Chuyên gia cảnh báo những loại rau dễ nhiễm kim loại nặng

Theo PGS. TS Cao Trường Sơn, Giảng viên Học viện Nông nghiệp Việt Nam, cho biết các loại rau có thân rỗng hoặc sống ở môi trường ẩm ướt thường có xu hướng hấp thụ kim loại nặng nhiều hơn bình thường. Cụ thể, rau muống, rau cần, rau rút (ngổ đồng), bí ngô… đều có khả năng tích lũy kim loại nặng cao. Chúng sinh trưởng nhanh, thường được trồng ở ao hồ, kênh mương – nơi dễ bị ô nhiễm từ nguồn nước thải sinh hoạt hoặc công nghiệp.

Nguyên nhân chính dẫn đến việc rau trồng dễ nhiễm kim loại nặng có thể từ nhiều nguồn khác nhau. Cụ thể, nước tưới không đảm bảo, kênh rạch, ao hồ tại các vùng ven đô hoặc khu công nghiệp thường bị ô nhiễm bởi nước thải sinh hoạt và công nghiệp chưa xử lý. Ngoài ra, nếu trồng rau ở gần các khu công nghiệp, đất trồng có khả năng bị nhiễm độc từ các khu vực từng khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng, nung vôi... thường tồn dư nhiều hợp chất kim loại. 

 Rau muống là một trong những loại rau dễ chứa nhiều kim loại nặng nhất

Một thực trạng đáng báo động khác là thói quen tưới rau bằng nước thải sinh hoạt, nước ao tù, cống rãnh hoặc phân gà, phân lợn chưa qua xử lý. Theo PGS. TS Cao Trường Sơn, trước đây phân chuồng là loại phân hữu cơ tự nhiên rất tốt, tuy nhiên hiện nay do thức ăn công nghiệp cho gia súc, gia cầm chứa nhiều vi lượng kim loại (đồng, kẽm, sắt, mangan...), nên phân động vật cũng có dư lượng kim loại nặng đáng kể. Khi được sử dụng để tưới hay bón rau, những chất này sẽ ngấm vào đất và bị cây rau hấp thụ.Việc người dân tận dụng nguồn nước đó để tưới tiêu khiến rau trồng âm thầm tích tụ các kim loại nặng dù nhìn bề ngoài tươi xanh, mơn mởn.

Theo chuyên gia, bốn kim loại nặng thường được phát hiện trong rau là chì (Pb), arsenic (As), cadmium (Cd) và thủy ngân (Hg). Những chất này chỉ cần tồn tại với hàm lượng rất nhỏ cũng có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe con người do đặc tính tích lũy sinh học.

Chì (Pb) có thể gây tổn thương não bộ, ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương, gây thiếu máu, tổn thương gan và thận; đặc biệt nguy hiểm với trẻ em vì ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ.

Thủy ngân (Hg) có thể gây rối loạn tâm lý, đau đầu, tổn thương nướu răng, hệ tiêu hóa và nghiêm trọng hơn là làm tổn thương hệ thần kinh trung ương. Triệu chứng điển hình là run tay, giảm trí nhớ, tê liệt, trầm cảm.

Cadmium (Cd) có thể làm tổn thương thận, gây loãng xương và tăng nguy cơ ung thư.

Asen (As) gây ngộ độc mãn tính, ảnh hưởng đến tim mạch, gan, thận và là một tác nhân gây ung thư đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo.

Để bảo vệ sức khỏe, chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn rau từ nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên các sản phẩm hữu cơ, có chứng nhận VietGAP hoặc GlobalGAP.

Nên hạn chế mua rau trôi nổi, giá rẻ bất thường hoặc được bày bán ở những nơi không đảm bảo vệ sinh. Ngoài ra, sau khi mua về, người tiêu dùng nên rửa rau kỹ dưới vòi nước, ngâm trong nước muối loãng hoặc nước vo gạo 15–20 phút để giảm bớt dư lượng kim loại và hóa chất. Luộc rau với nước đầu rồi đổ bỏ, đặc biệt là các loại rau thân rỗng như rau muống, rau cần để hạn chế nguy cơ tích tụ kim loại.

Bảo Linh (t/h)