Nguy kịch vì dùng thuốc điều trị tiểu đường không nhãn mác chứa chất cấm phenformin

Bác sĩ Trần Huy Nhật - Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Nhân dân 115 cho hay, trong dịp tết Ất Tỵ, đơn vị này tiếp nhận và điều trị cho một nam bệnh nhân bị ngộ độc do sử dụng thuốc tễ chứa chất cấm điều trị đái tháo đường.

Cụ thể, người đàn ông 59 tuổi (ngụ ở quận 11, thành phố Hồ Chí Minh) có tiền căn đái tháo đường và tăng huyết áp khoảng 10 năm. Ông thường tự mua thuốc tân dược và thuốc tễ không rõ nhãn mác, thành phần, hàm lượng để điều trị nhưng cũng tuân thủ không tốt, không uống thuốc đều đặn.

Trước khi được đưa vào Bệnh viện Nhân dân 115, người bệnh nôn ói nhiều, tiêu lỏng 2 ngày, sau đó lơ mơ. Tại Khoa Cấp cứu, các bác sĩ phát hiện người bệnh lay gọi không tỉnh, vật vã, suy hô hấp, tụt huyết áp. Các xét nghiệm cho thấy ông có tình trạng nhiễm axit máu rất nặng, tổn thương thận nặng. Người bệnh nhanh chóng được đưa vào buồng chăm sóc đặc biệt của Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, đặt ống nội khí quản thở máy và lọc máu liên tục.

Thuốc điều trị tiểu đường không nhãn mác do bệnh nhân sử dụng. Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

Khai thác bệnh sử, người nhà cho hay bệnh nhân tự ý mua và dùng thuốc, trong đó có 1 túi thuốc tễ không nhãn mác. Gói thuốc được người quen mua giúp tại một nhà thuốc gia truyền chuyên chữa đái tháo đường “dứt điểm” ở tỉnh Bến Tre.

Bệnh viện gửi gói thuốc đến Trung tâm Pháp y kiểm định và nhận được kết quả hoạt chất trong thuốc là phenformin. Đây là hoạt chất điều trị đái tháo đường đã bị cấm ở Việt Nam và toàn thế giới từ những năm 1970 do nguy cơ nhiễm toan chuyển hóa, thậm chí gây tử vong. Tuy nhiên, hiện nay phenformin vẫn bị sử dụng để trộn vào các chế phẩm y học cổ truyền lưu hành bất hợp pháp ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Thực tế ở Việt Nam những năm gần đây đã gặp nhiều trường hợp ngộ độc nặng và tử vong do phenformin. Các trường hợp ngộ độc thuốc chữa đái tháo đường Phenformin thường xảy ra ở người sử dụng thuốc y học cổ truyền, các thực phẩm chức năng hoặc các sản phẩm khác quảng cáo chữa đái tháo đường.

Theo các bác sĩ Khoa Nội tiết, sau khi được điều trị tích cực, người bệnh dần tỉnh táo. Tình trạng nhiễm axit máu về mức bình thường, chức năng thận cải thiện. Hai ngày sau nhập viện, ông được rút ống nội khí quản và chuyển sang Khoa Nội tiết để điều trị đái tháo đường. Đây là bệnh chỉ có thể điều trị bằng thuốc tân dược và/hoặc tiêm insulin theo chỉ định chặt chẽ của bác sĩ. Người bệnh cần được tái khám định kỳ để điều chỉnh thuốc phù hợp, hoàn toàn không thể dùng 1 toa thuốc áp dụng cho tất cả các trường hợp bệnh.

Hiện nay, nhiều đối tượng tự xưng là danh y, bác sĩ… trộn thuốc điều trị đái tháo đường vào thuốc tễ bán cho người dùng với quảng cáo có thể trị dứt điểm bệnh. Điều nguy hiểm hơn, một số nơi còn trộn cả chất cấm là phenformin vào thuốc, có thể gây ngộ độc. Ngộ độc phenformin gây nhiễm axit máu nặng, suy thận nặng và tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện kịp thời.

Sau trường hợp của nam bệnh nhân nói trên, Bệnh viện Nhân dân 115 nhanh chóng báo cáo với Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh để các cơ quan điều tra vào cuộc, truy nguồn và triệt phá những đường dây thuốc tễ trộn chất cấm, tránh để lưu hành trong cộng đồng dẫn đến những tình huống tử vong đáng tiếc.

An Dương