Chuyên gia năng suất chất lượng - Yếu tố then chốt nâng cao sức cạnh tranh

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và ứng dụng công nghệ tiên tiến, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa trở thành điều kiện sống còn để doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững và mở rộng thị trường. Nhận thấy tầm quan trọng này, việc xây dựng đội ngũ chuyên gia năng suất – chất lượng trở thành nhiệm vụ trọng tâm, được triển khai đồng bộ thông qua Chương trình quốc gia 1322. Những chuyên gia này đóng vai trò cầu nối, hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới, cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Chuyên gia năng suất – chất lượng là lực lượng am hiểu tiêu chuẩn, hệ thống quản lý, công cụ cải tiến và công nghệ, giúp doanh nghiệp chuyển tư duy từ sản lượng sang giá trị và chất lượng. Với quyết định ban hành Chương trình 1322 giai đoạn 2021–2030, Chính phủ xác định rõ: doanh nghiệp không chỉ dựa vào lao động giá rẻ mà phải hướng đến sản phẩm chất lượng, hiệu quả sản xuất và sức cạnh tranh bền vững.

Trong những năm qua, việc phát triển đội ngũ chuyên gia đã được chú trọng với nhiều hoạt động cụ thể. Trước hết là đào tạo và chứng nhận chuyên gia, do Viện Năng suất Việt Nam, các trường đại học và viện nghiên cứu triển khai. Nội dung về năng suất và chất lượng cũng đã được đưa vào giáo trình đại học, tạo nguồn nhân lực trẻ có tư duy cải tiến, sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn và công cụ cải tiến.

Việc phát triển đội ngũ chuyên gia thúc đẩy đổi mới toàn diện. Ảnh: Quốc Dương

Các chuyên gia được huy động trực tiếp tư vấn cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, công cụ cải tiến như Lean, 5S, Kaizen, ISO, đồng thời thúc đẩy đổi mới công nghệ và cải thiện quy trình sản xuất. Các mô hình điểm và dự án thử nghiệm được triển khai để nhân rộng kinh nghiệm thành công, giúp doanh nghiệp khác học hỏi và áp dụng theo.

Trên phạm vi toàn quốc, đã có gần 300 doanh nghiệp được hỗ trợ áp dụng tiêu chuẩn, công cụ cải tiến và công nghệ hiện đại. Việc tích hợp môn học về năng suất chất lượng vào các trường đại học, cao đẳng cũng giúp tạo ra nguồn chuyên gia ngày càng đông đảo, có chuyên môn sâu. Khi được hỗ trợ bởi chuyên gia năng suất – chất lượng, doanh nghiệp dễ dàng áp dụng tiêu chuẩn, cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó tăng sức cạnh tranh và nâng tầm thương hiệu.

Các kết quả bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt. Tại Thái Nguyên, Sở Khoa học và Công nghệ hỗ trợ hàng chục doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, công cụ cải tiến và giải pháp số hóa, hình thành 8 mô hình điểm. Doanh nghiệp chế biến nông sản, cơ khí cải thiện chất lượng sản phẩm, năng suất lao động và mở rộng xuất khẩu. Tại Quảng Ngãi, Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với chuyên gia tổ chức khóa “Quản lý hiệu quả công việc theo OKR” năm 2025, dành cho lãnh đạo doanh nghiệp, quản lý chất lượng và nhân sự nhằm nâng cao khả năng lập kế hoạch, đo lường hiệu quả và điều chỉnh mục tiêu.

Tại Tây Ninh, chương trình 1322 triển khai các khóa đào tạo, hội nghị, áp dụng ISO cho doanh nghiệp. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức khóa đào tạo “Kỹ năng quản lý cho quản đốc/tổ trưởng”, hội nghị tuyên truyền về năng suất – chất lượng và tiêu chuẩn môi trường như ISO 14064‑1, đồng thời hỗ trợ áp dụng ISO 22000:2018, ISO 9001:2015. Nhờ những hoạt động này, chuyên gia năng suất – chất lượng trở thành “đầu kéo” giúp doanh nghiệp áp dụng thành công các mô hình quản lý, cải tiến liên tục và đổi mới công nghệ.

Xác định con người là yếu tố then chốt, đào tạo nguồn nhân lực cho nâng cao năng suất, chất lượng được ưu tiên trong Chương trình nâng cao năng suất chất lượng, tỉnh Sơn La đã tổ chức nhiều khóa đào tạo, bao gồm: chuyên gia năng suất chất lượng, thực hành và cải tiến 5S, 7 quality control tools, VietGAP, Kaizen, tư vấn HTQLCL theo TCVN ISO 9001:2015 và nhận thức về quản lý chất lượng, đánh giá nội bộ theo ISO 9001:2015. Đối tượng tham gia là cán bộ, công chức, viên chức các sở, ngành, đơn vị trực thuộc UBND tỉnh, nhằm nâng cao năng lực quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, quy chuẩn, thúc đẩy xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, quy chuẩn kỹ thuật, phục vụ đời sống kinh tế – xã hội và hoạt động nâng cao năng suất, chất lượng của tỉnh.

Bên cạnh kết quả đạt được, quá trình phát triển chuyên gia vẫn đối mặt với những thách thức: thiếu hụt chuyên gia tại một số địa phương, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa hạn chế nguồn lực đầu tư; nhận thức và văn hóa cải tiến chưa đồng đều; cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cần được củng cố để tối ưu hóa hiệu quả.

Để khắc phục những hạn chế này, theo các chuyên gia năng suất, giai đoạn 2026–2030, Chương trình 1322 tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là mở rộng quy mô đào tạo và chứng nhận chuyên gia trên toàn quốc, chú trọng các tỉnh, vùng miền; tăng cường hợp tác giữa cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và hiệp hội để tạo mạng lưới hỗ trợ toàn diện. Chương trình ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp trong việc áp dụng hệ thống quản lý, công cụ cải tiến và công nghệ hiện đại.

Ngoài ra, chương trình cũng nhấn mạnh truyền thông, tuyên truyền, lan tỏa mô hình tốt để thay đổi nhận thức và văn hóa chất lượng. Cuối cùng, việc xây dựng tiêu chuẩn chuyên gia năng suất – chất lượng Việt Nam theo chuẩn quốc tế sẽ giúp đảm bảo năng lực chuyên môn và chất lượng dịch vụ tư vấn.

An Dương