Đề xuất bỏ nhiều quy định siết chặt kinh doanh xuất khẩu gạo

Cần bỏ quy định bắt buộc doanh nghiệp phải sở hữu kho chứa

Theo VCCI, sửa đổi cần bám sát tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó nhấn mạnh việc giảm thiểu can thiệp hành chính, loại bỏ tư duy "không quản được thì cấm" và tạo dựng môi trường kinh doanh thông thoáng, chi phí thấp.

Một trong những nội dung được VCCI đặc biệt lưu ý là quy định yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo. Theo dự thảo, mục tiêu của quy định là để kiểm soát năng lực vận hành của doanh nghiệp cũng như đảm bảo nguồn dự trữ.

Tuy nhiên, VCCI cho rằng, doanh nghiệp hoàn toàn có thể thuê kho chứa thay vì phải sở hữu, miễn là đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và năng lực cần thiết. Việc bắt buộc phải đầu tư xây dựng hoặc mua kho sẽ gây áp lực tài chính lớn, làm khó các doanh nghiệp nhỏ và vừa – lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế. Trong khi đó, thuê kho là hình thức phổ biến, linh hoạt và phù hợp với nguyên tắc của nền kinh tế thị trường.

Về ý kiến cho rằng doanh nghiệp thuê kho sẽ có giá thành cạnh tranh hơn nhờ không phải đầu tư cơ sở hạ tầng, VCCI cho biết lập luận này không đúng thực tế. Doanh nghiệp thuê kho vẫn phải trả chi phí thuê – đây là một phần trong giá thành sản phẩm và không tạo ra lợi thế không công bằng. Nếu không có yếu tố cạnh tranh không lành mạnh, việc chênh lệch chi phí giữa các mô hình kinh doanh là điều bình thường và không nên bị can thiệp.

Một điểm khác trong dự thảo khiến cộng đồng doanh nghiệp lo ngại là quy định yêu cầu thương nhân mới phải dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo trong vòng 45 ngày sau khi được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh và duy trì mức dự trữ này cho đến khi có thành tích xuất khẩu.

VCCI nhận định, quy định này sẽ khiến chi phí gia nhập thị trường của doanh nghiệp mới tăng lên đáng kể. Trong giai đoạn chưa ký được hợp đồng xuất khẩu, việc buộc phải nhập hàng loạt và lưu trữ số lượng lớn gạo sẽ đặt doanh nghiệp vào thế bị động, đặc biệt là trong việc xoay vốn, quản lý tồn kho và xác định thời điểm cấp phép chính thức.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ yêu cầu dự trữ tối thiểu với thương nhân mới để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường.

Kiến nghị không thu hồi giấy phép nếu doanh nghiệp chậm báo cáo

Dự thảo cũng bổ sung quy định thu hồi giấy phép kinh doanh xuất khẩu gạo nếu doanh nghiệp không nộp báo cáo về mức dự trữ lưu thông trong vòng 45 ngày kể từ khi nhận văn bản nhắc nhở của Bộ Công Thương.

VCCI cho rằng việc yêu cầu báo cáo là hợp lý nhằm phục vụ công tác điều hành thị trường. Tuy nhiên, hình thức xử phạt cần phù hợp với mức độ vi phạm. Trong trường hợp doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ báo cáo, thay vì thu hồi giấy phép – một biện pháp được coi là quá nặng nên áp dụng xử phạt hành chính với mức phạt cao nếu cần thiết. Việc thu hồi giấy phép chỉ nên áp dụng khi doanh nghiệp không còn đủ điều kiện kinh doanh.

Một nội dung khác cũng gây nhiều tranh cãi là quy định cấm doanh nghiệp chưa có giấy phép kinh doanh xuất khẩu gạo thực hiện ủy thác cho doanh nghiệp đã có giấy phép. Theo VCCI, quy định này đã làm giảm đáng kể cơ hội kinh doanh cho nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp sản xuất có năng lực nhưng chưa đáp ứng được điều kiện cấp phép vốn khá cao.

Thực tế, hoạt động ủy thác xuất khẩu đã được Luật Thương mại và các văn bản hướng dẫn cho phép đối với nhiều mặt hàng, trong đó có gạo – vốn không nằm trong danh mục cấm hoặc tạm ngừng xuất khẩu. Cấm ủy thác có thể dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp phải dừng hoạt động, ảnh hưởng tiêu cực đến toàn ngành xuất khẩu gạo.

Do đó, VCCI kiến nghị Bộ Công Thương và cơ quan soạn thảo cần bãi bỏ các quy định không cần thiết, tránh gây thêm gánh nặng và rào cản cho doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay. Tạo điều kiện thuận lợi, linh hoạt, giảm chi phí tuân thủ chính là cách để nâng cao sức cạnh tranh của ngành xuất khẩu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

An Nguyên