Đấu tranh chống hành vi doanh nghiệp lợi dụng luồng xanh để gian lận thương mại

Những năm vừa qua, ngành hải quan từng bước đẩy mạnh áp dụng quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan. Nhiều biện pháp tiên tiến được áp dụng như: khuyến khích các doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật, tăng cường kiểm tra, kiểm soát các đối tượng trọng điểm, hàng hóa có độ rủi ro cao…, góp phần hài hòa giữa yêu cầu tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu và đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan, thúc đẩy việc thông quan nhanh hàng hóa, giảm thiểu các chi phí phát sinh cho cơ quan hải quan và doanh nghiệp.

Đáng chú ý, năm vừa qua, Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan) đã chỉ đạo, đôn đốc các cục hải quan tỉnh, thành phố thực hiện kiểm soát rủi ro trong hoạt động lợi dụng tờ khai luồng xanh đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; áp dụng kiểm soát rủi ro theo tuyến, địa bàn. Đây là mục tiêu của ngành Hải quan, để tạo điều kiện thuận lợi cho hơn 80.000 doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu hiện nay.

Cần kiểm soát, ngăn ngừa, phát hiện kịp thời các gian lận của doanh nghiệp trong việc phân luồng. Ảnh minh họa

Tỷ lệ tờ khai luồng xanh hiện nay đang chiếm 66,87%, luồng vàng là 29,27%, luồng đỏ là 3,35%. Trong khi hàng hóa thuộc luồng vàng phải kiểm tra hồ sơ, luồng đỏ phải kiểm tra thực tế, luồng xanh sẽ được thông quan ngay. Trên thực tế, thời gian thông quan cho tờ khai luồng xanh chỉ khoảng 1 - 3 giây/tờ khai, doanh nghiệp không phải đến cơ quan hải quan và có thể trực tiếp lấy hàng tại cảng.

Tuy nhiên, bởi sự thuận lợi nên các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại thời gian gần đây đang “nhắm” vào luồng xanh để thực hiện các hành vi vi phạm. Các phương thức, thủ đoạn chủ yếu như lợi dụng hệ thống phân luồng tự động, khi biết trước kết quả phân luồng xanh, doanh nghiệp có thể xếp thêm hoặc dỡ bớt hàng nhằm gian lận, hợp thức hóa gian lận hoặc trà trộn hàng lậu vào.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp lợi dụng việc được miễn kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế để làm giả hồ sơ, chứng từ; khai báo sai về tên hàng, chủng loại, xuất xứ, loại hình; không khai hoặc khai thiếu mã văn bản pháp quy đối với hàng hóa phải quản lý chuyên ngành; khai báo vào nhóm mặt hàng đơn giản, nằm ngoài danh mục quản lý chuyên ngành của các bộ, ngành…

Thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2022, qua hoạt động xác định trọng điểm, áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro đối với các lô hàng được vận chuyển qua các cảng biển thuộc TP. Hồ Chí Minh và Hải Phòng đã phát hiện 295 lô hàng luồng xanh và luồng vàng vi phạm nhập hàng không khai báo, khai sai chủng loại, số lượng, nhập hàng không đủ điều kiện.

Trong 9 tháng năm 2023, lực lượng hải quan đã phát hiện 229 lô hàng tờ khai (trong đó 217 tờ khai nhập khẩu và 12 tờ khai xuất khẩu) luồng xanh, vàng vi phạm với các hành vi như khai sai chủng loại, số lượng và nhập hàng không khai báo, nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, nhập khẩu hàng hóa không có giấy phép nhập khẩu, xuất nhập khẩu hàng cấm, hàng vi phạm Công ước CITES… Tổng số tiền xử phạt khoảng 21,4 tỷ đồng, số tiền truy thu thuế 80,73 tỷ đồng.

An Dương (T/h)