Bộ trưởng Nguyễn Quân: Nhà sáng chế không chuyên sẽ được hỗ trợ tiền

Năm 2015 này, lần đầu tiên Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức gặp mặt các Nhà sáng chế không chuyên với mục đích khẳng định và đề cao vai trò, vị thế của họ trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Đây là hoạt động ý nghĩa, hướng tới kỉ niệm lần thứ 2 Ngày KH&CN Việt Nam 18/5. Đồng thời, phát hiện và tôn vinh những Nhà sáng chế không chuyên và sản phẩm độc đáo, hiện thực hóa và kết nối các phát minh trong cuộc sống nhằm khuyến khích sự sáng tạo, những phát kiến xuất sắc của người Việt Nam, đóng góp tích cực cho đời sống xã hội và sự phát triển kinh tế.

Trước thềm sự kiện này diễn ra, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân đã dành cho PV Chất lượng Việt Nam cuộc trao đổi về các cơ chế, chính sách hỗ trợ cho Nhà sáng chế không chuyên ở nước ta.

Bộ trưởng Nguyễn Quân khẳng định, sắp tới sẽ có các hỗ trợ về tài chính cho các nhà sáng chế không chuyên. Ảnh: N. N

Ông đánh giá như thế nào về những kết quả sáng kiến, cải tiến kĩ thuật của các nhà khoa học, nhà sáng chế không chuyên ở Việt Nam? 

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Có thể nói trong 1 nền kinh tế, bất kì hoạt động nào thì cũng phải mang tính chất xã hội, hay nói khác đi là phải huy động mọi thành phần kinh tế tham gia vào những hoạt động đó thì mới có thể đem lại thành công cao.

KH&CN cũng không nằm ngoại lệ, hiện nay, chúng ta đã có đội ngũ các nhà khoa học được đào tạo rất bài bản, chuyên nghiệp, tâm huyết ở các viện nghiên cứu, các trường đại học. Họ thực sự là đội quân chủ lực và dẫn dắt hoạt động KH&CN.

Tuy nhiên, đối với 1 nền kinh tế thì điều đó cũng chưa phải là đủ. Chúng ta cần phải huy động các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân trong xã hội quan tâm, đầu tư hơn nữa và đặc biệt là khuyến khích họ phát huy trí tuệ cho phát triển KH&CN của đất nước. Những người dân mặc dù không được đào tạo cơ bản, cũng không được giao làm nhiệm vụ nghiên cứu nhưng có những đam mê, có quyết tâm và họ thấy rằng cần phải nghiên cứu, ứng dụng để phát triển sản xuất để phục vụ lợi ích cho chính họ, gia đình và cộng đồng. Đây cũng là lực lượng lao động KH&CN mà chúng ta cần phải quan tâm.

Bộ KH&CN đã có những hoạt động gì để hỗ trợ cho các sáng kiến, cải tiễn kĩ thuật của các nhà khoa học, nhà sáng chế không chuyên?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Trong nhiều năm qua, Bộ KH&CN cũng đã có nhiều hoạt động để hỗ trợ cho người dân có sáng kiến cải tiến kĩ thuật, và thông qua đó cũng giúp cho họ hoàn thiện các sáng kiến của mình phục vụ cho sản xuất góp phần tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả công việc.

Ví dụ chúng ta đã mời những người dân có sáng kiến, sáng chế tham gia các chợ thiết bị Techmart toàn quốc, thậm chí cả các chợ công nghệ quốc tế để người dân giới thiệu các sản phẩm của họ tới cộng đồng. Từ đó, góp phần thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Từ các chợ công nghệ này, có 1 số người đã trở thành chủ doanh nghiệp, kinh doanh rất thành công.

Nhiều nhà sáng chế không chuyên đã được tôn vinh và sẽ tiếp tục được tôn vinh. Ảnh: N. N

Trong Luật KH&CN năm 2013 cũng xây dựng một số điều khoản liên quan đến hoạt động này. Trong thời gian tới, chúng ta phải hết sức nỗ lực, để huy động sức sáng tạo của toàn dân không chỉ là những nhà khoa học ở tất cả các viện trường mà cả những người dân có đam mê, có hoài bão, có quyết tâm, và thực sự dành tất cả những gì mình có đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm trên chính mảnh đất của mình và trên chính công việc của mình góp phần đóng góp chung cho sự phát triển của xã hội. 

Chính phủ đã ban hành Nghị định 13/2012-NĐ “ban hành điều lệ về sáng chế” trong đó có những điều khoản quy định trách nhiệm của Chính phủ, của các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức KH&CN và các doanh nghiệp đối với sáng kiến của người dân. Tuy nhiên, điều lệ sáng kiến chưa phát huy được tác dụng một cách đầy đủ do các văn bản hướng dẫn trong Nghị định của chúng ta còn chưa đầy đủ.

Trong thời gian tới, chúng tôi cũng yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) chủ trì xây dựng Thông tư và phối hợp với Bộ tài chính để ban hành cơ chế chính sách đặc biệt là về tài chính để hỗ trợ cho những người dân có sáng kiến.

Hiện nay, những người dân có sáng kiến làm một cách tự phát, nhà nước cho dù cố gắng hỗ trợ thì cũng chỉ hỗ trợ về mặt tinh thần, tư vấn, cơ chế nhưng còn hỗ trợ trực tiếp về tài chính thì chúng ta vẫn chưa làm được. Với Thông tư này được ban hành thì chúng ta có thể sử dụng một phần kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ cho người dân nghiên cứu, thương mại hóa, ứng dụng kết quả sáng kiến, sáng chế của họ vào sản xuất kinh doanh. 

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng giao cho các Sở KH&CN của các địa phương có trách nhiệm chăm lo cho những người dân có sáng kiến trên địa bàn của họ. Khi phát hiện ra những sáng kiến thực sự có ý nghĩa khoa học, có tính khả thi có thể áp dụng được thì các sở KH&CN phải cùng với những người dân ấy có sự phối hợp, đồng thời sẽ là đầu mối để mời các nhà khoa học thuộc lĩnh vực của người dân có sáng kiến từ các viện, trường ở Trung ương có thể tham gia vào quá trình giúp cho người dân có thể hoàn thiện sáng kiến, sáng chế của mình. Ngoài ra, huy động các doanh nghiệp đỡ đầu cho họ để cùng đầu tư, có thể sản xuất ra những sản phẩm từ những sáng kiến, sáng chế của họ phục vụ cho lợi ích của cộng đồng.

Theo Bộ trưởng, để đưa sáng kiến, cải tiến kĩ thuật đến với xã hội, truyền thông có vai trò như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Bộ KH&CN cũng sẽ đứng với vai trò là đầu mối hằng năm có những hoạt động về truyền thông để biểu dương những người dân có sáng kiến, cải tiễn kĩ thuật, đề xuất khen thưởng ở cấp Bộ, cấp Nhà nước, những người dân có sáng kiến được áp dụng trong thực tiễn đời sống đem lại hiệu quả kinh tế, được cộng đồng chấp nhận và được xã hội coi như 1 sản phẩm hàng hóa. 

Cuối cùng công tác truyền thông phải làm sao để mọi tổ chức cá nhân trong xã hội nhận thức đầy đủ và có sự hỗ trợ kịp thời đối với tất cả những người có ý tưởng khoa học, có sáng kiến cải tiến kĩ thuật, có sáng chế phát minh để họ có được những điều kiện thuận lợi nhất trong việc đưa ra những sáng kiến, sáng chế hoàn thiện để trở thành những sản phẩm phục vụ cho xã hội.