Trái dừa tươi Việt Nam sẵn sàng xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc

Giai đoạn 2019-2023, nhập khẩu dừa của thị trường Trung Quốc tăng trưởng bình quân 22,71%/năm. Đặc biệt trong hai năm 2022 và 2023, lượng dừa nhập khẩu liên tục đạt mức cao kỷ lục, lần lượt là 1,095 triệu tấn và 1,22 triệu tấn. 7 tháng đầu năm 2024, Trung Quốc nhập khẩu dừa từ 7 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, các nguồn cung dừa chủ yếu cho Trung Quốc gồm: Indonesia, Thái Lan và Việt Nam, thị phần chiếm 96,51% tổng lượng. 

Việt Nam là nguồn cung dừa lớn thứ 3 cho Trung Quốc, đạt hơn 111,1 nghìn tấn, trị giá 31,79 triệu USD, giảm 30,6% về lượng và giảm 18,6% về trị giá so cùng kỳ năm 2023. Thị phần trái dừa Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc giảm nhẹ từ 22,86% trong 7 tháng đầu năm 2023 xuống 22,57% trong 7 tháng đầu năm 2024.

Tuy nhiên, theo Cục Xuất nhập khẩu, việc Trung Quốc giảm nhập khẩu dừa Việt Nam chỉ là trong ngắn hạn bởi Trung Quốc đã đồng ý cấp phép xuất khẩu chính ngạch đối với trái dừa tươi của Việt Nam từ ngày 19/8/2024. Điều này mở ra cơ hội rất lớn cho ngành dừa Việt Nam tiếp cận vào thị trường tiềm năng lớn Trung Quốc.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp bày tỏ lo ngại về những rủi ro trong việc đáp ứng nhu cầu quá lớn của thị trường này. Bởi lẽ thị trường thế giới chỉ định vị dừa là loại trái để uống nước. Trong khi thực tế tại vùng nguyên liệu dừa của Việt Nam có 2 loại: dừa cho trái uống nước và dừa công nghiệp để sản xuất các sản phẩm như sữa dừa, dầu dừa… Hai loại dừa này cũng có đặc điểm khác nhau. Dừa uống nước cứ sau 21-22 ngày phải thu hoạch 1 đợt, nếu để lâu hơn, cây dừa sẽ bị “treo đọt” (không ra trái). Trong khi dừa công nghiệp có thời gian thu hoạch lên tới vài tháng, nếu thu hoạch non, cây dừa công nghiệp cũng sẽ bị hiện tượng “treo đọt”.

 Ảnh minh họa

Trong khi đó, nhu cầu dừa uống nước của thị trường Trung Quốc chỉ tập trung vào giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm. Thời điểm này, nhu cầu dừa tươi sẽ rất cao, trong khi các tháng còn lại hầu như không có nhu cầu. Điều này đồng nghĩa với việc trong giai đoạn cao điểm, thị trường dừa tươi có thể “cháy hàng”, thậm chí có nguy cơ khai thác cả dừa công nghiệp để cung cấp cho các thương lái, dẫn tới rủi ro sụt giảm năng suất, thiếu nguyên liệu cho các nhà máy chế biến dừa công nghiệp. Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu dừa tươi cũng chịu rủi ro giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, ảnh hưởng đến việc cung ứng cho các thị trường hiện hữu đã xuất khẩu trong nhiều năm qua như Mỹ, châu Âu, Australia…

Thực tế này cho thấy, việc khai thác hiệu quả tiềm năng từ thị trường Trung Quốc là một bài toán không hề dễ đối với các doanh nghiệp ngành dừa, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có sự tính toán kỹ càng và thận trọng.

Giải pháp cho sự bền vững

Trước những lo ngại như trên của doanh nghiệp, để có thể khai thác hiệu quả cơ hội từ thị trường Trung Quốc nói riêng và các thị trường xuất khẩu khác nói chung, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành dừa, ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam cho rằng, công tác kiểm soát cần được thực hiện chặt chẽ ngay tại vùng nguyên liệu để tránh tình trạng thu hái không đúng quy chuẩn. Bên cạnh sự kiểm soát của các đơn vị chức năng, theo ông Khoa, các DN cũng cần tự kiểm soát lẫn nhau để đảm bảo hiệu quả.

Ông Khoa cũng nhấn mạnh yêu cầu về việc phải có quy hoạch vùng nguyên liệu bài bản. Hiện đã có một số doanh nghiệp đầu tư với quy mô từ 100 – 500 ha, nhưng đây mới chỉ là những làn sóng nhỏ, chưa đủ đảm bảo sự bền vững cho ngành. Cùng với đó là việc đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng, minh bạch quy trình canh tác, sản xuất để chinh phục khách hàng tại các thị trường cao cấp.

Ông Khoa cho biết, Hiệp hội Dừa Việt Nam đang tích cực tiếp xúc với các đối tác tại Trung Quốc và nhận được sự ủng hộ rất lớn. Trong tháng 9/2024, Hiệp hội Dừa Việt Nam sẽ dẫn đoàn hơn 10 doanh nghiệp, hợp tác xã tham dự nhiều hội chợ trái cây, hội chợ thực phẩm tại Trung Quốc. Dự kiến, ngày 27/9, Hiệp hội ký kết 2 thỏa thuận hợp tác (MOU) với chợ đầu mối Giang Nam và Hiệp hội Trái cây, rau quả Quảng Đông để tạo sự hợp tác bền vững, thêm động lực cho DN Việt Nam tiếp cận thị trường.

Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, với việc ký kết Nghị định thư cho phép trái dừa xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc, dự kiến kim ngạch xuất khẩu dừa tươi năm nay sẽ đạt khoảng 250 triệu USD, chiếm tỷ trọng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành dừa.

 Khánh Mai (t/h)