Ba nhà khoa học nữ Việt Nam nhận học bổng L'Oréal - UNESCO 2025

Chiều 1/12, tại Hà Nội diễn ra Lễ trao học bổng quốc gia L'Oréal – UNESCO 'Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học 2025', tôn vinh ba nhà khoa học nữ xuất sắc của Việt Nam.

Ba công trình nghiên cứu của ba nữ tiến sĩ được trao học bổng quốc gia L'Oréal – UNESCO "Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học 2025" năm nay đều là những lĩnh vực có tính ứng dụng cao, trực tiếp góp phần giải quyết các thách thức toàn cầu về biến đổi khí hậu, trí tuệ nhân tạo và an ninh năng lượng.

Ba nhà khoa học nhận học bổng gồm PGS. TS Tô Thị Mai Hương từ trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH), PGS. TS Phạm Kim Ngọc từ trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP HCM (VNU-HCM) và TS Lê Linh, hiện là nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại Đại học Stanford (Mỹ).

Ban tổ chức trao học bổng cho ba nhà khoa học nữ xuất sắc 

PGS-TS Tô Thị Mai Hương (Trường ĐH Khoa học và công nghệ Hà Nội) với công trình tập trung vào sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác để tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa, giảm dịch tiết rễ và từ đó cắt giảm phát thải mê tan - loại khí nhà kính mạnh hình thành trong ruộng lúa.

Cụ thể ,TS Hương dùng công nghệ chỉnh sửa gene chính xác (prime-editing) nhằm tăng biểu hiện một số mã gene đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs) để tạo ra các giống lúa phát thải thấp. Công trình được đánh giá mang lại tiềm năng lớn trong việc đảm bảo an ninh lương thực và chống biến đổi khí hậu thông qua việc tạo ra các giống lúa thân thiện với môi trường.

Trước đó, TS Hương cũng là người có nhiều thành tựu trong giới nghiên cứu tại Việt Nam, đứng sau các dự án có tầm ảnh hưởng cả trong nước và quốc tế. Bà được đánh giá cao về chuyên môn trong hợp tác quốc tế và hướng đi tiên phong trong việc áp dụng chỉnh sửa gen cho nông nghiệp bền vững.

PGS-TS Phạm Kim Ngọc (Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP.HCM) được nhận học bổng bởi các công trình xuất sắc trong lĩnh vực linh kiện bán dẫn và vật liệu cấu trúc nano. Với trọng tâm phát triển vật liệu mới cho các thiết bị bộ nhớ tiên tiến, bà đã có những đóng góp quan trọng trong việc nâng cao kiến thức về điện toán mô phỏng não (neuromorphic computing) và khớp thần kinh nhân tạo.

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ nhưng gặp rào cản lớn về tiêu thụ năng lượng, nghiên cứu của PGS-TS Phạm Kim Ngọc về kiến trúc tính toán trong bộ nhớ (In-Memory Computing) và linh kiện trở nhớ (memristor) mang ý nghĩa thực tiễn to lớn. Nó góp phần kiến tạo các hệ thống phần cứng mô phỏng não bộ, xử lý song song hiệu quả và mở ra hướng đi mới cho công nghệ bán dẫn Việt Nam.

Người chiến thắng thứ ba của năm 2025 là: Tiến sĩ Linh Lê- Nhà nghiên cứu sau Tiến sĩ tại Đại học Stanford (Hoa Kỳ). Tiến sĩ Lê Linh đã gây ấn tượng mạnh mẽ với nghiên cứu về phát triển vật liệu tiên tiến cho Pin Lithium–Lưu huỳnh (Li-S) mật độ năng lượng cao. 

Với cách tiếp cận sáng tạo trong việc thiết kế chất điện giải lỏng đa chức năng để ổn định cực Anode Lithium, Tiến sĩ Linh Lê đã chứng minh được tiềm năng to lớn của dòng pin thế hệ mới này với vòng đời dài và khả năng sạc nhanh. Đây là chìa khóa quan trọng để thương mại hóa các giải pháp lưu trữ năng lượng sạch, phục vụ đắc lực cho cuộc cách mạng xe điện và các thiết bị di động trong tương lai.

Tiến sĩ Linh Lê cũng có nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật vật liệu, khi là thành viên chủ chốt trong các dự án thuộc Liên minh Battery500 của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE). Bà cũng có các công bố trên những tạp chí danh tiếng, nổi bật với phong cách và phương pháp nghiên cứu kết hợp chặt chẽ giữa thực nghiệm và mô phỏng lý thuyết để giải quyết các thách thức điện hóa phức tạp.

Theo GS. VS Châu Văn Minh- Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam kiêm Chủ tịch hội đồng giải thưởng, các tác phẩm đoạt giải khá đa dạng, mỗi đề tài đều có tính đột phá và tiềm năng ứng dụng cao. Bên cạnh đó, chúng cũng mang tính khoa học, sự đổi mới, tiềm năng tác động đến xã hội và cộng đồng.

Ông Wagih Ahmed- Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam- cho rằng, qua từng năm, giải thưởng càng chất lượng và mang tính ứng dụng cao. Điều đó cho thấy khi được trao cơ hội và sự hỗ trợ, các nữ nhà khoa học có thể đạt được những thành tựu phi thường và tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội, cũng như trở thành nguồn cảm hứng cho cộng đồng khoa học Việt Nam và thế giới.

Học bổng "Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học cấp quốc gia" (L'Oréal - UNESCO For Women in Science Việt Nam) do L'Oréal và UNESCO tổ chức. Chương trình dành cho các nhà nghiên cứu nữ trong lĩnh vực Khoa học đời sống và Khoa học vật liệu - hai lĩnh vực có khả năng ứng dụng cao, với trị giá học bổng lên đến 150 triệu đồng mỗi ứng viên. 

 Lê Kim Liên