Anh cảnh báo: Thuốc thông mũi chứa pseudoephedrine có liên quan đến co giật và đột quỵ

Pseudoephedrine là loại thuốc giảm sung huyết và hoạt động bằng cách làm co các mạch máu ở mũi để làm giảm tình trạng sưng tấy và sung huyết. Thuốc thông mũi có chứa pseudoephedrine được sử dụng khá phổ biến để giảm triệu chứng ho, cảm lạnh và dị ứng… được dùng bằng đường uống với dạng viên nén, viên nang, viên nén giải phóng kéo dài, viên nhai, dung dịch…

Theo các cơ quan y tế ở Vương quốc Anh, thuốc thông mũi có chứa pseudoephedrine có liên quan đến giảm lượng máu cung cấp cho não, dẫn tới co giật và đột quỵ… Một số triệu chứng đã được báo cáo bao gồm rối loạn thị lực, đau đầu đột ngột, buồn nôn, nôn, lú lẫn…

Thuốc thông mũi có chứa pseudoephedrine có thể nguy hiểm cho tế bào não và có thể gây ra nguy cơ (hiếm gặp) về hội chứng bệnh não sau có hồi phục (PRES) và hội chứng co thắt mạch não có hồi phục (RCVS).

Ảnh minh họa. 

PRES và RCVS là tình trạng sức khỏe hiếm gặp, có thể đảo ngược. Cả hai đều liên quan đến việc giảm cung cấp máu cho não, có thể gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng. Hội chứng bệnh não sau có hồi phục (PRES): Người mắc PRES có thể bị đau đầu, thay đổi thị lực và co giật, cùng với một số triệu chứng thần kinh khác như nhầm lẫn hoặc yếu một hoặc nhiều chi. Hầu hết bệnh nhân hồi phục hoàn toàn từ tình trạng này.

Hội chứng co thắt mạch não có hồi phục (RCVS): Là một rối loạn thần kinh được đặc trưng bởi cơn đau đầu dữ dội, đột ngột liên quan đến việc thu hẹp các mạch máu cung cấp máu cho não.

Ngoài đau đầu, RCVS cũng có thể là trường hợp cấp cứu y tế với đột quỵ (đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc chảy máu), co giật hoặc phù não (sưng não). Thông thường, sự thu hẹp tự giải quyết trong vòng ba tháng do đó nó được gọi là sự co mạch có thể đảo ngược.

Cả PRES và RCVS trước đây đã được xác định là tác dụng phụ tiềm ẩn rất hiếm gặp, liên quan đến các sản phẩm có chứa pseudoephedrine. Cả hai tình trạng này có thể đảo ngược và hầu hết bệnh nhân đều hồi phục hoàn toàn với phương pháp điều trị thích hợp.

Liên quan tới loại thuốc trên, các y sĩ tại Bệnh viện Vinmec cũng lưu ý, bệnh nhân tăng năng tuyến giáp, đái tháo đường, tăng huyết áp, thiếu máu cơ tim, phì đại tuyến tiền liệt gây đái khó cần thận trọng khi dùng thuốc chứa pseudoephedrin. Cần thận trọng khi dùng viên pseudoephedrin dạng giải phóng kéo dài đối với người bệnh có hẹp/tắc nghẽn dạ dày - ruột. 

Nên ngưng dùng pseudoephedrine và tìm lời khuyên y tế nếu đột ngột đau bụng, chảy máu trực tràng hoặc các triệu chứng khác của viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ.

Ngừng thuốc nếu thấy xuất hiện triệu chứng như dễ cáu gắt, căng thẳng, chóng mặt, mất ngủ, khi triệu chứng sung huyết mũi vẫn tồn tại quá 7 ngày hoặc kèm theo sốt. Những bệnh nhân dùng viên giải phóng kéo dài cần ngừng thuốc và tham vấn ý kiến bác sĩ nếu thấy đau bụng hoặc nôn kéo dài.

Thận trọng khi dùng thuốc cho trẻ em dưới 2 tuổi và người già trên 60 tuổi vì nguy cơ độc tính cao. Thận trọng khi dùng thuốc cho người bệnh suy thận vừa hoặc nặng.

Thận trọng khi dùng pseudoephedrin vì có khả năng sử dụng sai mục đích (làm thuốc kích thích thần kinh và có khả năng lạm dụng thuốc).

Các phản ứng da nghiêm trọng như mụn mủ ngoại ban tổng quát cấp tính (AGEP) có thể xảy ra với sản phẩm có chứa pseudoephedrine. Nếu quan sát thấy các dấu hiệu và triệu chứng như nhiệt miệng, ban đỏ hoặc nhiều mụn mủ nhỏ, nên ngừng sử dụng. Nên ngưng dùng Pseudoephedrin nếu xảy ra mất thị lực đột ngột hoặc giảm thị lực như u xơ cứng.

Đã có một số trường hợp hiếm gặp về hội chứng bệnh não có hồi phục sau (PRES)/hội chứng co mạch não có hồi phục (RCVS) được báo cáo với các thuốc cường giao cảm, bao gồm pseudoephedrine. Pseudoephedrine nên được ngừng sử dụng và tìm lời khuyên y tế ngay lập tức nếu các dấu hiệu hoặc triệu chứng của PRES/RCVS phát triển.

Các amin giống thần kinh giao cảm là những chất có thể gây quái thai ở một số loài động vật, tuy nhiên chưa tìm thấy mối quan hệ rõ ràng giữa khả năng gây dị tật thai với pseudoephedrin cho người. Có thể thấy tật nứt thành bụng bẩm sinh xảy ra ở trẻ sơ sinh khi mẹ dùng thuốc trong 3 tháng đầu nhưng rất hiếm. Tuy vậy, vẫn cần thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai.

Pseudoephedrin qua được sữa mẹ, khoảng 0,5% liều uống qua được sữa mẹ trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng nồng độ thực tế của pseudoephedrin không đủ cao để có thể gây những cảnh báo đặc biệt cho trẻ bú mẹ, không có những thay đổi đáng kể cho trẻ khi mẹ dùng thuốc. Nhìn chung, pseudoephedrin vẫn dùng được cho phụ nữ cho con bú.

An Dương (T/h)