Công nghệ sẽ thay thế con người hay tạo một thế hệ mới phát triển hơn

Thế kỉ 21 đánh dấu như một thời kì đỉnh cao của công nghệ. Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã đưa nhân loại tiến một bước dài so với những thời đại trước. Không thế phủ nhận, công nghệ xuất hiện mọi mặt trong cuộc sống, trở thành một phần tất yếu, gần như con người không thể thiếu sống công nghệ. Tuy nhiên khi con người quá phụ thuộc vào công nghệ, sẽ tạo ra hai mặt lợi hại khác nhau.

Một bài báo năm 2018 của Cục nghiên cứu kinh tế quốc gia Mỹ đã chỉ ra một loạt các quan điểm, từ các dự báo đáng lo ngại về tình trạng thất nghiệp ở những người lao động trình độ thấp do robot gây ra, cho đến những dự báo về việc tạo việc làm mới.

Nhân viên thu ngân, nhân viên bán hàng, nhân viên bán xăng, nhân viên tiếp thị qua điện thoại, trợ lý, đầu bếp, bồi bàn, lễ tân, nhân viên ngân hàng, nhân viên bảo vệ, phân tích dữ liệu, nhân viên khai thuế và lái xe tải,... là những công việc dễ bị tự động hóa nhất. Điển hình là chuỗi cửa hàng Amazon Go đã đưa hàng nghìn robot thay thế cho những nhân viên thu ngân, dọn kho, và vận chuyển hàng hóa. Hầu hết quy trình hoạt động kinh doanh của Amazon không sử dụng nguồn nhân lực nào ngoài robot. Sự phát triển công nghệ cũng chính là nguyên nhân thúc đẩy phát triển kinh tế nhưng sẽ tạo khoảng cách giàu nghèo khá xa trong tầng lớp xã hội và những người lao động trình độ thấp sẽ gần như bị tụt hậu trong tương lai.

Doanh số của mặt hàng công nghệ robot dịch vụ chuyên nghiệp - thường được sử dụng cho các chức năng phi công nghiệp như hậu cần, kiểm tra và bảo trì - đạt 271.000 đơn vị trong năm 2018, tăng 61% so với năm 2017, theo Liên đoàn Robotics Quốc tế. Forrester Research Inc. dự đoán rằng tự động hóa sẽ loại bỏ 10% công việc của Mỹ vào năm 2019 nhưng bù lại sẽ tăng 3% công việc như botmaster và nhà thiết kế giao diện người dùng.

Trong số 25 quốc gia được đánh giá, Mỹ được xếp hạng thứ 9, chỉ sau Vương quốc Anh. Mỹ cũng ở gần giữa của top 20 quốc gia sử dụng nhiều robot thay thế mỗi công nhân nhất. Mỹ có 217 robot cho 10.000 công nhân, thấp hơn nhiều so với 831 robot của Singapore. Mật độ robot làm việc của Đức là 338 và 140 đối với Trung Quốc. Trung bình trên toàn thế giới là 99 robot mỗi nước sử dụng, theo Liên đoàn Robot quốc tế .

Một số quốc gia đã bắt đầu hành động để chuẩn bị sẵn sàng các phương án dự phòng cho lực lượng lao động của họ. Một báo cáo năm 2018 của Tổ chức Tình báo Kinh tế đã dành điểm số cao nhất cho Hàn Quốc, Đức, Singapore, Nhật Bản và Canada về sự chuẩn bị cho làn sóng tự động hóa sắp tới. Tuy nhiên, theo phân tích của một số chuyên gia cho rằng, làn sóng công nghệ AI mới và thế hệ robot sẽ không thể thay thế được con người. Công nghệ đưa thế giới bước sang một trang lịch sử mới khác với thời kì của thế kỉ 18, 19 và 20. Mỗi lần làn sóng công nghệ thay đổi là hàng loạt những công việc mới được phát sinh để cân bằng thị trường lao động. Những người lao động sẽ tìm được những công việc phù hợp với mình nhưng họ bắt buộc phải phát triển và bắt nhịp với sự thay đổi của công nghệ.

Có thể khẳng định rằng, sự tiến bộ và phát triển công nghệ đã thay đổi việc làm trong nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp và cửa hàng thủ công, sang sản xuất và các ngành nghề dịch vụ và quản lý. Một cuộc khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã kết luận rằng trong khi 75 triệu việc làm có thể bị thay thế, thì 133 triệu việc làm mới có thể xuất hiện, phù hợp hơn với sự phân chia lao động giữa con người, máy móc và thuật toán.

Yến Hoa

(tham khảo Blommberg)