Có nên mua laptop không cài sẵn Windows?

Để nắm rõ hơn về loại máy tính không cài sẵn Windows, GearRice -  Trang web lưu trữ nội dung liên quan đến công nghệ và đổi mới giải thích, việc không có Windows không có nghĩa người dùng không nhận được hệ điều hành trên máy tính mà các nhà sản xuất sẽ lựa chọn cài đặt một hệ điều hành có tên FreeDOS có khởi điểm từ DOS (Disk Operation System).

FreeDOS là một phiên bản mã nguồn mở và miễn phí của Windows MS-DOS. Hệ điều hành này không có giao diện dễ sử dụng, cho phép người dùng có thể ra lệnh cho máy tính thông qua các biểu tượng, hình ảnh hoặc là văn bản giống Windows, mà FreeDOS buộc người dùng phải nhập đúng mã lệnh. Điều này có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm của người dùng, gây ra nhiều khó khăn hơn. Do đó hệ điều hành này chỉ dành cho đối tượng người dùng am hiểu về khoa học máy tính, chứ không phù hợp với đa số người dùng. 

Tất cả điều này là do các thương hiệu laptop không thể bán laptop mà không có bất kỳ hệ điều hành nào, buộc họ thêm tùy chọn này sau khi đạt được thỏa thuận với Microsoft. Việc đa số nhà sản xuất chọn sử dụng FreeDOS vì tính dễ cài đặt mà nó yêu cầu và trên hết là vì nó giống như một sản phẩm "phễu" dẫn người dùng đến quyết định xuống tiền mua Windows bản quyền.

Tuy nhiên mọi hệ điều hành đều có ưu nhược điểm, hệ điều hành FreeDOS cũng vậy? Đầu tiên về ưu điểm, laptop sử dụng hệ điều hành FreeDOS có giá rẻ hơn. Đây là lợi thế rõ ràng khi mua một chiếc laptop không có Windows. Theo ước tính, chi phí tiết kiệm có thể lên đến hàng triệu đồng - vốn là mức giá giấy phép Windows. Một ưu điểm rõ ràng khác là người dùng có cơ hội tự do lựa chọn hệ điều hành mà mình muốn và sẽ không bị ràng buộc bởi một hệ điều hành nào. Chúng ta đang nói về Windows, nhưng người dùng hoàn toàn có thể cài đặt một bản phân phối Linux miễn phí.

Ngoài ra laptop không cài đặt sẵn Windows việc tùy chỉnh cài đặt của người dùng sẽ dễ dàng hơn. Đây sẽ là một lựa chọn thay thế tốt nếu điều người dùng muốn là một cấu hình được cá nhân hóa cho laptop của mình.

Bên cạnh những ưu điểm, FreeDOS tồn tại không ít nhược điểm, như đã đề cập đến bên trên, sự phức tạp khi cài đặt hệ điều hành khiến không ít người dùng cảm thấy phiền toái nếu không có kiến thức kỹ thuật. Vì rất khó để làm chủ nên nhiều người sẽ phải trả tiền để cài đặt hệ điều hành nếu không thể tự mình thực hiện quy trình cài đặt. Không như PC, người dùng không thể sử dụng laptop một cách dễ dàng vì họ sẽ phải thực hiện một loạt điều chỉnh để thiết bị hoạt động. Điều này khiến thời gian người dùng phải đầu tư vào laptop sẽ lớn hơn rất nhiều. 

Tuy nhiên, tại Việt Nam lại không ít cơ sở kinh doanh laptop vì lợi nhuận mà cài sẵn Windows "lậu" để bán cho khách với mức giá như Windows bàn quyền. Do đó, khi mua máy tính, khách hàng cần kiểm tra thật kỹ để xác định máy được cài Windows bản quyền, hay Windows “lậu”. Vì Windows bản quyền sẽ cho khả năng nâng cấp lên phiên bản Windows mới nhất giúp người dùng an tâm sử dụng với hỗ trợ bảo mật, hiệu năng tốt nhất còn Windows lậu thì không. Vì thế việc nhận biết latop của mình cài đặt Windows cũng là cách bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Dưới đây là một vài cách đơn giản để kiểm tra laptop có đang sử dụng Windows bản quyền hay không:

Kiểm tra trong Control Panel

Bạn mở Control Panel > Chọn System hoặc bạn click chuột phải vào This PC (với máy chạy Windows 7 là My Computer) trên màn hình chính > Properties.

Nếu Windows của bạn là bản quyền thì tại mục Windows Activation sẽ hiển thị dòng chữ "Windows is activated".

Kiểm tra trong Windows Settings

Đầu tiên, cách đơn giản nhất là kiểm tra trong Windows Settings. Bạn nhấn vào biểu tượng Tìm kiếm trên thanh Taskbar (hoặc nhấn nút Start) > Gõ "See if Windows is activated" > Chọn See if Windows is activated.

Sau đó trạng thái bản quyền của máy bạn sẽ nằm trong mục Activation. Nếu Windows của bạn là bản quyền thì thông báo sẽ hiển thị dòng chữ "Windows is activated with a digital license linked to your Microsoft account", nếu không là bản quyền thì dòng chữ "Windows is activated by your organization" sẽ xuất hiện.

Kiểm tra bằng Command Prompt

Với 2 cách trên bạn sẽ xem được trạng thái kích hoạt của Windows đang dùng, để chắc chắn hơn bạn có thể kiểm tra bằng CMD. Đầu tiên bạn vào ô tìm kiếm sau đó gõ "cmd" > Mở Command Prompt. Hoặc bạn bấm tổ hợp phím Windows + R > Gõ "cmd" > Nhấn Enter.

Tiếp đến, bạn nhập "slmgr/xpr" > Nhấn Enter.

Lúc này, cửa sổ Windows Script Host xuất hiện và hiển thị thông báo "The machine is permanently activated" nếu Windows của bạn là bản quyền.

Nếu Windows của bạn chưa được kích hoạt bản quyền thì cửa sổ sẽ hiển thị như hình bên dưới.

Còn nếu máy đang dùng Windows không có bản quyền thì cửa sổ sau sẽ hiển thị như hình dưới đây.

Do đó, trước khi quyết định mua laptop không có Windows, người dùng nên cân nhắc kỹ lưỡng giữa ưu và nhược điểm để đảm bảo rằng họ đang chọn lựa phù hợp với nhu cầu và kiến thức công nghệ của mình. Nếu không tự tin vào kiến thức của bản thân, người dùng cần được sự hỗ trợ từ những người bạn, hoặc những người có chuyên môn để hỗ trợ. Bên cạnh đó người dùng cũng nên chọn những cửa hàng laptop uy tín để nhận được sự tư vấn tốt nhất từ nhân viên.

Duy Trinh (t/h)