Châu âu tiếp tục hoãn áp dụng luật chống phá rừng EUDR vì lo ngại hệ thống công nghệ quá tải

Ngày 23/9/2025, EC thông báo đề xuất hoãn áp dụng EUDR – vốn dự kiến bắt buộc với doanh nghiệp lớn từ 30/12/2025 và doanh nghiệp vừa, nhỏ từ 30/6/2026. Đây là lần trì hoãn thứ hai, sau khi quy định từng được lùi từ cuối năm 2024 sang 2025.

Ủy viên môi trường Liên minh Châu âu (EU) Jessica Roswall cảnh báo nếu triển khai đúng hạn, hệ thống công nghệ có thể bị quá tải, gây gián đoạn chuỗi cung ứng.

Quy định chống phá rừng EUDR của EU thay thế quy định về gỗ EUTR, mở rộng phạm vi sang nhiều mặt hàng nông sản và nguyên liệu có nguy cơ liên quan đến phá rừng.

Theo đó, EU tính toán và dự báo hàng năm sẽ có khoảng 100 triệu doanh nghiệp sẽ đăng ký dữ liệu thông tin theo các tiêu chí và quy định về EUDR lên hệ thống thông tin EU. Tuy nhiên, thực tế số lượng  doanh nghiệp đăng ký lê hệ thống có thể gấp 10 lần so với tính toán ban đầu của EU. Từ đó dẫn đến hệ thống công nghệ thông tin của EU bị quá tải.

Luật EUDR, thông qua từ tháng 6/2023, cấm đưa vào thị trường EU các sản phẩm như cà phê, ca cao, dầu cọ, gỗ, thịt bò, đậu nành, cao su nếu liên quan đến phá rừng sau 31/12/2020. Doanh nghiệp nhập khẩu buộc phải cung cấp dữ liệu địa lý và thông tin chuỗi cung ứng để chứng minh sản phẩm “không phá rừng”.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp và quốc gia xuất khẩu cho rằng quy định này quá gấp gáp. Tập đoàn Mondelez – chủ sở hữu thương hiệu Cadbury đề nghị lùi thêm 12 tháng, với lý do hạ tầng số chưa sẵn sàng. Indonesia kêu gọi hoãn tới năm 2028 để nông dân có thời gian thích ứng, trong khi một số nước EU cũng lo ngại gánh nặng chi phí với nông trại nhỏ.

Ở chiều ngược lại, các tổ chức môi trường phản đối gay gắt. Tổ chức ClientEarth cho rằng lấy lý do kỹ thuật là “khó chấp nhận”, bởi doanh nghiệp đã có thời gian chuẩn bị. Chuyên gia Nicole Polsterer (Fern) cảnh báo: “Mỗi ngày luật bị trì hoãn là thêm rừng bị tàn phá, thêm cháy rừng và thời tiết cực đoan”. WWF cũng lo ngại sự chậm trễ làm suy yếu niềm tin vào cam kết khí hậu của EU và tạo rủi ro “chi phí mắc kẹt” cho doanh nghiệp đã đầu tư chuẩn bị.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, EU còn chịu sức ép từ nhiều đối tác thương mại lớn như Mỹ, Brazil, Indonesia. Nội bộ EU cũng chia rẽ, một số thành viên ủng hộ hoãn để tránh cú sốc cho kinh tế, trong khi các nghị sĩ môi trường cảnh báo động thái này làm giảm uy tín cam kết xanh của khối.

Ngày 22/5/2025, EC đã công bố danh sách phân loại rủi ro quốc gia theo ba cấp: cao, tiêu chuẩn và thấp. Tuy nhiên, trong Nghị viện EU vẫn có nhiều nhóm nghị sĩ tiếp tục vận động bổ sung hạng mục “không rủi ro”, song chưa thành công.

Quyết định đề xuất lùi thời hạn áp dụng EUDR của Ủy ban Châu Âu lần thứ 2 này vẫn phải Hội đồng và Nghị viện châu Âu phê duyệt. Trong thời gian tới, việc hoãn áp dụng quy định EUDR được kỳ vọng sẽ giúp EU và các bên liên quan có thêm thời gian để điều chỉnh hệ thống, làm rõ các yêu cầu kỹ thuật và giảm rủi ro đối với doanh nghiệp.

 Duy Trinh