Chuẩn hóa nghiệp vụ đo lường, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước thúc đẩy hội nhập quốc tế

Trong những năm qua, Việt Nam đã chuyển từ cách xây dựng kế hoạch tiêu chuẩn ngắn hạn theo từng năm hoặc giai đoạn 5 năm sang tiếp cận chiến lược dài hạn, gắn chặt với định hướng phát triển ngành, lĩnh vực, cam kết hội nhập và quy hoạch khoa học - công nghệ, hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), chính sách đổi mới sáng tạo.

Tiêu chuẩn đóng vai trò nền tảng trong hoạch định chính sách phát triển của các quốc gia. Ảnh minh họa

Theo Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, đến nay, hơn 13.000 tiêu chuẩn quốc gia đã được ban hành, đứng đầu ASEAN, với khoảng 60% hài hòa cùng tiêu chuẩn quốc tế và khu vực. Đây là bước tiến quan trọng giúp thu hẹp khoảng cách quản lý và chất lượng với các nền kinh tế phát triển.

Về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, hơn 800 quy chuẩn đã được ban hành, đóng vai trò là công cụ quản lý cốt lõi nhằm bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng và kiểm soát rủi ro từ hàng hóa, dịch vụ. Các chuyên gia nhận định, tiêu chuẩn quốc tế ngày càng trở thành nền tảng trong hoạch định chính sách phát triển, thúc đẩy cạnh tranh, đổi mới sáng tạo và tạo thuận lợi cho thương mại toàn cầu. Việc chủ động tham gia xây dựng tiêu chuẩn quốc tế cũng là cách để Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tại Hà Nội, UBND thành phố vừa ban hành Kế hoạch số 225/KH-UBND về bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp xã thực hiện nhiệm vụ mới được phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng năm 2025. Mục tiêu là nâng cao năng lực, bảo đảm việc thực thi các quy định của Chính phủ và Bộ Khoa học và Công nghệ.

Nội dung tập huấn cấp tỉnh gồm các khóa đào tạo nghiệp vụ tiêu chuẩn, đo lường, thử nghiệm, kiểm định; tiêu chuẩn cho tổ chức cung cấp dịch vụ đánh giá sự phù hợp (ISO/IEC); nhận thức về hệ thống quản lý ISO, VietGAP, HACCP… Ở cấp xã, trọng tâm là nghiệp vụ kiểm tra đo lường; kiểm tra chất lượng hàng hóa; đánh giá đo lường hàng đóng gói sẵn. Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội được giao chủ trì, phối hợp với Trung tâm Đào tạo nghiệp vụ tiêu chuẩn đo lường chất lượng tổ chức khóa học, đảm bảo yêu cầu chất lượng.

Tại Nghệ An, UBND tỉnh xác định lộ trình thực hiện đồng bộ các kế hoạch nâng cao năng suất, chất lượng, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa đến năm 2030. Mục tiêu là 100% cán bộ thực hiện công vụ về tiêu chuẩn đo lường chất lượng ở các sở, ngành và cấp xã được tập huấn, đào tạo chuyên sâu; 100% tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh sản phẩm chủ lực, đặc thù được hướng dẫn xây dựng tiêu chuẩn áp dụng, truy xuất nguồn gốc, chuyển đổi số. Ngoài ra, tỉnh sẽ tổ chức diễn đàn đối thoại hằng năm với doanh nghiệp, lồng ghép nội dung tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng vào chương trình đào tạo nghề, và xây dựng cơ sở dữ liệu tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật công khai, minh bạch.

Không chỉ dừng ở đào tạo, các địa phương đang tập trung xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát, khen thưởng và xử lý vi phạm rõ ràng, minh bạch. Nhiệm vụ trọng tâm bao gồm tuyên truyền, nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị và người dân; rà soát, bổ sung, hoàn thiện văn bản quản lý; phát triển nguồn nhân lực; tăng cường thanh tra, kiểm tra; đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

Việc chuẩn hóa nghiệp vụ đo lường và quản lý chất lượng ở cấp cơ sở giúp bảo đảm tính thống nhất từ Trung ương tới địa phương, đồng thời tăng khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế – điều kiện tiên quyết để hàng hóa Việt Nam chinh phục thị trường toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, khi đội ngũ cán bộ nắm vững nghiệp vụ, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn sẽ không chỉ tồn tại trên giấy mà thực sự đi vào đời sống sản xuất, kinh doanh, từ đó nâng cao uy tín sản phẩm Việt Nam trên trường quốc tế.

Với tầm nhìn dài hạn, Việt Nam tiếp tục đặt mục tiêu hỗ trợ đổi mới, chuyển giao và ứng dụng công nghệ; áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến; thúc đẩy sản xuất thông minh và dịch vụ thông minh; phát triển đội ngũ chuyên gia đạt chuẩn quốc tế; chuẩn hóa hoạt động của các tổ chức dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường.

Duy Trinh