Báo cáo chỉ số GQII 2023 - Chỉ số hạ tầng chất lượng hướng đến phát triển bền vững

Trong nền kinh tế toàn cầu có nhịp độ nhanh và kết nối ngày nay, tầm quan trọng của Cơ sở hạ tầng chất lượng (QI) là không thể phủ nhận. Khi chúng ta bước qua một kỷ nguyên được xác định bởi sự đổi mới, tính bền vững và khả năng phục hồi, vai trò của QI được nổi lên như một nền tảng cho sự phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh.

Theo các chuyên gia trong nhóm GQII, QI được triển khai dựa trên năm (5) thành tố: tiêu chuẩn hóa, đo lường, công nhận, đánh giá sự phù hợp và giám sát thị trường, các thành tố này cùng nhau tạo ra một khuôn khổ mạnh mẽ nhằm đảm bảo chất lượng, an toàn và tạo dung niềm tin cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ, thúc đẩy tính minh bạch và giảm thiểu rủi ro cũng như rào cản thương mại. Ngoài việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, QI còn góp phần phát triển bền vững và bảo vệ môi trường thông qua các phát kiến như tiêu chuẩn xanh và dán nhãn sinh thái. QI hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững hơn, giảm thiểu tác động môi trường và giải quyết các thách thức về biến đổi khí hậu.

Dữ liệu để các chuyên gia thu thập và triển khai GQII dựa trên các nguồn có sẵn và công khai minh bạch trên Internet tù các tổ chức QI, bao gồm các trang web của Văn phòng Cân đo Quốc tế (BIPM), Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) với khảo sát của ISO về quản lý tiêu chuẩn, Ủy ban Kỹ thuật Điện quốc tế (IEC), các tổ chức công nhận IAF và ILAC cũng như các Nhóm công nhận khu vực (RAC) và trang web của 166 các cơ quan công nhận quốc gia (NAB).

Hình 1: Bảng thu thập dữ liệu về công nhận để triển khai công thức xếp hạng GQII 2023 – Nguồn: Báo cáo GQII 2023

Theo báo cáo GQII 2023, về cấu phần đo lường, số lượng phòng thí nghiệm hiệu chuẩn được công nhận đã tăng từ 12.381 lên 13.957, tức là tăng 12,7% từ năm 2021 đến năm 2023. Ngược lại, số lượng Khả năng đo hiệu chuẩn (CMC) gần như không đổi.

Về khía cạnh tiêu chuẩn hóa, có sự giảm nhẹ (0.4%) số lượng chuyên gia tham gia vào Ủy ban Kỹ thuật ISO từ 21.960 xuống 21.872. Ngược lại, số lượng công ty được chứng nhận hệ thống quản lý ISO tăng mạnh, từ 1.578.961 lên 2.366.186 (tăng gần 50%).

Dữ liệu về công nhận xác nhận sự gia tăng chứng nhận hệ thống quản lý. Từ năm 2021 đến năm 2023, số lượng tổ chức chứng nhận hệ thống quản lý được công nhận đã tăng 11,3% từ 3.061 lên 3.407. Số lượng phòng thử nghiệm được công nhận cũng tăng 7% từ 57.652 lên 61.696. Ngược lại, các tổ chức chứng nhận sản phẩm được chứng nhận đã giảm 5,0% từ 3.987 xuống 3.786.

Báo cáo GQII 2023 xếp loại QI của 185 nền kinh tế thế giới, trong đó Việt Nam xếp hạng thứ 52/185 các nền kinh tế (các nước). 

Hình 2: Việt Nam xếp thứ hạng 52/185 các nền kinh tế thế giới về chỉ số QI năm 2023

Hình 3: Bản đồ phát triển QI toàn cầu: Nguồn: Báo cáo GQII 2023

Hình 3 là Bản đồ thế giới về phát triển QI toàn cầu, cung cấp cái nhìn tổng quan về mức độ phát triển QI ở 185 quốc gia và nền kinh tế. Các nền kinh tế có màu xanh đậm chủ yếu là phát triển tốt, tiếp theo là các khu vực có màu xanh nhạt và xám. Ngược lại, QI kém phát triển nhất ở vùng sâu và kém phát triển ở vùng có ánh sáng màu cam.

Các vùng phát triển tốt, thuộc nhóm dẫn đầu QI của bảng xếp hạng là các khu vực Châu Âu (ví dụ: Đức – số 1, Ý – số 6, Tây Ban Nha – số 7,  v..v), Trung Quốc (Số 2), Bắc Mỹ. Tiếp theo là các quốc gia BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Nam Phi), Nhật Bản, Úc và New Zealand, cũng như một số khu vực ở Nam Mỹ, Trung Á và một số nước Ả Rập. Các khu vực còn lại vẫn còn có tiềm năng phát triển đáng kể (Châu Phi, Trung Mỹ, một số vùng Châu Á).

Hình 4: Các nước đứng đầu bảng xếp hạng QI năm 2023

Đức, Trung Quốc và Mỹ đứng đầu bảng xếp hạng năm 2023, mặc dù Đức vẫn giữ vững vị trí dẫn đầu, tuy nhiên Mỹ dẫn đầu bảng xếp hạng về đo lường và công nhận, trong khi Trung Quốc dẫn đầu 185 nền kinh tế về mặt tiêu chuẩn/tiêu chuẩn hóa. Như vậy, có thể nhận định rằng các nước có nền kinh tế mạnh và lớn hơn có thứ tự xếp hạng cao hơn, trong khi các nước nhỏ và kém phát triển (LDC) có xu hướng xếp hạng thấp hơn. Hơn nữa, báo cáo GQII 2023 còn cung cấp các dữ liệu tương quan để các quốc gia có thể dùng chỉ số QI để tìm cách xây dựng mối quan hệ hoặc thiết lập hợp tác với các khu vực quốc gia khác nhằm dùng vai trò của QI trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế.

Kết quả của GQII cũng tương tự với kết quả của Chỉ số QI4SD (được phát triển bởi UNIDO) – chỉ số đánh giá mức độ sẵn sàng của QI trong việc đóng góp vào thành tựu hướng đến 17 SDGs của Liên Hợp quốc (UN), trong đó QI4SD chia 17 SDG của UN thành 3 trụ cột chính (3P): Con người (People), Hành tinh (Planet), Thịnh vượng (Prosperity).

Để tìm hiểu và biết thêm chi tiết về Báo cáo GQII 2023, vui lòng truy cập đường dẫn: https://gqii.org/gqii-2023/

Ngọc Minh