Báo động vi nhựa xâm nhập vào não người, tồn tại trong mây tác động tiêu cực tới thời tiết

Tạp chí Nature Medicine vừa công bố kết quả nghiên cứu phát hiện những mảnh vi nhựa cực nhỏ đang hiện diện với số lượng đáng báo động trong mô não người.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để đo lường vi nhựa trong 91 mẫu não được thu thập từ những người đã mất từ năm 1997. Tất cả các phép đo đều cho thấy sự gia tăng đáng kể qua các năm.

Theo nhà nghiên cứu Matthew Campen, giáo sư Regents và các giáo sư khoa học dược phẩm tại Đại học New Mexico ở Albuquerque, Mỹ, từ năm 2016 - 2024, nồng độ vi nhựa trung bình tăng khoảng 50%, từ 3.345 microgam/gram lên 4.917 microgam/gram. Không chỉ trong mô não, nghiên cứu phát hiện các hạt vi nhựa và nano nhựa cũng gia tăng trong các mẫu gan và thận. Vi nhựa còn được tìm thấy trong máu, tinh dịch, sữa mẹ, nhau thai và tủy xương, 

Nhà nghiên cứu Campen lưu ý, vi nhựa là loại nhựa đáng lo ngại nhất đối với sức khỏe con người vì những mảnh nhỏ này có thể cư trú bên trong từng tế bào. Lượng vi nhựa trong cơ thể người tương đương với một chiếc thìa nhựa thông thường. Điều đó có nghĩa là não của chúng ta ngày nay là 99,5% não và phần còn lại là nhựa.

Dù nghiên cứu không thiết lập quan hệ nguyên nhân - hệ quả giữa hạt nhựa và bệnh suy giảm trí nhớ, phát hiện dấy lên nhiều câu hỏi về tác động tiềm ẩn tới sức khỏe của việc tiếp xúc với vi nhựa. Dù các nhà khoa học biết vi nhựa tồn tại trong cơ thể người, cách chúng ảnh hưởng tới sức khỏe vẫn chưa được làm rõ. "Mọi người đang tiếp xúc với lượng vi nhựa và nhựa nano ngày càng tăng", tác giả nghiên cứu Matthew Campen, giáo sư khoa học dược phẩm ở Đại học New Mexico, cho biết.

Báo động vi nhựa ngày càng gia tăng trong não, thận con người. Ảnh minh họa

Theo đó hạt nhựa trong não chủ yếu là những mẩu polyethylene nhỏ li ti, một trong những loại nhựa phổ biến nhất thế giới thường dùng trong đóng gói. Điều đó chứng tỏ vi nhựa tích tụ trong não nhiều hơn các cơ quan nội tạng khác. Việc hít vào qua mũi tới hành khứu giác, bộ phận não xử lý mùi, cung cấp cho vi nhựa trong không khí con đường trực tiếp tới não so với cơ quan khác.

Campen chỉ ra độ tuổi của con người không gắn liền với lượng nhựa trong nội tạng. Một phát hiện đáng chú ý khác là lượng vi nhựa nano trong não người mắc bệnh suy giảm trí nhớ cao gấp 3 - 5 lần. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh điều này không có nghĩa vi nhựa gây ra suy giảm trí nhớ, nhưng mối liên hệ này cần được nghiên cứu sâu hơn. Nhiều khả năng người bị suy giảm trí nhớ có rào cản máu - não không hoạt động tốt như người khỏe mạnh.

Dù các nhà khoa học chưa hiểu đầy đủ tác động sức khỏe của vi nhựa trong não, họ kêu gọi nghiên cứu nhiều hơn để tìm hiểu rõ liệu chúng có gây hại hay không. Kết quả nghiên cứu chỉ ra vi nhựa trong động mạch có thể là yếu tố rủi ro đối với bệnh tim mạch và tế bào ung thư trong dạ dày có thể lan truyền nhanh hơn sau khi tiếp xúc với vi nhựa. Tiếp theo, nhóm nghiên cứu của Campen muốn xem xét toàn bộ não để tìm hiểu liệu nhựa có tích tụ nhiều hơn ở một khu vực cụ thể hay không và tác động sức khỏe đi kèm.

Vẫn chưa rõ liệu những hạt này có phải là chất lỏng, đi vào và ra khỏi não người hay chúng tích tụ trong các mô thần kinh. Cần có các nghiên cứu thêm để hiểu cách các hạt nhựa có thể tương tác với tế bào và liệu điều này có gây ra hậu quả độc hại cho cơ thể người hay không.

Tuy nhiên các chuyên gia cho biết mỗi người có thể thực hiện nhiều biện pháp để giảm thiểu việc tiếp xúc với nhựa, chẳng hạn lấy thực phẩm ra khỏi màng bọc nhựa trước khi nấu hoặc cho vào lò vi sóng; dùng túi vải thay túi ny lông; giảm sử dụng ly nhựa và đồ dùng bằng nhựa...

Trong diễn biến liên quan tới hạt vi nhựa, mới đây các nhà khoa học Mỹ cũng đã nghiên cứu và phát hiện sự hiện diện của các hạt vi nhựa đang ảnh hưởng đến sự hình thành mây, tác động đến thời tiết và khí hậu Trái Đất.

Mây hình thành khi hơi nước, một chất khí vô hình trong khí quyển, bám vào các hạt trôi nổi nhỏ như bụi và biến thành các giọt nước lỏng hoặc tinh thể băng. Trong một nghiên cứu mới của nhóm nhà khoa học đến từ Đại học Chicago vừa công bố đã chỉ ra các hạt vi nhựa có thể tạo ra tinh thể băng ở nhiệt độ cao hơn 5 đến 10 độ C so với các giọt nước không có hạt vi nhựa.

Điều này cho thấy vi nhựa trong không khí có thể ảnh hưởng đến thời tiết và khí hậu bằng cách tạo ra mây trong điều kiện mà thông thường chúng không hình thành. Theo nhóm nghiên cứu, để hiểu rõ hơn hạt vi nhựa ảnh hưởng đến thời tiết và khí hậu như thế nào, cần biết nồng độ của chúng ở độ cao mà mây hình thành. Ngoài ra cần hiểu nồng độ của hạt vi nhựa so với các hạt khác có thể tạo mầm băng, chẳng hạn như bụi khoáng và các hạt sinh học, để xem liệu hạt vi nhựa có hiện diện ở mức độ tương đương hay không. Những phép đo này sẽ cho phép chúng ta lập mô hình tác động của hạt vi nhựa lên sự hình thành mây.

An Dương (T/h)