành phần trong tổ chức như một thể thống nhất để đạt được sứ mệnh, thành công liên tục với hiệu suất xuất sắc.

Nói cách khác, các tiêu chí GTCLQG là một hướng dẫn về lãnh đạo và quản lý linh hoạt, không cứng nhắc, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho phương pháp tiếp cận có hệ thống, nhằm đạt được sự xuất sắc trong hoạt động. Đồng thời, bộ tiêu chí thường xuyên được cập nhật phù hợp xu hướng phát triển của các công cụ quản trị tiên tiến và hiệu quả nhất để đảm bảo các tiêu chí cần phản ánh một chuẩn mực quốc gia về sự xuất sắc về năng suất, hiệu suất và chất lượng, giúp các tổ chức giải quyết các thách thức về lãnh đạo và quản lý hiện tại.

Là một mô hình kinh doanh xuất sắc, để đạt hiệu quả trong việc tiếp cận, các tổ chức, doanh nghiệp nên: Tiếp cận sớm - sử dụng bộ câu hỏi tiêu chí như một công cụ tự đánh giá để tìm ra các điểm cần cải tiến hệ thống quản trị của mình cũng như đo lường các giải pháp quản trị của mình xem có thực sự mang lại hiệu quả không;

Cần có sự tham gia của các bộ phận chức năng trong tổ chức, doanh nghiệp cũng với sự hỗ trợ của Ban lãnh đạo để báo cáo tự đánh giá phản ánh một cách toàn diện và đầy đủ bức tranh tổng thể của hệ thống quản trị; Nên có sự tham vấn, hỗ trợ của đội ngũ chuyên gia về GTCLQG của các cấp Hội đồng sơ tuyển, Hội đồng quốc gia về GTCLQG trong việc nắm rõ các câu hỏi của Bộ tiêu chí, đo lường mức độ hoàn thiện của hệ thống quản trị doanh nghiệp, đồng thời, phát hiện ra các điểm mạnh và cơ hội cải tiến của hệ thống quản trị.

Trong các năm trở lại đây, Hội đồng Quốc gia đã có nhiều hoạt động thẩm định, đánh giá tại doanh nghiệp được đề cử. Ông đánh giá như thế nào về chất lượng các doanh nghiệp tham dự giải?

Các tổ chức/doanh nghiệp được đề xuất GTCLQG hầu hết là doanh nghiệp có uy tín tại địa phương. Nhiều doanh nghiệp có sản phẩm và dịch vụ được cung cấp trên toàn quốc hoặc xuất khẩu tới nhiều nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Một số doanh nghiệp có vị thế dẫn đầu trong ngành, lĩnh vực hoạt động, có vị thế cạnh tranh mạnh mẽ trong khu vực và quốc tế.

Tất cả tổ chức/doanh nghiệp được đề xuất GTCLQG đều đang áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001, ISO 22000, ISO 14001, GMP, HACCP... và các công cụ cải tiến năng suất chất lượng như KPIs, 5S, Kaizen, LEAN, ERP… để kiểm soát và nâng cao hiệu quả toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh; tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật và thể hiện trách nhiệm tích cực đối với cộng đồng và địa phương.

Các tổ chức/doanh nghiệp đã nhận thức ngày càng rõ hơn vai trò của quản lý chất lượng nói chung và ý nghĩa, mục đích của việc tham dự GTCLQG nói riêng với việc áp dụng 07 tiêu chí của Giải thưởng như một công cụ giúp tổ chức/doanh nghiệp tự đánh giá và hoàn thiện mô hình hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong bối cảnh kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cần đổi mới những cơ chế, chính sách gì nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào Giải thưởng nhiều hơn nữa, thưa ông?

Thời gian tới, trong quá trình xây dựng các văn bản có liên quan đến Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, Uỷ ban sẽ tham mưu cho các cấp có thẩm quyền đưa thêm các giải pháp, quyền lợi cho doanh nghiệp được tặng GTCLQG nhằm khuyến khích, động viên tổ chức/doanh nghiệp tham dự GTCLQG. Trong đó, mở rộng đối tượng xét tặng GTCLQG đến các cơ quan nhà nước, tổ chức dịch vụ công lập,… bổ sung GTCLQG cho sản phẩm, cá nhân xuất sắc.

Cải tiến quy định điều kiện tham dự đối với tổ chức, doanh nghiệp để phù hợp với các quy định về môi trường, thuế, bảo hiểm đã có thay đổi, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tổ chức, doanh nghiệp tham dự. Quy định rõ trình tự thủ tục lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương nhằm giảm thiểu và rút ngắn thời gian của hoạt động này, đẩy nhanh quá trình xét tặng GTCLQG.

Nghiên cứu và đề xuất những cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia và đạt Giải thưởng. Đây cũng là một trong những định hướng giải pháp mà Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra nhằm đổi mới hoạt động giải thưởng, nâng cao giá trị giải thưởng và khích lệ doanh nghiệp tham gia và đạt giải.

Ngoài ra, dựa trên các tiêu chí của GTCLQG, sẽ nghiên cứu xây dựng Công cụ tự đánh giá (self - assessment) hiệu quả hoạt động quản trị cho các tổ chức, doanh nghiệp. Công cụ này sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện việc tự đánh giá, xác định hiện trạng về trình độ và chất lượng quản lý, xác định những thành tựu và điểm yếu, những thực hành tốt nhất, từ đó đề ra các biện pháp cải tiến và hoàn thiện thích hợp, hoàn thiện mô hình hoạt động, nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm, cũng như luôn sẵn sàng thoả mãn các yêu cầu của khách hàng, các bên liên quan.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nội dung - Hồng Vân

Thiết kế - Hoàng Bách