Ăn nhiều bánh kẹo có thể gây bệnh gan nhiễm mỡ, xơ gan

Phó giáo sư Lâm Vĩnh Niên - Trưởng khoa Dinh dưỡng và tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh cho biết, bánh kẹo thường được làm ngọt bằng si-rô bắp giàu fructose. Nhiều người nghĩ rằng fructose không làm tăng đường huyết như sử dụng đường cát trắng. Tuy nhiên, fructose vẫn được chuyển hóa thành glucose trong cơ thể, do đó vẫn tác động lên đường huyết và tổng năng lượng nhập vào của cơ thể trong ngày.

Các loại bánh kẹo khác nhau chứa lượng calo khác nhau. Ăn thường xuyên làm cho cơ thể nạp quá nhiều calo tổng thể, dẫn đến tăng cân. Khi cân nặng tăng gây ra tình trạng thừa cân béo phì, mất thẩm mỹ về hình thể và nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim và một số loại ung thư nhất định. Thừa cân béo phì còn tăng nguy cơ đái tháo đường type 2; ảnh hưởng xấu đến sức khỏe răng miệng.

Đặc biệt, ăn đường nhiều gây hại cho gan. Đường fructose chuyển hóa ở gan và các nghiên cứu cho thấy ăn quá mức fructose tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ. Fructose chuyển hóa thành năng lượng hoặc dự trữ dưới dạng glycogen. Tuy nhiên, gan chỉ có thể lưu trữ lượng glycogen nhất định, khi dư thừa chuyển thành chất béo gây hại cho gan. Trung bình, lượng mỡ ở gan chỉ chiếm 3-5% trọng lượng và khi vượt quá 5% là gan nhiễm mỡ nhẹ, 10-25% nhiễm mỡ mức độ vừa, từ 30% trở lên là tình trạng nặng.

Ăn quá nhiều đồ ngọt như bánh kẹo có thể gây ra nhiều bệnh trong đó có cả gan. Ảnh minh họa

Gan nhiễm mỡ thường phát triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến rối loạn chức năng gan, viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan.

Thông tin thêm, tiến sĩ, bác sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, ăn nhiều đồ ngọt có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ theo nhiều cơ chế. Các loại đường như sucrose, glucose, fructose chuyển hóa thành glycogen và dự trữ trong gan. Khi cơ thể cần năng lượng, gan thủy phân glycogen thành glucose đưa vào máu. Nếu chỉ nạp một lượng đường vừa phải, như ăn trái cây tươi, gan làm tốt vai trò chuyển hóa.

Tiêu thụ thực phẩm giàu sucrose, glucose, fructose khiến gan hoạt động liên tục, dẫn đến quá tải. Trường hợp cơ thể dư thừa năng lượng, gan chuyển đổi đường này thành chất béo. Quá trình tích tụ chất béo dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Chế độ ăn nhiều đường còn thúc đẩy kháng insulin, làm glucose không thể xâm nhập vào tế bào, tích tụ trong máu. Tuyến tụy tăng tiết insulin để cân bằng lượng đường trong máu. Nồng độ insulin cao tăng lượng chất béo trung tính, lắng đọng axit béo trong gan.

Ở người khỏe mạnh, lượng mỡ chỉ chiếm 3-5% trọng lượng gan. Lượng mỡ vượt quá 5% là gan nhiễm mỡ nhẹ, 10-25% nhiễm mỡ mức độ vừa. Gan nhiễm mỡ nặng khi chỉ số này hơn 30%. Gan nhiễm mỡ thường phát triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến rối loạn chức năng gan, viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan.

Bác sĩ Khanh cho biết nhiều người Việt mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Khoảng 20-35% gan nhiễm mỡ triển thành gan mạn tính, xơ gan. Hiện chưa có thuốc đặc trị bệnh gan nhiễm mỡ. Các phương pháp điều trị chỉ giảm triệu chứng, ngăn không cho bệnh tiến triển nặng.

Mọi người cần tính toán lượng đường nạp vào cơ thể mỗi ngày. Nên có chế độ dinh dưỡng hợp lý như tăng cường chất xơ và protein tốt; hạn chế chất béo, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý. Ưu tiên ăn trái cây tươi thay vì bánh ngọt, kem, chè; giảm sử dụng nước ngọt, đồ uống có đường.

Cắt giảm thực phẩm chứa đường tinh luyện như bánh mì, ngũ cốc ăn liền, nước sốt... Hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá; tránh thức khuya; tiêm vaccine viêm gan virus A, B; điều trị các bệnh lý về gan cũng phòng nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo phụ nữ không ăn quá 100 calo từ đường thêm vào thức ăn, thức uống mỗi ngày (tương đương 25g đường mỗi ngày), đối với nam giới thì không quá 150 calo (38g đường). Thường xuyên kiểm tra sức khỏe, nếu bị gan nhiễm mỡ nên điều trị theo tư vấn của bác sĩ để tránh biến chứng về sau. Hằng ngày nên duy trì tập thể dục thúc đẩy cơ thể đốt cháy năng lượng dư thừa, đẩy nhanh quá trình chuyển hóa lipid trong cơ thể, hạ lượng chất béo tích trữ trong các tế bào gan.

An Dương (T/h)