'Cởi trói' năng lực nữ giới – chìa khóa phát triển bền vững thời ESG

Ngành nước tiên phong thúc đẩy bình đẳng giới

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, ngành cấp thoát nước Việt Nam đang đi đầu trong việc lồng ghép bình đẳng giới vào chiến lược phát triển. Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) năm 2025, phụ nữ chiếm khoảng 33% lực lượng lao động trong ngành cấp thoát nước Việt Nam, nhưng chỉ nắm giữ 7% vị trí lãnh đạo cấp cao. Họ chủ yếu làm việc ở bộ phận hành chính, bán hàng và kế toán (54% ở hành chính, 29% bán hàng), trong khi chỉ 17% ở kỹ thuật – lĩnh vực mà nam giới thống trị (53%).

Ông Huỳnh Thành Đạt – Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phát biểu tại hội thảo.

Sự chênh lệch này phản ánh các rào cản cố hữu về định kiến giới, thiếu cơ hội đào tạo và môi trường làm việc chưa thực sự thân thiện cho phụ nữ. Tuy nhiên, thay vì thụ động, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã chủ động chuyển mình bằng những giải pháp thực chất.

Một trong những bước tiến nổi bật là việc Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam (VWSA) phối hợp với ADB triển khai bộ công cụ GEARS – hệ thống đo lường và quản trị chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc. Đây là lần đầu tiên ngành nước Việt Nam có một khảo sát toàn diện về bình đẳng giới, với mục tiêu không chỉ nhận diện khoảng cách, mà còn đưa ra chiến lược hành động cho giai đoạn 2025 – 2030.

Bà Hạ Thanh Hằng – Phó Chủ tịch VWSA, Chủ tịch Câu lạc bộ Lãnh đạo nữ ngành Nước.

Kết quả khảo sát được công bố tại Tuần lễ Nước Việt Nam 2024 cho thấy, bình đẳng giới đang được nhìn nhận như yếu tố thúc đẩy năng suất, sáng tạo và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhiều đơn vị đã tích hợp nội dung giới vào quy trình đào tạo, xây dựng cơ sở vật chất an toàn, thân thiện và triển khai chính sách hỗ trợ sức khỏe phụ nữ lao động.

Bên cạnh đó, ngành nước cũng đang xúc tiến thành lập Câu lạc bộ Lãnh đạo nữ ngành Nước Việt Nam – một diễn đàn kết nối, trao đổi và phát triển năng lực lãnh đạo dành cho nữ giới. Cùng với đó là kế hoạch xây dựng hệ thống chỉ số giới ngành nước, khuyến khích doanh nghiệp tự đánh giá, điều chỉnh nội bộ; đồng thời dự kiến thiết lập Giải thưởng Bình đẳng giới ngành Nước để ghi nhận những mô hình tiêu biểu.

Theo bà Hạ Thanh Hằng – Phó Chủ tịch VWSA, Chủ tịch Câu lạc bộ Lãnh đạo nữ ngành Nước, việc thúc đẩy bình đẳng giới không chỉ vì mục tiêu xã hội, mà còn giúp doanh nghiệp phát huy tối đa tiềm năng nhân lực, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh doanh. “Chúng tôi muốn biến bình đẳng giới thành một phần trong chiến lược phát triển bền vững của ngành nước – điều tốt cho phụ nữ, cho doanh nghiệp và cho cộng đồng”, bà Hằng nhấn mạnh.

Hướng đi này giúp ngành cấp thoát nước trở thành một trong những khối doanh nghiệp nhà nước đầu tiên của Việt Nam đưa bình đẳng giới vào quy trình quản trị, từ đó lan tỏa mô hình ra nhiều lĩnh vực khác như năng lượng, nông nghiệp và dịch vụ công.

Từ ESG đến GEARS: Nâng chuẩn bình đẳng giới trong doanh nghiệp

Song song với chuyển động từ khối doanh nghiệp Nhà nước, khu vực tư nhân cũng đang chứng minh rằng bình đẳng giới không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là yếu tố cốt lõi trong năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Ra mắt từ đầu năm 2025, chương trình GEARS@VN do Chính phủ Australia hỗ trợ thông qua sáng kiến Investing in Women và được triển khai bởi Trung tâm BSA cùng doanh nghiệp xã hội ECUE – đang tạo cú hích lớn trong thúc đẩy bình đẳng giới tại nơi làm việc. Chương trình được triển khai tại 4 quốc gia Đông Nam Á, trong đó Việt Nam được đánh giá là một trong những điểm sáng về tốc độ và mức độ tham gia của doanh nghiệp.

GEARS@VN hướng tới hỗ trợ các tổ chức đo lường, cải thiện chỉ số bình đẳng giới trong quản trị nhân sự, tích hợp vào báo cáo ESG – bộ tiêu chuẩn đang trở thành “giấy thông hành” cho doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Sau 9 tháng triển khai, hàng nghìn doanh nghiệp trong nước đã được tiếp cận các hoạt động truyền thông, đào tạo và tư vấn chuyên sâu về bình đẳng giới, giúp nâng cao nhận thức về mối liên hệ giữa yếu tố giới và phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Phạm Hà Minh – Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp chia sẻ về chương trình GEARS@VN.

Ba tuyến hoạt động nổi bật của GEARS@VN gồm: Đo lường và tư vấn cải thiện chỉ số giới bằng công cụ GEARS, giúp doanh nghiệp có dữ liệu minh bạch để phục vụ đánh giá ESG; Xây dựng cộng đồng doanh nghiệp tiên phong thông qua Câu lạc bộ Doanh nghiệp thúc đẩy bình đẳng giới tại nơi làm việc; Kết nối đầu tư và tài chính xanh giữa các doanh nghiệp tham gia với quỹ đầu tư tác động – những nguồn vốn ưu tiên cho đơn vị có chính sách giới rõ ràng và minh bạch.

Hiện chương trình đang đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp tiêu biểu như TTC AgriS (Nông nghiệp), Biti’s (Hàng tiêu dùng), WellSpring Saigon (Giáo dục), Lạc Địa (Thực phẩm), Pencil Group (Truyền thông sáng tạo) và Wecare247 (Chăm sóc sức khỏe) – những đơn vị tiên phong trong việc đưa yếu tố giới vào chiến lược nhân sự và báo cáo phát triển bền vững.

Trong giai đoạn 2025 – 2026, GEARS@VN sẽ mở rộng nghiên cứu bình đẳng giới tại các ngành xuất khẩu chủ lực như thủy sản, dệt may, da giày, gỗ và nội thất. Kết quả dự kiến được tích hợp vào báo cáo phát triển bền vững của doanh nghiệp, góp phần nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo đại diện ECUE, thúc đẩy bình đẳng giới đang trở thành “điểm cộng” lớn giúp doanh nghiệp Việt dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn đầu tư tác động (impact investing) – loại vốn ưu tiên cho doanh nghiệp vừa có lợi nhuận, vừa có đóng góp xã hội. Trong khi đó, các tổ chức tài chính quốc tế cũng ngày càng đặt trọng tâm vào yếu tố “S – Social” của ESG, bao gồm minh bạch giới, đa dạng nhân sự và bảo vệ quyền lợi lao động nữ.

Thực tế cho thấy, doanh nghiệp nào xây dựng được môi trường làm việc bình đẳng, linh hoạt và hòa nhập giới sẽ có khả năng thu hút nhân tài, giữ chân nhân sự chất lượng cao và thích ứng nhanh với biến động thị trường. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt trong bối cảnh các hiệp định thương mại thế hệ mới yêu cầu tiêu chuẩn ESG nghiêm ngặt.

Một ví dụ điển hình là Công ty Phúc Sinh, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản hàng đầu Việt Nam đã tiếp cận thành công các nguồn vốn xanh quốc tế trong năm 2024 – 2025 nhờ chứng minh được chiến lược phát triển bền vững gắn với bình đẳng giới. Điều đó khẳng định rằng, “chỉ số giới” không chỉ là con số trong báo cáo, mà là thước đo của năng lực lãnh đạo và giá trị bền vững.

Theo ông Huỳnh Thành Đạt – Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương – “Phụ nữ không chỉ là người đồng hành, mà còn là lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên số”. Để biến tuyên ngôn này thành hiện thực, Việt Nam cần những chính sách hỗ trợ thực chất: hoàn thiện khung pháp lý gắn chỉ tiêu giới trong khoa học – kinh tế, phát triển mạng lưới cố vấn nữ lãnh đạo, xây dựng môi trường làm việc linh hoạt và tăng cường truyền thông tôn vinh gương nữ tiêu biểu.

Khi bình đẳng giới không còn dừng ở khẩu hiệu mà trở thành một phần trong văn hóa doanh nghiệp và chiến lược quản trị, đó sẽ là lúc các tổ chức thật sự “cởi trói” cho năng lực nữ giới – nguồn sức mạnh mềm của nền kinh tế bền vững.

Kim Thoa